Laatst aangepast: .
Afbeelding al downloaden voordat deze wordt getoond ('preloaden').
Alles op deze site kan vrij worden gebruikt, met twee beperkingen:
* Je gebruikt het materiaal op deze site volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte info zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal van deze site ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.
* Deze uitleg wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan deze uitleg op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat de uitleg afkomstig is van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.
Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.
De afbeeldingen op de voorbeeldpagina zijn zo'n 50 kB groot. 'n Afbeelding zoals die voor 't verkleuren van 'n knop in 'n menu wordt gebruikt, is vaak nog geen 5 kB groot. Bij de huidige snelheden worden zelfs de relatief grote afbeeldingen uit het voorbeeld snel gedownload op het moment dat ze nodig zijn.
De onderste twee vervangende afbeeldingen worden pas gedownload op het moment dat ze nodig zijn, maar ze verschijnen nauwelijks trager dan de bovenste twee, die al gedownload zijn.
Bij 'n verbinding met 'n lage snelheid kan hoveren en dergelijke zonder preloaden wel merkbaar trager zijn bij dit soort iets grotere afbeeldingen. Maar tragere verbindingen hebben vaak ook maar 'n beperkte bandbreedte, dus als je daar gaat preloaden maak je je bezoekers waarschijnlijk ook niet erg blij. Het is maar de vraag of alle afbeeldingen worden bekeken, maar ze worden wel allemaal gedownload.
Als je om een of andere reden toch wilt preloaden, zou ik kiezen voor sprites. Je plakt dan alle afbeeldingen aan elkaar en laat het juiste deel zien met behulp van background-position. Dit gebruikt minder code en ook minder aanroepen naar de server dan preloaden. Maar ook dit gebruikt dus mogelijk meer bandbreedte, omdat de afbeeldingen groter zijn en het ook hier de vraag is of ze allemaal nodig zijn.
De afbeeldingen staan binnen 'n <a>. Dat is alleen maar gedaan omdat Internet Explorer 6 hoveren alleen herkent boven 'n <a>.
Als je nogmaals de snelheid wilt vergelijken, moet je eerst de cache van de browser legen en de pagina herladen. Dat is omdat de afbeeldingen, nadat ze zijn gedownload, normaal genomen worden opgeslagen in de cache op de harddisk. Ze worden niet opnieuw van de server gedownload. Daardoor worden alle afbeeldingen nu even snel getoond.
De foto's zijn gemaakt in het Vondelpark in Amsterdam op Koninginnedag 2009. Als je jezelf herkent en 'n grote foto wilt krijgen, stuur dan even 'n mailtje naar info@css-voorbeelden.nl.
Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.
Alles op deze site is gemaakt op een systeem met Linux. Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Quanta Plus, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.
Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.
Als een pagina goed in elkaar zit, wordt eerst de html opgehaald en op het scherm gezet. De bezoeker kan dan eventueel al aan het lezen slaan. Daarna worden afbeeldingen opgehaald en getoond. Daarom is het in de regel ook belangrijk om bij 'n afbeelding 'n afmeting te zetten: dan kan de ruimte voor de afbeelding worden vrijgehouden en hoeft de pagina niet, na het downloaden van de afbeelding, opnieuw ingedeeld te worden.
Ook achtergrond-afbeeldingen die in de css staan worden gedownload en weergegeven, net als 'n gewone afbeelding.
Tot zover allemaal vrij logisch: als je 'n afbeelding wilt zien, moet die worden gedownload, anders hallucineer je.
Soms wordt een afbeelding echter niet gelijk getoond, bijvoorbeeld een vervangende knop voor een menu die pas getoond hoeft te worden als er over de oorspronkelijke knop wordt gehoverd. Of in dit voorbeeld: bij hoveren over 'n foto verschijnt 'n vervangende foto.
Een achtergrond-afbeelding die pas wordt getoond bij hoveren wordt pas gedownload als hij nodig is.
Dit geldt ook voor de vier vervangende foto's in dit voorbeeld: het zijn achtergrond-afbeeldingen die in de css worden opgegeven en pas bij hoveren verschijnen.
Er zijn methoden om te zorgen dat zo'n afbeelding toch al wordt gedownload, al wordt hij nog niet getoond. Het idee hierachter is dat hij dan sneller op het scherm staat op het moment dat hij nodig is. De afbeelding wordt in de cache op de harddisk opgeslagen en dan daaruit opgehaald als hij nodig is. Dit gaat sneller dan downloaden vanaf de server.
Deze techniek heet 'preloaden'. Vaak wordt dit met JavaScript gedaan, maar het kan ook prima (en veel simpeler) met gewone html en css.
Persoonlijk ben ik hier in het algemeen niet zo'n voorstander van, de redenen daarvoor staan bij Opmerkingen.
Een gewone achtergrond-afbeelding wordt dus altijd gedownload. De truc is nu om 'n element te maken dat je 'n achtergrond-afbeelding geeft, maar dat je niet ziet. In het voorbeeld zijn dat de twee divs #preload-l-b
en #preload-r-b
. Omdat die divs verder helemaal leeg zijn, hebben ze geen hoogte. Dus de achtergrond-afbeelding is onzichtbaar, maar wordt wel geladen.
Soms wordt ook een div of een ander element gebruikt met hoogte en breedte, of er wordt een gewone afbeelding <img> gebruikt. Deze wordt dan met display: none;
, left: -2000px;
of iets soortgelijks onzichtbaar gemaakt.
Zonder css zie je de afbeelding dan gewoon. En daar zit het probleem. Een spider van een zoekmachine bekijkt de pagina zonder css, en 'ziet' de afbeelding dus wel. Maar constateert dat met css, zoals vrijwel alle bezoekers de pagina zien, de afbeelding nooit is te zien. Deze techniek wordt vaak gebruikt om hoger in de zoekindex te komen: je laat de spider iets anders zien dan de bezoeker. Dit heet 'cloaking'. Vroeger of later wordt dit ontdekt en kan je uit de zoekmachine worden gegooid of 'n heel stuk lager worden geplaatst.
Hier is cloaking natuurlijk niet de bedoeling, maar er is wel 'n zeker risico dat het zo wordt gezien. Dit soort beoordelingen zijn vaak geautomatiseerd en persoonlijk zou ik geen risico willen lopen.
Bij de hier gebruikte methode ziet de spider precies hetzelfde als de bezoeker: niets. Er is dus geen sprake van cloaking.
De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld is rood
gekleurd. Alle voor dit voorbeeld niet-essentiële code is bruin
.
Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreken bijvoorbeeld de witte vlakken met de links. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.
Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n h1 uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.
Als je dit lastig vindt, downloadt dan de hele handel (ga terug naar het voorbeeld en kies daar voor downloaden). In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="nl" lang="nl">
Een document moet met een doctype beginnen om weergaveverschillen tussen browsers te voorkomen. Zonder doctype is de kans op verschillende (en soms volkomen verkeerde) weergave tussen verschillende browsers heel erg groot.
Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.
Gebruik het volledige doctype, inclusief de url, anders werkt het niet goed.
De toevoeging achter <html
hierboven hoort bij het gekozen doctype.
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
Zorgt dat de browser letters met accenten en dergelijke goed kan weergeven. Als je als doctype html hebt gekozen, moet je niet eindigen op />
, maar op >
(dit geldt voor alles in de head wat eindigt op />
).
utf-8 is de beste charset (tekenset), omdat deze alle talen van de wereld (en nog heel veel andere extra tekens) bestrijkt, maar toch niet meer ruimte inneemt voor de code dan nodig is. Als je utf-8 gebruikt, hoef je veel minder entiteiten (ä
en dergelijke) te gebruiken, maar kun je bijvoorbeeld gewoon ä gebruiken.
Deze regel moet zo hoog mogelijk komen te staan, als eerste regel binnen de head, omdat hij anders door sommige browsers niet wordt gelezen.
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="../../css/naam-van-stylesheet.css" />
Deze regel heeft in dit voorbeeldbestand geen enkel nut. Normaal genomen is het een verwijzing naar een extern stylesheet, waarin de style staat. In dit voorbeeld verwijst de href
naar een niet bestaand bestand.
De bedoeling is dat je bovenstaande regels aanpast voor je eigen bestand. De hele style, die onder deze regels in de <head> staat, wordt dan in het externe bestand geplaatst waar de href
naar verwijst. In dat bestand komt de style precies zo te staan zoals die nu in de <head> staat. Het bestand moet eindigen op .css.
Voordeel van een externe stylesheet is onder andere, dat deze geldig is voor alle pagina's waaraan deze is gelinkt. 'n Verandering in de lay-out hoef je dan maar op één enkele centrale plek te aan te brengen.
In die externe stylesheet zet je alles wat in dit voorbeeld tussen <style type="text/css">
en </style>
staat (zonder deze begin- en eindregel).
Deze regel is gewoon 'n link die naar 'n bestand elders verwijst, waar de css in staat. Op de plaats van "../../css/naam-van-stylesheet.css"
moet je pad naar en naam van jouw stylesheet invullen.
<style type="text/css">
Voor de duidelijkheid staat de style hier in het bestand zelf, maar het is beter deze in een apart stylesheet te zetten, zoals hierboven beschreven. In dat stylesheet komt alles wat tussen bovenstaande regel en </style>
staat.
Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om het in die stylesheet te zetten met dezelfde vreselijke lay-out als die ik in dit voorbeeld gebruik. Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Ik gebruik alleen deze lay-out omdat het anders veel te veel regels worden.
Voorbeeld van 'n goede lay-out in je css:
div#header-buiten
{
position: absolute;
right: 16px;
width: 100%;
height: 120px;
background: yellow;
}
div#header-binnen
{
margin-left: 16px;
height: 120px;
text-align: center;
}
body
margin: 0; padding: 0;
Slim om te doen, is soms wat afwijkend in verschillende browsers.
font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;
Lettersoort. Als er geen Arial is, wordt gezocht naar Helvetica. Als dat er ook niet is in ieder geval 'n lettersoort zonder schreef (dwarsstreepjes).
font-size: 110%;
Iets groter dan standaard. 't Zal de leeftijd zijn, maar ik vind de standaardgrootte wat te klein.
Ik gebruik hier % als eenheid, en voor alle andere lettergroottes gebruik ik em. Dat komt door Internet Explorer. Als ik als maateenheid iets als px neem, kunnen gebruikers van Internet Explorer de lettergrootte niet veranderen.
Maar als ik overal em neem als maateenheid, wat dan voor de hand zou liggen, kom ik in de problemen met versies van Internet Explorer ouder dan versie 8. De stappen van de verkleining of vergroting zijn in die browsers zo groot, dat 't gelijk onleesbaar klein of absurd groot is.
Als je nou echter bij body geen em gebruikt (font-size: 1.1em;
zou hetzelfde moeten zijn als font-size: 110%;
), dan is de lettergrootte in Internet Explorer te veranderen, en in oudere versies dan versie 8 zijn de tussenstappen teruggebracht tot normale grootte.
Dit werkt ook als je als lettergrootte 100% invult. Dat heeft geen enkele invloed op de lettergrootte, behalve dus dat de tussenstappen in oudere versies nu normaal werken.
In Internet Explorer 8 is deze bug eindelijk gerepareerd. Aangezien we waarschijnlijk nog vele jaren met oudere versies dan Internet Explorer 8 zitten opgescheept, zal deze truc ook nog jaren moeten worden toegepast.
color: black;
Hoewel dit de standaardkleur is, geef ik de kleur toch op. Hieronder geef ik een achtergrondkleur op. Sommige mensen hebben zelf de kleur en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als ik nu de achtergrondkleur verander, maar niet de tekstkleur, loop ik het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.
Door beide op te geven, weet ik redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important
heeft gebruikt, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en tekstkleur geen van beide.
background: #ff9;
Achtergrondkleurtje.
div#uitleg
De div met id="uitleg". De div waar de tekst aan de linkerkant in staat.
float: left;
Zo hoog mogelijk neerzetten en dan zover mogelijk naar links. Nu kan de div met de afbeeldingen er gewoon naast komen.
width: 260px;
Breedte.
padding: 5px;
Kleine afstand tussen de rand van de div en de tekst in de div.
div#uitleg p#wacht
De paragraaf met id="wacht" binnen de div met id="uitleg". De paragraaf waar het grote 'WACHT EVEN' in staat.
margin: 0;
Een <p> heeft van zichzelf een marge aan boven- en onderkant. Nou is dat niet zo erg, maar die marge is gebaseerd op de lettergrootte. En die is hier heel groot. Dat levert 'n marge op waar de Grand Canyon nog iets van kan leren, dus weg ermee.
font-size: 3.5em;
Hele grote letter.
text-align: center;
Tekst horizontaal centreren.
div#kader
De div met id="kader". De div waarbinnen de afbeeldingen staan.
Dit is 'n schoolvoorbeeld van 'n hartstikke domme naam. Het allereerste begin van deze pagina was 'n div met 'n kader. Die heb ik toen even 'kader' genoemd. Inmiddels heeft de div geen kader meer, maar blijk ik vergeten te zijn hem 'n fatsoenlijke naam te geven die ergens op slaat, zoals div#afbeeldingen
, of wat dan ook. 't Is handig als 'n naam aangeeft waar 'n div voor is, en niet hoe hij eruit ziet. Alleen afgaan op het uiterlijk laat ik liever aan Wilders over.
Goede namen spreken ook na maanden nog voor zichzelf. Dat helpt enorm als je later iets moet veranderen aan de code en echt niet meer precies weet hoe die ook alweer in elkaar zat.
Altruïstisch als ik ben, laat ik deze domme naam staan als Waarschuwing Voor De Mensheid. Ik kan ook zeggen dat ik geen zin heb om 'm te veranderen, maar altruïsme wordt nou eenmaal hoger aangeslagen dan luiheid.
Allemachtig, wat kan ik ohaën, ik sta van mezelf te kijken. (En je kunt niet eens nijdig worden, want dit is gratis, grinnik.)
width: 706px;
Breedte. Binnen deze div komen twee links met 'n afbeelding erin naast elkaar te staan, samen 700 px breed. De links krijgen links en rechts 'n border van 1 px, dus er komen nog 4 px bij, maakt 704 px.
(Bij div#kader a worden de links met 'n negatieve marge 1 px naar links gezet. Dus de breedte is dan eigenlijk nog maar 702 px. Maar Internet Explorer 6 zet ze bij 'n breedte van 702 px niet naast, maar onder elkaar. En zo past het wel. Het verschil tussen 702 px en 704 px is nauwelijks te zien met het blote oog.
Ja, wacht even, er staat 706 px. Tja, bij het testen bleek bij uitzoomen (verkleinen) dat sommige browsers de afbeeldingen onder elkaar gingen zetten. En met 706 px gaat 't (meestal) wel goed. Dit heeft waarschijnlijk met afrondingsverschillen te maken.
Ik moet wel 'n breedte geven, omdat anders het onderschrift bij 'n iets breder browservenster niet onder, maar naast de foto's komt te staan. En in 'n breed venster zouden zonder opgegeven breedte geen twee, maar drie afbeeldingen naast elkaar komen te staan.)
margin: 10px 0 0 270px;
Kleine afstand tussen div en dus de erin zittende afbeeldingen en bovenkant van het venster van de browser.
Rechts en onder geen marge.
Links 270 px marge. Links staat div#uitleg
met de tekst. Die is 260 px breed, plus 'n padding van 5 px links en rechts, samen 270 px. Nu staat deze div, en dus de erin zittende foto's, tegen de tekst aan. De 5 px padding van div#uitleg
zorgt voor 'n kleine afstand tussen tekst en foto's.
text-align: center;
Inline-elementen zoals afbeeldingen en tekst horizontaal centreren. Hier heeft dit alleen nut voor het onderschrift onder de foto's.
div#kader a
De links binnen de div met id="kader". De links waarbinnen de foto's staan.
Dit zijn feitelijk helemaal geen links. Ik gebruik alleen maar 'n <a> omdat Internet Explorer 6, dat technische hoogstandje van Microsoft, hoveren alleen herkent bij 'n <a>.
float: left;
Zet zo hoog mogelijk neer en dan zover mogelijk naar links.
Een <a> is van zichzelf een inline-element. Om eigenschappen als breedte en hoogte te kunnen gebruiken, moet ik het in een blok-element veranderen. Floaten verandert het in een min of meer normaal blok-element. Dat zou display: block;
ook doen, maar dan komt elke <a> op 'n nieuwe regel te staan. Floaten zorgt ervoor dat ze naast elkaar komen te staan tot de regel vol is.
In dit geval passen er twee links, en dus twee foto's, naast elkaar.
width: 350px; height: 263px;
Dit zijn de maten van de foto's.
Een aantal foto's wordt als achtergrond-afbeelding gebruikt. Een achtergrond-afbeelding heeft geen maat van zichzelf, hij vult alleen maar de achtergrond van het element waar hij in staat. Daarom moet ik aan dat element, hier de <a>, de maat van de achtergrond-afbeelding geven.
Binnen de <a> staat een <img> van deze afmetingen. De <a> is veranderd in een blok-element, dus wordt hij automatisch even groot als de inhoud, hier de foto. Maar bij hoveren over de link wordt deze foto verborgen en is de <a> opeens leeg. Hij heeft dan dus geen afmeting meer en verdwijnt in feite ook. Waardoor hij ook niet meer reageert op hoveren. Dus verschijnt de foto weer. Maar nu reageert de <a> weer op hoveren, dus verdwijnt de foto weer. 'n Lichtshow uit de zestiger jaren is er niks bij. Ook om die reden is 'n hoogte en breedte nodig.
margin: -1px 0 0 -1px;
Zonder correctie krijg je 'n dubbele rand in 't midden.
De links 1 px omhoog zetten en 1 px naar links.
De links krijgen een zwart randje van 1 px breed. Omdat ze tegen elkaar komen te staan, zou het randje in het midden 2 px breed worden, zoals op de afbeelding is te zien. (Hetzelfde geldt voor de horizontale rand in het midden.)
Door nu de afbeelding 1px naar links (en naar boven) te zetten, komen de randen in het midden over elkaar heen te staan en zijn nog maar 1 px breed. Dit is veel simpeler dan bij elke afbeelding 'n deel van de randen weghalen.
border: black solid 1px;
Zwart randje rondom de link, en dus rondom de erin zittende foto.
cursor: default;
Dit is geen echte link, daarom wil ik niet dat de cursor in het handje dat bij 'n echte link hoort verandert.
img
Alle afbeeldingen. Dat zijn hier alleen de oorspronkelijke vier foto's.
border: 0;
Een afbeelding binnen een <a> krijgt automatisch een blauwe border. Dat is echt ongelooflijk lelijk, weg ermee.
a:hover img
Als ik over 'n link hover, doe dan iets met de erin zittende afbeelding. Dit zijn de vier oorspronkelijke afbeeldingen.
display: none;
Verberg de afbeelding.
div#kader a#l-b:hover
Als ik binnen de div met id="kader" over de link met id="l-b" hover. 'l-b' staat voor linksboven.
background: url(076-pics/vondelpark-5.jpg);
Geef de link 'n achtergrond-afbeelding. Omdat de binnen de link staande <img> bij a:hover img wordt verborgen, zal deze achtergrond-afbeelding zichtbaar zijn.
Omdat a#l-b
pas bij hoveren een achtergrond-afbeelding krijgt, wordt deze afbeelding pas geladen als ik daadwerkelijk over a#l-b hover
. Dus niet als de pagina laadt.
div#kader a#r-b:hover
{background: url(076-pics/vondelpark-6.jpg);}
div#kader a#l-o:hover
{background: url(076-pics/vondelpark-7.jpg);}
div#kader a#r-o:hover
{background: url(076-pics/vondelpark-8.jpg);}
Zelfde als bij div#kader a#l-b:hover, maar nu voor de links rechtsboven, linksonder en rechtsonder.
div#preload-l-b
De div met id="preload-l-b". Dit is de div die zorgt voor het laden van de vervangende afbeelding linksboven. Normaal genomen zou deze afbeelding pas worden geladen als over de foto linksboven wordt gehoverd. Deze div zorgt ervoor dat de afbeelding gelijk met het laden van de pagina al wordt opgehaald. Hij wordt in de cache op de harddisk opgeslagen.
Bij hoveren over de afbeelding linksboven wordt de vervangende afbeelding daardoor sneller getoond, omdat deze niet meer van de server hoeft te worden opgehaald.
background: url(076-pics/vondelpark-5.jpg);
De vervangende afbeelding.
Een achtergrond-afbeelding heeft van zichzelf geen afmetingen, hij vult de achtergrond van het element waar hij in staat. Dat is hier de div#preload-l-b
.
Een div krijgt normaal genomen automatisch de breedte van zijn ouder. Dat is hier het venster van de browser. En hij wordt normaal genomen precies hoog genoeg om de inhoud weer te kunnen geven. En omdat dit 'n normale div is, geldt dit hier alle twee.
De inhoud van de div is echter 0 x 0 px groot, want 'n achtergrond-afbeelding heeft geen afmetingen van zichzelf. De div wordt dus wel even breed als het venster van de browser, maar de hoogte is 0 px. Oftewel: de achtergrond-afbeelding is onzichtbaar. Maar hij wordt al wel geladen. Precies de bedoeling.
Ook zonder css, zoals bijvoorbeeld de spider van een zoekmachine de pagina 'ziet', is de afbeelding onzichtbaar. Dat is belangrijk, want 'n veel gebruikte truc om zoekmachines te misleiden is iets anders tonen aan de bezoeker dan aan de spider, zodat je hoger in de index komt. Vroeger of later wordt dat altijd ontdekt en word je uit de zoekindex gegooid of op z'n minst 'n fors eind omlaag gezet. Deze techniek heet 'cloaking'.
Dit speelt hier niet, omdat de bezoeker precies hetzelfde ziet als de spider: niets.
div#preload-r-b
{background: url(076-pics/vondelpark-6.jpg);}
Precies hetzelfde verhaal als bij div#preload-l-b, maar nu voor rechtsboven.
Gebruik vooral geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.
Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt niet meer onderhouden door Microsoft. Als je beslist iets van Microsoft wilt gebruiken, schaf dan (voor honderden euro's) een nieuwer programma aan, dat zich wel aan de standaarden houdt.
Je kunt natuurlijk ook een goed gratis programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.
Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enz. te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.
Ik maak zelf het liefst een site in Firefox. Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.
Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.
Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.
Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.html.
Gebruik het volledige doctype, inclusief de url, anders werkt het niet goed.
Gebruik een 'strict' doctype of het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe. Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.
Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.
Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen zoals je wilt, en ga dan pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok voor waar uiteindelijk het menu komt te staan.
Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Als de blokken eenmaal werken zoals je wilt, zul je het gelijk merken als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat storen. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers of alles nog wel goed werkt.
Je kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br />1<br />2<br />3 enz., tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.
Om de breedte te vullen kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't einde (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.
Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.
Valiwie???
Valideren is het controleren van je (x)html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.
(x)html kun je valideren op: validator.w3.org
css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator
Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valid code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valid code is over twintig jaar ook nog te bekijken.
Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.
Toegankelijkheid (accessibility in het Engels) is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een spraakbrowser gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje wat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat dus gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.
(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)
Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.
Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:
Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze gaven te veel problemen omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk welke toetsen het zijn.
In de komende html5 waren ze eerst niet toegestaan, maar inmiddels lijkt het erop dat ze toch worden toegestaan, maar op 'n andere manier dan in html 4.01. Ik ga ze zelf pas weer gebruiken als duidelijk is hoe ze gaan werken, en als ze beter zijn uitgedacht dan in html 4.01 het geval was, want bij een goede toepassing is het op zich een heel goed idee.
In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn screenreaders en dergelijke zo verbeterd, dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.
Een andere mogelijkheid is een zogenaamde skip-link: een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel zichtbaar te maken in speciale programma's zoals spraakbrowsers. Die link staat boven het menu en linkt naar de inhoud van de pagina, zodat mensen met één klik het hele menu kunnen passeren.
Van oorsprong was html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.
De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een extern stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de head van die pagina. Zoekmachines zijn ook niet dol op een oerwoud van inline-stijlen (dat zijn stijlen in de tag zelf: <div style="...">
.)
Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enz. Spraakbrowsers en dergelijke kunnen van kopregel naar kopregel springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.
Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.
Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.
Frames zijn een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit geen verband tussen.
Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP of SSI. Dan wordt de pagina niet in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.
lang=".."
. Ik doe dat op mijn eigen site maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dit soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal.<abbr>
bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="en dergelijke">e.d.</abbr>
. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>e.d.</abbr>
. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n spraakbrowser e.d. uit gaat spreken als Ed, en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.De spider van 'n zoekmachine, spraakbrowsers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina als de plaatjes worden weggehaald. Het zelfde geldt voor die fantastisch mooie flash-pagina's, als daarbij geen voorzieningen voor dit soort programma's zijn aangebracht.
Op Linux kun je met Lynx kijken hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op csant.info/lynx.
In Windows kun je ook het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een spraakbrowser en dergelijke hem zien. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.
Ten slotte kun je je pagina nog online laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites. Ik noem er hier enkele. Helaas zijn ze bijna allemaal Engelstalig.
toptal.com/designers/colorfilter Laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet.
wave.webaim.org Deze laat grafisch zien hoe de toegankelijkheid is. Heel erg duidelijk, maar bij grotere pagina's wordt 't al snel erg chaotisch.
Deze techniek heeft geen enkele invloed op de toegankelijkheid.
Laatst gecontroleerd op 2 maart 2012.
(Internet Explorer 6 is voor het laatst gecontroleerd op 13 december 2009. Op deze browser test ik niet meer. Maar omdat de code niet is veranderd, neem ik aan dat dit voorbeeld ook nog werkt in Internet Explorer 6.)
Dit voorbeeld is getest in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome, Internet Explorer 6, 7, 8 en 9 in de resoluties 800x600, 1024x768, 1280x1024 en 1440x900. Steeds met de laatste versie van die browsers, omdat ik geen zin heb om rekening te houden met mensen die met zwaar verouderde browsers surfen. Dat is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken. In de resoluties 1024x768, 1280x1024 en 1440x900 is ook in- en uitzoomen en een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan tot 200%.
Eventuele problemen met betrekking tot zoomen en lettergrootte staan bij Bekende problemen.
Er is getest met behulp van muis en toetsenbord.
Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA en Fangs Screen Reader Emulator. Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. NVDA is een screenreader, zoals die door blinden wordt gebruikt. Fangs Screen Reader Emulator is een extensie bij Firefox, die de pagina laat zien zoals een screenreader hem ziet.
Als het voorbeeld in deze vier programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid van dit voorbeeld staan onderaan Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.
Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld mobiele systemen als iOS of Android, en ook niet op apparaten als smartphones, iPad, enz. De kans is heel erg groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op dat soort systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak wijzigingen en/of aanvullingen moeten aanbrengen.
De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen vermeld.
Nieuwe browsers test ik pas als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat ik 'n bug zit te omzeilen, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kan ik niet beantwoorden, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enz. in wel geteste browsers: graag!)
Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.
:
Nieuw opgenomen.
Geen.