Skip links en inhoudsopgave

Animatie speelt vooruit sneller af dan achteruit - uitleg

Laatst aangepast: .

Links de animatie in ruststand, rechts de animatie half afgespeeld

Korte omschrijving

Met behulp van transition een animatie met verschillende snelheden vooruit en achteruit afspelen.

BELANGRIJK

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

Alles op deze site kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Je gebruikt het materiaal op deze site volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte info zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal van deze site ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Deze uitleg wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan deze uitleg op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat de uitleg afkomstig is van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

* Het kan zijn dat materiaal is gebruikt dat van anderen afkomstig is. Dat materiaal kan onder een bepaalde licentie vallen, waardoor het mogelijk niet onbeperkt gebruikt mag worden. Als dat zo is, wordt dat vermeld onder Inhoud van de download en licenties.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

Alle code is geschreven in een afwijkende lettersoort en -kleur. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code), is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles vanwege de leesbaarheid in een gewone letter.)

Opmerkingen

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Komodo Edit, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

Een groot aantal css-eigenschappen kan bij hoveren, aanraken, klikken, en dergelijke worden veranderd. Normaal genomen gebeurt deze verandering bliksemsnel, maar met behulp van transition kan de verandering over een in te stellen tijdsverloop geleidelijk aan plaatsvinden. Een achtergrondkleur bijvoorbeeld kan over een tijdsverloop van bijvoorbeeld tien seconden geleidelijk aan veranderen van zwart naar wit. Eventueel met een vertraging aan het begin, snel beginnend en aan het einde traag, en meer van dat soort dingen.

Als in dit voorbeeld de bovenste <div> (div#vooruit, de <div> met 'Vooruit' erin) wordt geactiveerd door aanraken of ‑klikken, door erover te hoveren, of door de <div> focus te geven, draait de <div> in 'n halve seconde volledig rond. Tevens verandert in die tijd de achtergrondkleur van wit naar zwart, en de tekstkleur van blauw naar wit.

Zodra de onderste <div> (div#terug, de <div> met 'Terug' erin) wordt geactiveerd door aanraken of ‑klikken, door erover te hoveren, of door de <div> focus te geven, wordt weer teruggegaan naar de beginstand: volledig achteruit terugdraaien, witte achtergrond en blauwe tekst. (Afhankelijk van browser en/of besturingssysteem kan dit ook gebeuren, als het scherm ergens buiten het bovenste blok wordt aangeraakt of ‑geklikt.)

Tot zover is er niets bijzonders aan deze animatie: gewoon vooruit en achteruit afspelen. Tijdsduur, vertraging en verloop van de animatie zijn in beide richtingen precies hetzelfde. Wat echter weinig bekend is: het is heel simpel om beide richtingen een andere tijdsduur, vertraging en/of verloop te geven.

Meestal wordt in de css alleen bij de selector met :hover, :focus, en dergelijke transition gebruikt. De daar opgegeven waarden bij transition worden gebruikt voor het voorwaarts afspelen, en ook voor het achterwaarts terugspelen naar de beginstand.

Als je echter ook bij de selector zónder :hover en dergelijke transition gebruikt, worden de daar opgegeven waarden gebruikt bij het terugspelen. Je kunt op deze manier bij voorwaarts afspelen een andere tijdsduur, vertraging en/of verloop opgeven dan bij terugspelen.

In het voorbeeld gaat het om deze twee regels:

#vooruit {transition: 5s;} #vooruit:focus, #vooruit:hover {transition: .5s;}

Het vooruit afspelen duurt slechts 'n halve seconde, het terugspelen duurt vijf seconden. Andere waarden dan de tijdsduur, zoals een vertraging aan het begin, zijn hier niet gebruikt, maar dan kan dus wel.

De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-

Voordat een nieuwe css-eigenschap wordt ingevoerd, is er in de regel een experimentele fase. Browsers passen het dan al toe, maar met een aangepaste naam. Tijdens deze fase kunnen problemen worden opgelost en worden veldslagen uitgevochten, over hoe de standaard precies moet worden toegepast.

Als iedereen het overal over eens is en alle problemen zijn opgelost, wordt de officiële naam uit de standaard gebruikt.

De belangrijkste browsers hebben elk een eigen voorvoegsel:

Firefox: -moz-, naar de maker: Mozilla.

Op webkit gebaseerde browsers, zoals Google Chrome, Opera, Safari en Android browser: -webkit-.

(Google Chrome is van webkit overgestapt op een eigen weergave-machine: Blink. Blink gaat geen voorvoegsels gebruiken. Het is echter een aftakking van webkit, dus het zal nog wel even duren voor -webkit- hier helemaal uit is verdwenen. Ook Opera gebruikt Blink.)

Internet Explorer: -ms-, naar de maker: Microsoft. (Edge gebruikt geen voorvoegsels, maar vanwege compatibiliteit met oudere sites kunnen er nog wat aanwezig zijn.)

Zodra de experimentele fase voorbij is, wordt het voorvoegsel weggelaten. Omdat dat moment niet bij alle browsers hetzelfde is, zet je nu ook al de officiële naam erbij. Deze wordt als laatste opgegeven. Bijvoorbeeld Android browser herkent -webkit-linear-gradient. Zodra Android browser linear-gradient gaat herkennen, zal dit -webkit-linear-gradient overrulen, omdat het er later in staat. Dat ze er beide in staan, is dus geen enkel probleem.

In dit voorbeeld worden transform en transition gebruikt.

transform:

Op dit moment moet je nog het volgende schrijven:

{-webkit-transform: ...; transform: ...;}

In de toekomst kun je volstaan met:

{transform: ...;}

transition:

Op dit moment moet je nog het volgende schrijven:

{-webkit-transition: ...; transition: ...;}

In de toekomst kun je volstaan met:

{transition: ...;}

Inmiddels is de algemene mening dat 'vendor prefixes', zoals deze voorvoegsels in het Engels heten, geen groot succes zijn. Eén van de grootste problemen: veel sitemakers gebruiken alleen de -webkit-variant. Daar kwamen ze in het verleden nog mee weg, omdat Apple op mobiel zo'n beetje 'n monopolie had. Inmiddels is dat niet meer zo, maar deze gewoonte bestaat nog steeds. Waardoor 'n site alleen in op webkit georiënteerde browsers goed is te bekijken.

Dit is zo'n groot probleem dat andere browsers soms de variant met -webkit- ook maar zijn gaan implementeren, naast de standaard. Want als 'n site het niet goed doet in 'n bepaalde browser, krijgt in de regel niet de site maar de browser de schuld.

Vanwege alle problemen met 'vendor prefixes' worden deze door steeds meer browsers niet meer gebruikt. Nieuwe, experimentele css-eigenschappen zitten inmiddels in bijvoorbeeld Firefox, Google Chrome en Safari achter een zogenaamde vlag: de gebruiker moet iets veranderen in de instellingen, waarna de eigenschap gebruikt (en getest) kan worden. Als alles werkt, zoals het hoort te werken, schakelt de browsermaker de vlag standaard in.

Voorlopig zijn we echter nog niet van deze voorvoegsels af. Als je ze gebruikt, gebruik dan álle varianten, en eindig met de variant zonder voorvoegsel, zoals die uiteindelijk ooit gebruikt gaat worden. Als je alleen de -webkit-variant gebruikt, ben je in feite 'n onbetaalde reclamemaker voor Apple.

Semantische elementen en WAI-ARIA

Deze twee onderwerpen zijn samengevoegd, omdat ze veel met elkaar te maken hebben.

Semantische elementen

De meeste elementen die in html worden gebruikt, hebben een semantische betekenis. Dat wil zeggen dat je aan de gebruikte tag al (enigszins) kunt zien, wat voor soort inhoud er in het element staat. In een <h1> staat een belangrijke kop. In een <h2> staat een iets minder belangrijke kop. In een <p> staat een alinea. In een <table> staat een tabel (en geen lay-out, als het goed is!). Enzovoort.

Door het op de goede manier gebruiken van semantische elementen, kunnen zoekmachines, schermlezers, enzovoort de structuur van een pagina begrijpen. De spider van een zoekmachine is redelijk te vergelijken met een blinde. Het is dus ook in je eigen belang om semantische elementen zo goed mogelijk te gebruiken. Een site die toegankelijk is voor mensen met een handicap, is in de regel ook goed te verwerken door een zoekmachine en maakt dus een grotere kans gevonden en bezocht te worden.

Als het goed is, wordt het uiterlijk van de pagina bepaald met behulp van css. Het uiterlijk staat hierdoor (vrijwel) los van de semantische inhoud van de pagina. Met behulp van css kun je een <h1> heel klein weergeven en een <h6> heel groot, terwijl schermlezers, zoekmachines, en dergelijke nog steeds weten dat de <h1> een belangrijke kop is.

Slechts enkele elementen, zoals <div> en <span>, hebben geen semantische betekenis. Daardoor zijn deze elementen uitstekend geschikt om met behulp van css het uiterlijk van de pagina aan te passen: de semantische betekenis verandert niet, maar het uiterlijk wel. Voor een schermlezer of zoekmachine verandert er (vrijwel) niets, voor de gemiddelde bezoeker krijgt het door de css een heel ander uiterlijk.

(De derde laag, naast html voor de inhoud en css voor het uiterlijk, is JavaScript. Die zorgt voor de interactie tussen site en bezoeker. De min of meer strikte scheiding tussen css en html aan de ene kant en JavaScript aan de andere kant is met de komst van css3 en html5 veel vager geworden. Je kunt nu bijvoorbeeld ook met css dingen langzaam verplaatsen en met html deels de invoer in formulieren controleren.)

Html5 heeft een aantal nieuwe elementen, die speciaal zijn bedoeld om de opbouw van een pagina aan te geven. In dit voorbeeld wordt hiervan alleen <main> gebruikt. <main> gedraagt zich als een gewone <div>, maar dan een <div> met een semantische betekenis. Hierdoor kunnen schermlezers, zoekmachines, en dergelijke beter zien, hoe de pagina is samengesteld.

<main>

Hierbinnen staat de belangrijkste inhoud van de pagina (in dit voorbeeld zijn dit alleen de twee witte <div>'s).

Met behulp van dit soort nieuwe semantische elementen kan bijvoorbeeld een schermlezer in één keer een heel menu passeren en gelijk naar de echte inhoud gaan. Alleen hadden deze nieuwe elementen tot voor kort één probleem: ze hadden in de praktijk nog weinig nut, omdat schermlezers en dergelijke ze nog niet herkenden. Daarom werd een zogenaamde WAI-ARIA-code toegevoegd aan deze elementen. Dat is een al veel langer bestaande code, die schermlezers en dergelijke wel herkennen. Voor <main> ziet dat er zo uit:

<main role="main">

Inmiddels is dit behoorlijk veranderd. Het advies is nu om deze speciale toevoeging niet meer te gebruiken, omdat de meeste schermlezers en dergelijke dit soort nieuwe elementen inmiddels herkennen.

WAI-ARIA-codes

WAI-ARIA wordt vaak ingekort tot ARIA. Voluit betekent het Web Accessibility Initiative – Accessible Rich Internet Applications.

Er wordt in dit voorbeeld één WAI-ARIA-code gebruikt: aria-label.

aria-label

Als een schermlezer deze pagina voorleest, wordt de indrukwekkende tekst 'Vooruit Terug' uitgesproken. Nu zijn sommige moderne dichters wereldberoemd geworden met dit soort teksten, maar schrijvers dezes is helaas geen begenadigd dichter. Te vrezen valt daarom dat deze tekst mogelijk ietwat raadselachtig is.

Als je kunt zien, wat er gebeurt, is de bedoeling van deze twee woorden gelijk duidelijk. Maar als je niet kunt zien, zou je makkelijk kunnen denken dat dit het dagboek van een veerbaas of een opstel van een schommelend kind is. Of het medisch eindoordeel van de ruggengraat van een PvdA-prominent bij een debat over het Kinderpardon.

Met behulp van het attribuut aria-label kan een omschrijving worden gegeven, die wordt voorgelezen als de schermlezer de <div> bereikt. Deze omschrijving is niet te zien, dus de lay-out wordt niet verstoord:

<div id="vooruit" tabindex="0" aria-label="Animatie speelt vooruit als div wordt aangeraakt of ‑geklikt, focus heeft of wordt gehoverd">Vooruit</div>

<div id="terug" tabindex="0" aria-label="Animatie speelt achteruit als div wordt aangeraakt of ‑geklikt">Terug</div>

Uiteraard is dit nog steeds niet ideaal, als je niet (goed) kunt zien, wat er gebeurt. Maar in ieder geval heeft de bezoeker nu enigszins een idee, wat de duistere kreet 'Vooruit Terug' betekent.

Tabindex

Links, invoervelden in formulieren, en dergelijke kunnen met behulp van de Tab-toets (of een soortgelijke toets) één voor één worden bezocht, in de volgorde waarin ze in de html voorkomen. Shift+Tab-toets keert de volgorde van de Tab-toets om. Dit is een belangrijk hulpmiddel voor mensen die om een of andere reden de muis niet kunnen of willen gebruiken. (En het is vaak ook veel sneller dan de muis, vooral in formulieren.)

In sommige browsers en/of besturingssystemen is dit vreemd genoeg standaard uitgeschakeld en is een zoektocht in de instellingen nodig om dit aan te zetten. Maar gebruikers van de Tab-toets zullen dit al hebben gedaan.

Als je met behulp van de Tab-toets een element hebt bereikt, heeft dit 'focus': als het een link is en je drukt op Enter, wordt de link gevolgd. Bij een tekstveld kun je tekst gaan invoeren. Enzovoort.

De Tab-toets volgt normaal genomen de volgorde van de elementen in de html. Het maakt niet uit, in welke volgorde ze op het scherm staan. Als je met behulp van css de elementen van plaats verwisselt op het scherm, wordt toch gewoon de volgorde in de html gevolgd.

De volgorde van de Tab-toets kan worden veranderd met behulp van het tabindex-attribuut: <div tabindex="3">. Deze <div> zal nu als derde worden bezocht, ook al krijgt een simpele <div> normaal genomen nooit bezoek van de Tab-toets.

Normaal genomen is het gebruik van een tabindex niet nodig. Het is zeker niet bedoeld om de bezoeker als een kangoeroe op een hindernisbaan van onder via links over rechts naar boven te laten springen. Maar soms kan het handig zijn voor kleinere correcties, als de normale volgorde in de html niet optimaal is. Of om een element bereikbaar te maken voor de Tab-toets, zoals de hierboven genoemde <div>.

Schermlezers blijven altijd de volgorde van de html volgen, dus als de tabindex sterk afwijkt van de volgorde in de html, kan dat behoorlijk verwarrend zijn.

De tabindex kan drie verschillende waarden hebben: -1, 0 of een positief getal.

In principe is de volgorde bij gebruik van de Tab-toets als volgt: eerst worden alle positieve getallen in volgorde afgewerkt. Als twee tabindexen dezelfde waarde hebben, wordt de volgorde in de html aangehouden. Een waarde van '0' wordt, afhankelijk van browser en besturingssysteem, verschillend behandeld, waarover iets hieronder bij Tabindex="0" meer.

tabindex="-1"

Een negatieve waarde van -1 zorgt ervoor dat het element volledig wordt genegeerd door de Tab-toets. Zelfs een link met een negatieve tabindex wordt volledig genegeerd. Normaal genomen heeft een tabindex="-1" maar één nut: je kunt dan met behulp van JavaScript toch focus aan het element geven, zonder dat gebruikers van de Tab-toets erdoor worden gehinderd.

In dit voorbeeld wordt tabindex="-1" niet gebruikt.

tabindex="0"

Volgens de specificatie van html 4.01 moest een tabindex="0" pas worden bezocht, nadat tabindexen met een positief nummer waren bezocht. Sommige browsers hielden zich hier echter niet aan: een tabindex="0" werd gewoon tussen de positieve tabindexen gezet.

In html5 is de situatie nog fijner. Nu staat er alleen dat, wat betreft de volgorde, de gewoonte van het platform wordt gevolgd. Oftewel: doe maar raak. Maar hoe dan ook: als je tabindex="0" gebruikt, kan een element focus krijgen met behulp van de Tab-toets. Ook als dat element normaal genomen geen focus kan krijgen.

Deze waarde wordt in dit voorbeeld gebruikt bij de twee <div>'s:

<div id="vooruit" tabindex="0" aria-label="Animatie speelt vooruit als div wordt aangeraakt of ‑geklikt, focus heeft of wordt gehoverd">Vooruit</div>

<div id="terug" tabindex="0" aria-label="Animatie speelt achteruit als div wordt aangeraakt of ‑geklikt">Terug</div>

Door de toevoeging tabindex="0" kunnen de <div>'s focus krijgen bij gebruik van de Tab-toets, terwijl een <div> dat normaal genomen niet krijgt. Door als selector #vooruit:focus te gebruiken kan de animatie nu afspelen, als de <div> focus heeft. Waarmee de animatie ook is af te spelen door gebruikers van de Tab-toets.

div#terug krijgt ook een tabindex. Bij de eerste keer indrukken van de Tab-toets krijgt div#vooruit focus en speelt de animatie af, bij nogmaals indrukken krijgt div#terug focus. Daarmee verliest div#vooruit de focus en speelt de animatie weer achterwaarts terug.

In dit voorbeeld is geen enkele ander element dat focus kan krijgen op de pagina aanwezig. Daardoor zou div#vooruit steeds de focus houden en de animatie niet meer terug kunnen spelen. Om dat te voorkomen is div#terug aangebracht.

(Bij het indrukken van de Tab-toets wordt ook naar het menu van de browser en dergelijke gegaan. In sommige browsers verliest div#vooruit daarbij de focus en is div#terug eigenlijk overbodig. Maar in andere browsers houdt div#vooruit focus, ook als de Tab-toets de menubalk en dergelijke heeft bereikt. In die browsers is div#terug onmisbaar.)

Als elders op de pagina nog een tabindex wordt gebruikt, kan een tabindex="0" problemen geven met de volgorde, zoals iets hierboven beschreven. Op de site zelf, waar ook knoppen voor navigatie op de site aanwezig zijn, gaat het goed. Geen enkele knop heeft daar een tabindex, waardoor in alle browsers eerst de navigatieknoppen en dan pas de <span>'s met de tabindex worden bezocht. Precies zoals de bedoeling is. Maar als je wel een tabindex elders op de pagina gebruikt, moet je in zoveel mogelijk browsers op zoveel mogelijk systemen de volgorde bij gebruik van de Tab-toets controleren.

tabindex="..."

Op de plaats van de puntjes moet een positief getal worden ingevuld: het volgnummer. Positieve tabindexen worden in dit voorbeeld niet gebruikt.

Muis, toetsenbord, touchpad en touchscreen

Vroeger, toen het leven nog mooi was en alles beter, waren er alleen monitors. Omdat kinderen daar niet af konden blijven met hun tengels, besloten fabrikanten dan maar touchscreens te gaan maken, omdat je die mag aanraken. Het bleek makkelijker te zijn om volwassenen ook te leren hoe je 'n scherm vies maakt, dan om kinderen te leren met hun vingers van de monitor af te blijven.

Zo ontstonden touchscreens en kreeg het begrip ellende een geheel nieuwe lading. In de perfecte wereld van vroeger, waarin alleen desktops bestonden, werkten dingen als hoveren, klikken en slepen gewoon. Zonder dat je eerst 'n cursus hogere magie op Zweinstein hoefde te volgen. Zelfs in JavaScript was het nog wel te behappen, ook voor mensen zoals ik die toevallig niet Einstein heten.

Op dit moment kun je computerschermen ruwweg in twee soorten indelen: schermen die worden aangeraakt, en schermen die worden bediend met hulpmiddelen als een toetsenbord, muis of touchpad. Omdat ook computerschermen zich kennelijk vermengen, bestaan er inmiddels ook schermen die zowel van aanraken als van muizen houden.

Hieronder staat een lijstje met dingen die zijn aangepast voor de verschillende soorten schermen, zodat dit voorbeeld overal werkt.

:hover

Omdat :hover mogelijk niet werkt, als css uitstaat, ontbreekt of onvolledig is geïmplementeerd, moet je nooit belangrijke informatie alleen met behulp van :hover tonen.

Je hovert over een element, als je met behulp van muis of touchpad de cursor boven dat element brengt. Hoveren kan over álle elementen. Het wordt veel gebruikt om iets van uiterlijk te laten veranderen, een pop-up te laten verschijnen, en dergelijke.

Bij gebruik van een muis zit er een verschil tussen hoveren en klikken, maar op een touchscreen is dat verschil er niet: je raakt een touchscreen aan of niet. Dit levert problemen op in iOS. Als de bovenste <div> wordt aangeraakt, speelt de animatie niet af in Safari, Chrome for iOS en UC browser. (In Firefox en Opera Mini speelt de animatie wel volledig af, vooruit en achteruit.)

Dit is vermoedelijk een van de extra's waar Applefans zoveel extra voor betalen. (Ja, sorry, maar ik word 'n beetje gallisch van dat constante geëikel van Apple, in combinatie met het ongelooflijke gebrek aan documentatie, wat bergen extra werk met zich meebrengt.) Een klein stukje JavaScript zorgt ervoor dat de animatie ook in Safari, Chrome for iOS en UC browser afspeelt.

:focus

Omdat :focus mogelijk niet werkt, als css uitstaat, ontbreekt of onvolledig is geïmplementeerd, moet je nooit belangrijke informatie alleen met behulp van :focus tonen.

De meeste mensen gaan met een muis naar een link, invoerveld, en dergelijke. Waarna ze vervolgens klikken om de link te volgen, tekst in te voeren, of wat ze ook maar willen doen.

Er is echter 'n tweede manier om naar links, invoervelden, en dergelijke te gaan: met behulp van de Tab-toets (sommige browsers gebruiken andere toetsen, maar het principe is hetzelfde). Met behulp van de Tab-toets kun je naar links, invoervelden, en dergelijke 'springen'.

Waar je staat, wordt door alle browsers aangegeven met een of ander kadertje. De link en dergelijke met het kadertje eromheen 'heeft focus'. Dat wil zeggen dat je die link volgt, als je op de Enter-toets drukt, of dat je in dat veld tekst kunt gaan invoeren, enzovoort.

Het kadertje dat de focus aangeeft, moet nooit zonder meer worden weggehaald. Gebruikers van de Tab-toets hebben dan geen idee meer, waar ze zijn.

Een <div> wordt normaal genomen overgeslagen door de Tab-toets, maar in dit voorbeeld hebben div#vooruit en div#terug het attribuut tabindex="0" gekregen, waardoor ze wel focus kunnen krijgen. Meer hierover is te vinden bij Tabindex.

:active

Omdat :active mogelijk niet werkt, als css uitstaat, ontbreekt of onvolledig is geïmplementeerd, moet je nooit belangrijke informatie alleen met behulp van :active tonen.

Een element is actief, als de muis wordt ingedrukt boven dat element. Op sommige touchscreens is het element actief, als het wordt aangeraakt. In dit voorbeeld wordt :active niet gebruikt.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

Toegankelijkheid en zoekmachines

Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

Specifiek voor dit voorbeeld

Getest in

Laatst gecontroleerd op 7 maart 2017.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen en lettergroottes, staan hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Er is op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum getest in de meest recente versie van de browser, die op het betreffende besturingssysteem kon draaien. Het aantal geteste browsers en systemen is al tamelijk fors, en als ook nog rekening gehouden moet worden met (zwaar) verouderde browsers, is het gewoon niet meer te doen. Surfen met een verouderde browser is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

In resoluties groter dan 800x600 is ook in- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op de iPad, Android, Windows Phone en Windows 10 Mobile, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met een touchscreen, met een combinatie van toetsenbord en touchpad, en met een combinatie van toetsenbord en muis.

Als dat relevant is, is op de desktop ook getest, als JavaScript uitstaat. Eventuele problemen staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld. (Op iOS, Android, Windows Phone en Windows 10 Mobile is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge.)

Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA, TalkBack, VoiceOver en ChromeVox.

Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. Er is getest op Linux.

WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. Er is getest op Windows 7.

NVDA is een schermlezer, zoals die door blinden wordt gebruikt. Er is getest in combinatie met Firefox op Windows 7 en Firefox op Windows 10.

TalkBack is een in Android ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Chrome.

VoiceOver is een in iOS en OS X ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Safari op iOS en OS X.

ChromeVox is een schermlezer in de vorm van een extensie bij Google Chrome. Er is getest op een systeem met Kubuntu Linux.

Als het voorbeeld in deze programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. De kans is (heel erg) groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Android browser werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar eigenlijk geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers worden pas getest, als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat je tegen 'n bug zit te vechten, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kunnen niet worden beantwoord, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enzovoort in wel geteste browsers: graag!)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Er zijn geen bekende problemen. Dat is uiteraard hartstikke mooi, alleen jammer dat nu ook de, in alle bescheidenheid, buitengewoon briljante oplossingen bij gebrek aan problemen ontbreken.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

:

Nieuw opgenomen.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

animatie-118-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

animatie-118.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

animatie-118-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

118-css-dl:

animatie-118-dl.css: stylesheet voor animatie-118-dl.html.

HTML

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code), is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

In de html hieronder wordt alleen de html besproken, waarover iets meer is te vertellen. Een <h1> bijvoorbeeld wordt in de regel niet genoemd, omdat daarover weinig interessants valt te melden. (Als bijvoorbeeld het uiterlijk van de <h1> wordt aangepast met behulp van css, staat dat verderop bij de bespreking van de css.)

Zaken als een doctype en charset hebben soms wat voor veel mensen onbekende effecten, dus daarover wordt hieronder wel een en ander geschreven.

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

<!DOCTYPE html>

Een document moet met een doctype beginnen om weergaveverschillen tussen browsers te voorkomen. Zonder doctype is de kans op verschillende (en soms volkomen verkeerde) weergave tussen verschillende browsers heel erg groot.

Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

Het hier gebruikte doctype is dat van html5. Dit kan zonder enig probleem worden gebruikt: het werkt zelfs in Internet Explorer 6.

<html lang="nl">

De toevoeging lang="nl" bij <html> geeft aan dat de pagina in het Nederlands is. De taal is van belang voor schermlezers, automatisch afbreken, automatisch genereren van aanhalingstekens, juist gebruik van decimale punt of komma, en dergelijke.

<meta charset="utf-8">

Zorgt dat de browser letters met accenten en dergelijke goed kan weergeven.

utf-8 is de beste charset (tekenset), omdat deze alle talen van de wereld (en nog heel veel andere extra tekens) bestrijkt, maar toch niet meer ruimte inneemt voor de code, dan nodig is. Als je utf-8 gebruikt, hoef je veel minder entiteiten (&auml; en dergelijke) te gebruiken, maar kun je bijvoorbeeld gewoon ä gebruiken.

Deze regel moet zo hoog mogelijk komen te staan, als eerste regel binnen de head, omdat hij anders door sommige browsers niet wordt gelezen.

In html5 hoeft deze regel niet langer te zijn, dan wat hier staat.

<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">

Mobiele apparaten variëren enorm in breedte. En dat is een probleem. Sites waren, in ieder geval tot voor kort, gemaakt voor desktopbrowsers. En die hebben, in vergelijking met bijvoorbeeld een smartphone, heel brede browservensters. Hoe moet je op 'n smartphone een pagina weergeven, die is gemaakt voor de breedte van een desktop? Je kunt natuurlijk wachten tot álle sites zijn omgebouwd voor smartphones, tablets, enzovoort, maar dan moet je waarschijnlijk heel erg lang wachten.

Mobiele browsers gokken erop dat een pagina een bepaalde breedte heeft. Safari voor mobiel bijvoorbeeld gaat ervan uit dat een pagina 980 px breed is. De pagina wordt vervolgens zoveel versmald dat hij binnen het venster van het apparaat past. Op een iPhone wordt de pagina dus veel smaller dan op een iPad. Vervolgens kan de gebruiker inzoomen op het deel van de pagina dat hij of zij wil zien.

Dit betekent ook dat bij het openen van de pagina de tekst meestal heel erg klein wordt weergegeven. (Meestal, want niet alle browsers en apparaten doen het op dezelfde manier.) Niet erg fraai, maar bedenk maar 'ns 'n betere oplossing voor bestaande sites.

Nieuwe sites of pagina's kunnen echter wel rekening houden met de veel kleinere vensters van mobiele apparaten. In dit voorbeeld is de animatie slechts 300 px breed, en dat past (vrijwel) overal. Maar die stomme mobiele browser weet dat niet, dus die gaat ervan uit dat ook de al aangepaste pagina 980 px breed is, en verkleint die dan. Dat is ongeveer even behulpzaam als de gedienstige kelner die behulpzaam de stoel naar achteren trekt, net als jij wilt gaan zitten.

Om de door de browser aangeboden hulp vriendelijk maar beslist te weigeren, wordt deze tag gebruikt. Hiermee geef je aan dat de pagina is geoptimaliseerd voor mobiele apparaten.

Een iPad in portretstand bijvoorbeeld is 768 px breed. De kreet width=device-width zegt tegen de mobiele browser dat de breedte van de weer te geven pagina gelijk is aan de breedte van het apparaat. Voor een iPad in portretstand dus 768 px.

Simpeler gezegd: je zegt tegen het mobiele apparaat dat de pagina geen vaste breedte heeft, en dat het dus niet nodig is om de weergave aan te passen.

Er staat nog een tweede deel in de tag: initial-scale=1. Sommige mobiele apparaten zoomen een pagina gelijk in of uit. Ook weer in een poging behulpzaam te zijn. Ook dat is hier niet nodig, want de pagina past zich aan het apparaat aan. Er is ook een instructie om zoomen helemaal onmogelijk te maken, maar die wordt niet gebruikt. De bezoeker kan zelf nog gewoon zoomen, wat belangrijk is voor mensen die wat slechter zien.

<div id="vooruit" tabindex="0" aria-label="Animatie speelt vooruit als div wordt aangeraakt of ‑geklikt, focus heeft of wordt gehoverd">Vooruit</div>

div#vooruit, de <div> met de animatie.

Om te zorgen dat de animatie ook afspeelt voor gebruikers van de Tab-toets, is tabindex="0" aan de <div> toegevoegd. Meer hierover is te vinden bij Tabindex.

Voor gebruikers van een schermlezer is een aria-label met tekst toegevoegd, zodat meer wordt voorgelezen dan alleen het raadselachtige woord 'Vooruit'. Meer hierover is te vinden bij WAI-ARIA-codes.

<div id="terug" tabindex="0" aria-label="Animatie speelt achteruit als div wordt aangeraakt of ‑geklikt">Terug</div>

Om te zorgen dat de animatie ook achterwaarts afspeelt voor gebruikers van de Tab-toets, is tabindex="0" aan de <div> toegevoegd. Meer hierover is te vinden bij Tabindex.

Voor gebruikers van een schermlezer is een aria-label met tekst toegevoegd, zodat meer wordt voorgelezen dan alleen het raadselachtige woord 'Terug'. Meer hierover is te vinden bij WAI-ARIA-codes.

CSS

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code) is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
            position: absolute;
            right: 16px;
            width: 100%;
            height: 120px;
            background: yellow;
        }

        div p {
            margin-left: 16px;
            height: 120px;
            text-align: center;
        }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enzovoort, met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Op de pagina met links kun je onder Gereedschap → Snelheid, testen, gzip, comprimeren links naar sites vinden, waar je bestanden kunt comprimeren.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, kunnen mensen dan zonder al te veel moeite de css bekijken.)

/* animatie-118-dl.css */

Om vergissingen te voorkomen is het een goede gewoonte bovenaan het stijlbestand even de naam neer te zetten. Voor je het weet, zit je anders in het verkeerde bestand te werken.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

background: #ff9;

Achtergrondkleurtje.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;

Als Arial is geïnstalleerd op de machine van de bezoeker, wordt deze gebruikt, anders Helvetica. Als die ook niet wordt gevonden, wordt in ieder geval een schreefloze letter (zonder dwarsstreepjes) gebruikt.

font-size: 110%;

Iets groter dan standaard. 't Zal de leeftijd zijn, maar ik vind de standaardgrootte wat te klein.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid % gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen.

margin: 0; padding: 0;

Slim om te doen vanwege verschillen tussen browsers.

main

Alle <main>'s. Dat is er maar eentje. De belangrijkste inhoud van de pagina staat hierin. In dit voorbeeld zijn dat alleen de twee <div>'s (waarvan eentje met de animatie).

display: block;

Oudere browsers kennen <main> niet. Onbekende elementen worden standaard als inline-element weergegeven. Daarom wordt hier expliciet gezegd dat dit een blok-element is.

width: 300px;

Breedte.

De breedte wordt hier tot de essentiële css gerekend. Een blok-element zoals <main> wordt normaal genomen even breed als z'n ouder. Die ouder is hier <body>, ook een blok-element, dat normaal genomen ook weer even breed wordt als z'n ouder <html>. <html> is het buitenste element en wordt daarom normaal genomen even breed als het venster van de browser.

Zonder beperking zou <main> hierdoor even breed als het venster van de browser worden. En daarmee ook de erin zittende <div> met de animatie, want ook een <div> is een blok-element. Dat zou een nogal woeste animatie opleveren die, naar valt te vrezen, bij sommige mensen tot een acute verlaging van het levensgeluk gaat leiden, omdat ze zich 'n ongeluk schrikken. Daarom wordt hier paal en perk aan de breedte van de animatie gesteld.

margin: 50px auto;

Omdat voor onder en links geen waarde is opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 50px auto 50px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Bovenaan kleine afstand tussen bovenkant van het browservenster en de bovenste <div>. De marge onderaan is overbodig, maar kan hier verder geen kwaad, dus die mag blijven staan. (Met margin: 50px auto 0; zou je hem heel eenvoudig kunnen weghalen.)

Links en rechts auto wat hier hetzelfde betekent als evenveel. Hierdoor staat <main> altijd horizontaal gecentreerd binnen z'n ouder <body>. <body> is een blok-element en wordt daardoor normaal genomen automatisch even breed als z'n ouder <html>. Omdat <html> het buitenste element is, wordt dit normaal genomen even breed als het venster van de browser. Hierdoor staat <main>, en daarmee ook de erin zittende <div>'s, altijd horizontaal gecentreerd binnen het venster, ongeacht de breedte van het venster.

Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen, als het te centreren element een breedte heeft.

#vooruit

Het element met id="vooruit". De bovenste <div>, de <div> met de animatie.

background-color: white;

Witte achtergrond.

color: blue;

Blauwe voorgrondkleur. Dit is ook de kleur van de tekst.

height: 280px;

Hoogte.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren.

text-decoration: underline;

Tekst onderstrepen. Hierdoor lijkt het op een link, wat hopelijk uitnodigt tot aanraken of ‑klikken.

border: black solid 1px;

Zwart randje.

border-radius: 15px 15px 0 0;

Links‑ en rechtsboven ronde hoek.

padding-top: 20px;

Kleine afstand tussen bovenkant van en tekst in de <div>

-webkit-transform: rotate(0deg); transform: rotate(0deg);

Hier staat in feite twee keer hetzelfde: transform: rotate(0deg);. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

Deze regel is alleen nodig voor UC browser, Opera Mini, Dolphin en Android browser op oudere versies van Android. Bij #vooruit:focus, #vooruit:hover wordt de animatie in voorwaartse richting afgespeeld, als over de bovenste <div> wordt gehoverd, als deze focus heeft of als deze wordt aangeraakt of ‑geklikt.

Onderdeel van deze animatie is het volledig in de rondte draaien van de <div> met behulp van transform: rotate(360deg);.

Standaard is de <div> (uiteraard) niet gedraaid. Dus zou je dit eigenlijk niet op hoeven geven. Maar de genoemde browsers draaien de animatie niet achterwaarts af, als niet ook de beginstand wordt opgegeven, ook al is dit – zoals hier – de standaardwaarde.

background-color en color, de twee andere onderdelen van de animatie, hebben hierboven al een waarde gekregen, dus daarvoor hoeft niet apart iets te worden opgegeven.

-webkit-transition: 5s; transition: 5s;

Hier staat in feite twee keer hetzelfde: transition: 5s;. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

Bij #vooruit:focus, #vooruit:hover wordt de animatie bij div#vooruit in voorwaartse richting afgespeeld, als over div#vooruit wordt gehoverd, als deze focus heeft of als de <div> wordt aangeraakt of ‑geklikt. Daar wordt met transition: 0.5s; aangegeven dat de animatie 0,5 seconde moet duren.

Door hier bij #vooruit een andere tijd op te geven, vijf seconden, duurt de animatie in achterwaartse richting vijf seconden. Bij hoveren, focus, aanraken of klikken duurt de animatie in voorwaartse richting 0,5 seconde, en zodra hoveren, focus, aanraken of klikken niet meer het geval is, duurt de animatie in terugwaartse richting 5 seconden.

Op deze manier kan de animatie in beide richting in een verschillend tempo plaatsvinden.

Bij transition staat maar één waarde: 5s. Als er maar één waarde wordt opgegeven, bepaalt die over hoeveel tijd de verandering wordt uitgesmeerd. Dat is hier vijf seconden. Een eventuele tweede waarde, die hier ontbreekt, geeft een eventueel uitstel aan het begin van de verandering aan.

Het is ook mogelijk om het verloop van de verandering aan te geven met behulp van sleutelwoorden of getallen. Hiermee kun je bijvoorbeeld aangeven dat de verandering aan het eind snel of juist langzaam moet gaan.

Deze andere waarden worden hier niet gebruikt, maar daar geldt precies hetzelfde voor. Als je in deze regel bijvoorbeeld een vertraging van 1 seconde opgeeft, maar niet bij de transition bij #vooruit:focus, #vooruit:hover, dan begint de animatie in voorwaartse richting zonder vertraging. Maar bij achterwaarts afspelen is er dan een vertraging van 1 seconde, voordat de animatie begint af te spelen.

transition brengt een geheel eigen risico met zich mee. In de specificatie staat, welke eigenschappen met behulp van transition kunnen veranderen. Je kunt eventueel bij transition opgeven, voor welke eigenschappen het geldt. Als je bijvoorbeeld top en left beide wilt veranderen bij :checked, kun je bijvoorbeeld aangeven dat de geleidelijke verandering met behulp van transition alleen voor top geldt. left verandert dan gewoon in één keer.

Als je niet opgeeft, voor welke eigenschappen transition geldt, geldt het voor álle eigenschappen die bij :hover, :focus, :checked, en dergelijke worden veranderd. Als daar 'n eigenschap bij zit die op dit moment niet door transition kan worden vertraagd, verandert die gewoon in één keer. Maar als de specificatie of een van de browsermakers de geest krijgt en plotsklaps die eigenschap ook onder transition laat vallen, kan dat tot heel onverwachte resultaten leiden.

Stel dat je een bepaalde eigenschap heel traag wilt veranderen bij :hover en een andere eigenschap flitsend snel. Mogelijk wordt dat flitsend snel dan opeens ook heel traag, als transition in de toekomst die eigenschap ook gaat ondersteunen. Daarom moet je absoluut zeker weten dat ook in de toekomst geen problemen kunnen ontstaan. Bij twijfel: geef aan welke eigenschap(pen) transition mag aansturen.

Als alle eigenschappen mogen worden vertraagd door transition, is er geen enkel risico voor de toekomst. Dat is hier het geval. Bij #vooruit:focus, #vooruit:hover worden alleen background-color, color en transform: rotate() veranderd. Verder verandert er niets. In dit geval mag dus alles vertraagd worden veranderd en is er geen risico voor de toekomst. Als dat niet zo zou zijn, moet je opgeven, voor welke eigenschappen transition geldt.

Je kunt transition beperken tot bepaalde eigenschappen door die eigenschappen te noemen, gevolgd door tijdsduur en eventueel vertraging:

transition: width 0.5s;

Nu geldt transition alleen voor width, ongeacht wat er in de toekomst mogelijk nog zou kunnen veranderen. Maar hier is dat dus niet nodig, omdat bij #vooruit:focus, #vooruit:hover alleen background-color, color en transform: rotate() worden veranderd.

Ook hier geldt weer dat je bij de voorwaartse animatie andere eigenschappen kunt opgeven dan bij de achterwaartse animatie. Die eigenschappen worden dan in de ene richting langzaam veranderd, in de andere richting worden ze zonder vertraging in één keer veranderd.

will-change: background-color, color, transform;

Dit is een tamelijk nieuwe eigenschap, die nog niet in alle browsers wordt ondersteund. In de browsers die het al ondersteunen is het een aankondiging dat bepaalde eigenschappen binnenkort gewijzigd gaan worden. Achter will-change worden de eigenschappen die gaan wijzigen opgegeven, gescheiden door een komma. De browser kan de wijzigingen hierdoor als het ware al voorbereiden, voordat ze feitelijk plaatsvinden. Waardoor de feitelijke verandering later (veel) sneller plaats kan vinden.

Daarbij moet je 'sneller' niet lezen als 'snel' in de betekenis van kilometers per uur, maar in het aantal frames dat wordt weergegeven. Als een element beweegt, wordt in werkelijkheid het element razendsnel steeds opnieuw getekend op een iets andere plaats. De draaiende div#vooruit draait helemaal niet, want dan zou het hier vermoedelijk schadeclaims gaan regenen vanwege vernielde beeldschermen. De <div> wordt steeds opnieuw getekend op een iets andere plaats, steeds in een nieuw frame. Dit geeft de illusie van draaien.

Als het tempo van nieuwe frames onder de zestig per seconde komt, wordt voor mensen zichtbaar, wat er eigenlijk gebeurt. De <div> draait niet meer soepel, maar begint schokkerig te draaien, omdat de afzonderlijke tekeningen zichtbaar worden.

Als will-change zo fantastisch is, waarom dan niet altijd alles achter will-change zetten? Dat kan makkelijk met iets als * {will-change: top, right, bottom, left, width, transform, opacity; (...);}. (De * , 'universal selector', selecteert álles. Meestal is het een bijzonder slecht idee deze te gebruiken.)

Het voorbereiden van de verandering kost echter capaciteit. Als will-change te vaak wordt gebruikt, kan het daardoor zelfs tot een vertraging leiden. In dit geval kan het worden gebruikt, omdat redelijk zeker is dat de <div> geanimeerd gaat worden. Dat is immers het enige nut van deze hele pagina. Als dat niet redelijk zeker zou zijn, kun je will-change beter niet gebruiken. Een andere goede plaats om will-change te gebruiken zou bijvoorbeeld een menu zijn dat opent bij aanraken, klikken of hoveren, als dat menu waarschijnlijk geopend gaat worden.

Normaal genomen wordt in de voorbeelden op deze site vaak een zogenaamde 'shorthand' gebruikt. Met bijvoorbeeld border worden alle borders in één keer aangemaakt en hoef je niet apart border-top-style, border-top-width, border-top-color, border-right-style, enzovoort te gebruiken: twaalf aparte regels.

Een shorthand heeft echter ook een nadeel. Als je background: white; opgeeft, zoals hierboven bij div#vooruit is gedaan, wordt de achtergrondkleur wit. Als je dat opgeeft met background-color: white; wordt echt alleen de achtergrondkleur verandert. Maar als je het opgeeft met de shorthand background, wordt niet alleen de achtergrondkleur opgegeven. De niet gebruikte eigenschappen van background worden dan teruggezet naar de standaardwaarden.

Als je background: white; opgeeft, geef je in werkelijkheid het volgende op:

background-image: none; background-position: 0% 0%; background-size: auto auto; background-repeat: repeat; background-origin: padding-box; background-clip: border-box; background-attachment: scroll; background-color: white;

(De standaardwaarde voor background-color is transparent.)

Er is een grote kans dat er in de toekomst nog andere eigenschappen worden toegevoegd aan een shorthand, dus deze lijst wordt waarschijnlijk nog langer.

Als je background: white; gebruikt, geef je dus in werkelijkheid de hele bovenstaande riedel op. will-change gaat er dan vanuit, dat ál deze eigenschappen worden veranderd. Daarom wordt in dit geval overal background-color gebruikt in plaats van background: hier iets boven bij background-color en will-change, en hieronder bij #vooruit:focus, #vooruit:hover.

#vooruit:focus, #vooruit:hover

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

#vooruit {background-color: white; color: blue; width: 300px; height: 280px; text-align: center; text-decoration: underline; border: black solid 1px; border-radius: 15px 15px 0 0; padding-top: 20px; -webkit-transform: rotate(0deg); transform: rotate(0deg); -webkit-transition: 5s; transition: 5s; will-change: background-color, color, transform;}

Het element met id="vooruit", maar alleen als dit focus heeft, of als erover wordt gehoverd. Dit is de <div> die geanimeerd wordt. Hoveren of focus worden bereikt door de <div> aan te raken, erop te klikken, erover te hoveren of door er met de Tab-toets naartoe te gaan. Als div#vooruit op één van deze manieren wordt geactiveerd, valt de <div> onder deze selector.

Hieronder wordt een aantal eerder bij #vooruit opgegeven eigenschappen veranderd, als div#vooruit wordt geactiveerd. Omdat hieronder ook transition wordt gebruikt, veranderen de eigenschappen niet bliksemsnel, maar geleidelijk aan.

background-color: black;

Zwarte achtergrondkleur.

color: white;

Witte voorgrondkleur. Dit is ook de kleur van de tekst.

-webkit-transform: rotate(360deg); transform: rotate(360deg);

Hier staat in feite twee keer hetzelfde: transform: rotate(360deg);. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

360 graden is precies één volledige draai. De hele <div> één keer volledig ronddraaien.

-webkit-transition: .5s; transition: .5s;

Hier staat in feite twee keer hetzelfde: transition: .5s;. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

De hierboven opgegeven veranderingen van background-color, color en transform: transition() duren een halve seconde. Een uitgebreider verhaal over transition is te vinden bij -webkit-transition: 5s; transition: 5s;.

#terug

Het element met id="terug". De onderste <div>.

background: white;

Witte achtergrondkleur.

color: blue;

Blauwe voorgrondkleur. Dit is ook de kleur van de tekst.

line-height: 3em;

Regelhoogte.

Tekst wordt automatisch in het midden van de regelhoogte neergezet. Omdat verder geen hoogte aan de <div> is gegeven, is de regelhoogte gelijk de hoogte voor de <div> zelf. Hierdoor komt de tekst netjes in het midden van de <div> te taan.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij een absolute eenheid als px de regelhoogte niet mee verandert met de lettergrootte.

De regelhoogte wordt hier tot de essentiële css gerekend, omdat de <div> anders zo laag is, dat deze nauwelijks is aan te raken.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren.

text-decoration: underline;

Onderstrepen.

margin-top: -1px;

De <div> 1 px naar boven zetten.

Hier gelijk onder wordt een zwarte border aan div#terug gegeven. Bij #vooruit is ook aan de boven div#terug zittende div#vooruit een border gegeven. De onderkant van div#vooruit raakt de bovenkant van div#terug, waardoor op die plaats een border van 2 px breed ontstaat. Door de onderste <div> 1 px naar boven te verplaatsen, vallen de twee borders over elkaar heen en is ook hier de border slechts 1 px breed.

Normaal genomen zou je de border aan de onderkant van div#vooruit of aan de bovenkant van div#terug weghalen, maar dat is hier niet mooi. Als div#vooruit gaat draaien, draait de border om div#vooruit mee. Hierdoor zou dan aan één kant tijdens het draaien de border ontbreken.

De border aan de bovenkant van div#terug weghalen is ook geen goed idee, want dan zou tijdens het draaien van div#vooruit de border aan de bovenkant van div#terug zichtbaar missen.

Met deze oplossing zijn beide borders nog steeds aanwezig. Alleen zie je dat niet, omdat ze over elkaar heen staan. Pas als div#vooruit gaat draaien, worden beide borders apart zichtbaar.

border: black solid 1px;

Zwart randje.

border-radius: 0 0 15px 15px;

Rechts- en linksonder ronde hoeken.

JavaScript

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code) is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

Bij de uitleg van deze code zijn allerlei haakjes en dergelijke grotendeels weggelaten, want dat voert hier te ver. Als je je in dat soort dingen wilt verdiepen, kun je beter naar sites gaan die meer voor JavaScript zijn bedoeld.

<script> document.getElementById("vooruit").addEventListener("touchstart", function () {return null; }); document.getElementById("terug").addEventListener("touchstart", function () {return null; }); </script>

Dit stukje JavaScript is nodig voor Safari, Chrome for iOS en UC browser op iOS. Zonder dit JavaScript wordt de animatie van div#vooruit niet gestart, omdat iOS :hover negeert. Met behulp van dit script wordt op hoveren gereageerd, alsof het een aanraking is, waardoor de animatie bij aanraking van div#vooruit ook hier wordt afgespeeld.

<script> en </script>

Dit is gewone html: het zijn de openings- en sluittag voor het script. In html5 is de toevoeging type="text/javascript" niet meer nodig.

document.getElementById("vooruit").addEventListener("touchstart", function () {return null; });

Deze regel zorgt ervoor dat div#vooruit gaat reageren op een aanraking.

document.getElementById("vooruit"): het middelste stukje getElementById is een zogenaamde 'functie'. Een functie is een stukje in de browser ingebakken code, waarmee je iets kunt doen. Deze functie is te vinden in het object document, vandaar dat document ervoor staat. (Een object is een bij elkaar horende verzameling van functies en andere code. Een van die objecten heeft de naam 'document'.)

Met de functie getElementById() kan JavaScript een element met een bepaalde id opzoeken. De id waarnaar wordt gezocht, staat tussen haakjes:

getElementById("vooruit")

Er wordt gezocht naar het element met id="vooruit", oftewel: div#vooruit.

addEventListener: dit is wat er gedaan moet worden met div#vooruit: er wordt een 'eventlistener' aan toegevoegd. Een eventlistener is een ding dat luistert, of er iets gebeurt. Zo'n gebeurtenis kan een aanraking van het scherm zijn, een liefdevolle aai van de muis, een ram op het toetsenbord, van alles.

"touchstart": in dit geval wordt naar het begin van een aanraking van het touchscreen geluisterd. Omdat de eventlistener aan div#vooruit is gekoppeld, wordt alleen een aanraking van div#vooruit geregistreerd. Je kunt een eventlistener aan elk element koppelen, en zelfs aan het hele browservenster, maar het gaat hier alleen om div#vooruit, want alleen die moet reageren op een aanraking.

Dat is nog niet zo interessant, het wordt pas echt opwindend wat er ná die eerste, inleidende aanraking gaat gebeuren. Vinden zij elkaar, of wordt het moord- en doodslag?

function () {return null; }: helaas, ze vinden elkaar niet én het wordt geen moord- en doodslag.

function() is gewoon een soort aankondiging dat er iets gaat gebeuren. Erachter tussen de accolades staat, wat er gaat gebeuren: return null;. Doe niets. Helemaal niets. Vanavond niet, schat, ik heb hoofdpijn.

In feite gebeurt er dus helemaal niets. Maar dit stukje JavaScript zorgt er wel voor dat div#vooruit nu ook in de drie genoemde browsers op iOS reageert op een aanraking en de animatie gaat afspelen.

document.getElementById("terug").addEventListener("touchstart", function () {return null; });

De tweede regel uit het script. Deze is precies hetzelfde als de eerste regel, dus de beschrijving van deze regel is gelijk hierboven te vinden bij de eerste regel. Het enige verschil is dat deze eventlistener aan div#terug wordt gekoppeld in plaats van aan div#vooruit.

Met de eerste regel van het script is div#vooruit gevoelig gemaakt voor aanraking, waardoor de animatie bij aanraking van div#vooruit wordt afgespeeld. Op iOS blijft hoveren over een element echter voortduren, tot er over een ander element wordt gehoverd (een ander element wordt aangeraakt). Oftewel: de animatie speelt wel vooruit, maar achteruit afspelen gebeurt pas, als een ander element wordt aangeraakt. Maar dan moet er wel een ander element zijn.

Dat is precies waarvoor div#terug is bedoeld, alleen werkt ook deze <div> niet in de genoemde browsers op iOS. Daarom moet ook deze <div> gevoelig worden gemaakt voor aanraken.