Laatst aangepast: .
Verticale staafdiagrammen waarvan het uiterlijk uiterst simpel is aan te passen met behulp van css.
Alles op deze site kan vrij worden gebruikt, met twee beperkingen:
* Je gebruikt het materiaal op deze site volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte info zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal van deze site ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.
* Deze uitleg wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan deze uitleg op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat de uitleg afkomstig is van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.
Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.
Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.
Alles op deze site is gemaakt op een systeem met Linux. Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Quanta Plus, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.
Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.
De buitenkant van het staafdiagram is in feite een gewone div met een border.
Omdat een div een blok-element is en daardoor automatisch dezelfde breedte krijgt als z'n ouder, heb ik de divs een breedte van 36 px gegeven. Anders zouden ze veel te breed worden.
Een blok-element zoals 'n div krijgt niet meer hoogte dan nodig is om de inhoud weer te geven. Daarom heb ik ze 'n hoogte gegeven van 400 px. 400 px staat gelijk aan 100%, dus 40 px aan 10%, 80 px aan 20%, enz.
Ik heb nu dus voor elke grafiek 'n div van 36 px breed en 400 px hoog. Door die 'n witte achtergrond en 'n zwart randje te geven, kan ik laten zien hoe hoog een diagram van 100% is.
In deze divs wordt een span gezet, die als blok-element wordt weergegeven. Een blok-element krijgt normaal genomen automatisch dezelfde breedte als zijn ouder, hier dus de buitenste div.
Als ik nou deze span bijvoorbeeld 70% hoog maak, krijgt hij 70% van de hoogte van de buitenste div. Als je dan de achtergrond van de span een kleurtje of een achtergrond-afbeelding geeft, zal die 70% daarmee gevuld worden en ziedaar: een staafdiagram dat voor 70% is gevuld.
Op een klein probleempje na: de buitenste div wordt aan de vanaf de bovenkant gevuld, want de span komt gewoon aan de bovenkant van de div te staan. Terwijl staafdiagrammen normaal genomen vanaf de onderkant naar boven lopen. Daarom geef ik de buitenste div 'n relatieve positie en positioneer de spans aan de onderkant van de div. Nu lopen ze van onder naar boven, en dus de vulling van de diagrammen ook.
Het zesde diagram wijkt enigszins af: hier zijn het zes spans van 10% en eentje van 3%, die onder elkaar worden gezet. Omdat ook hier de spans van boven naar beneden in de div worden gezet, staat er bovenaan 'n extra span van 37% hoogte. Hierdoor begint de vulling van het diagram op 37% hoogte. En omdat die vulling 63% is, wordt dus ook hier het diagram van onder naar boven gevuld.
In de voorbeelden wordt soms wel, soms geen gebruik gemaakt van (kleine) afbeeldingen. In de code wordt bij elk diagram duidelijk hoe de achtergrond precies is gemaakt.
De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld is rood
gekleurd. Alle voor dit voorbeeld niet-essentiële code is bruin
.
Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreken bijvoorbeeld de witte vlakken met de links. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.
Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n h1 uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.
Als je dit lastig vindt, downloadt dan de hele handel (ga terug naar het voorbeeld en kies daar voor downloaden). In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="nl" lang="nl">
Een document moet met een doctype beginnen om weergaveverschillen tussen browsers te voorkomen. Zonder doctype is de kans op verschillende (en soms volkomen verkeerde) weergave tussen verschillende browsers heel erg groot.
Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.
Gebruik het volledige doctype, inclusief de url, anders werkt het niet goed.
De toevoeging achter <html
hierboven hoort bij het gekozen doctype.
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
Zorgt dat de browser letters met accenten en dergelijke goed kan weergeven. Als je als doctype html hebt gekozen, moet je niet eindigen op />
, maar op >
(dit geldt voor alles in de head wat eindigt op />
).
utf-8 is de beste charset (tekenset), omdat deze alle talen van de wereld (en nog heel veel andere extra tekens) bestrijkt, maar toch niet meer ruimte inneemt voor de code dan nodig is. Als je utf-8 gebruikt, hoef je veel minder entiteiten (ä
en dergelijke) te gebruiken, maar kun je bijvoorbeeld gewoon ä gebruiken.
Deze regel moet zo hoog mogelijk komen te staan, als eerste regel binnen de head, omdat hij anders door sommige browsers niet wordt gelezen.
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="../../css/naam-van-stylesheet.css" />
Deze regel heeft in dit voorbeeldbestand geen enkel nut. Normaal genomen is het een verwijzing naar een extern stylesheet, waarin de style staat. In dit voorbeeld verwijst de href
naar een niet bestaand bestand.
De bedoeling is dat je bovenstaande regels aanpast voor je eigen bestand. De hele style, die onder deze regels in de <head> staat, wordt dan in het externe bestand geplaatst waar de href
naar verwijst. In dat bestand komt de style precies zo te staan zoals die nu in de <head> staat. Het bestand moet eindigen op .css.
Voordeel van een externe stylesheet is onder andere, dat deze geldig is voor alle pagina's waaraan deze is gelinkt. 'n Verandering in de lay-out hoef je dan maar op één enkele centrale plek te aan te brengen.
In die externe stylesheet zet je alles wat in dit voorbeeld tussen <style type="text/css">
en </style>
staat (zonder deze begin- en eindregel).
Deze regel is gewoon 'n link die naar 'n bestand elders verwijst, waar de css in staat. Op de plaats van "../../css/naam-van-stylesheet.css"
moet je pad naar en naam van jouw stylesheet invullen.
<style type="text/css">
Voor de duidelijkheid staat de style hier in het bestand zelf, maar het is beter deze in een apart stylesheet te zetten, zoals hierboven beschreven. In die stylesheet komt alles wat tussen bovenstaande regel en </style>
staat.
Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om het in die stylesheet te zetten met dezelfde vreselijke lay-out als die ik in dit voorbeeld gebruik. Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Ik gebruik alleen deze lay-out omdat het anders veel te veel regels worden.
Voorbeeld van 'n goede lay-out in je css:
div#header-buiten
{
position: absolute;
right: 16px;
width: 100%;
height: 120px;
background: yellow;
}
div#header-binnen
{
margin-left: 16px;
height: 120px;
text-align: center;
}
body
Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de kinderen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.
margin: 0; padding: 0;
Slim om te doen, is soms wat afwijkend in verschillende browsers.
font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;
Lettersoort. Als er geen Arial is, wordt gezocht naar Helvetica. Als dat er ook niet is in ieder geval 'n lettersoort zonder schreef (dwarsstreepjes).
font-size: 100%;
font-size: 100%;
Dit slaat natuurlijk nergens op, want hier staat gewoon dat de letters de normale grootte moeten hebben. Dit is nodig vanwege Internet Explorer.
Ik gebruik hier % als eenheid, en voor alle andere lettergroottes gebruik ik em. Dat komt door Internet Explorer. Als ik als maateenheid iets als px neem, kunnen gebruikers van Internet Explorer de lettergrootte niet veranderen.
Maar als ik overal em neem als maateenheid, wat dan voor de hand zou liggen, kom ik in de problemen met versies van Internet Explorer ouder dan versie 8. De stappen van de verkleining of vergroting zijn in die browsers zo groot, dat 't gelijk onleesbaar klein of absurd groot is.
Als je nou echter bij body geen em gebruikt (font-size: 1em;
zou het zelfde moeten zijn als font-size: 100%
), maar %, dan is de lettergrootte in Internet Explorer te veranderen, en in oudere versies dan versie 8 zijn de tussenstappen teruggebracht tot normale grootte.
Dit werkt ook als je als lettergrootte 100% invult. Dat heeft geen enkele invloed op de lettergrootte, behalve dus dat de tussenstappen in oudere versies nu normaal werken.
In Internet Explorer 8 is deze bug eindelijk gerepareerd. Aangezien we waarschijnlijk nog vele jaren met oudere versies dan Internet Explorer 8 zitten opgescheept, zal deze truc ook nog jaren moeten worden toegepast.
color: black;
Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.
Hoewel dit de standaardkleur is, geef ik de kleur toch op. Hieronder geef ik een achtergrondkleur op. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond- en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als ik nu de achtergrondkleur verander, maar niet de voorgrondkleur, loop ik het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.
Door beide op te geven, weet ik redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important
heeft gebruikt, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.
Achtergrondkleurtje voor de pagina.
div#content
De div met id="content". Binnen deze div staan alle grafieken. Door ze allemaal in 'n overkoepelende div te zetten, kan ik ze makkelijk horizontaal centreren. Ik hoef nu alleen maar deze div te centreren en hoppa: de inhoud (hier de grafieken) staat ook gecentreerd.
width: 400px;
Breedte. Er zijn acht grafieken met een breedte van 36 px, dus in totaal 8 x 36 = 288 px. Elke grafiek heeft 'n marge links van 10 px, dus het totaal wordt 288 + 80 = 368 px. Dan heeft elke grafiek nog 'n border van 1 px links en rechts. Het uiteindelijke totaal wordt dan 368 + 16 x 1 = 384 px.
Ik neem de breedte wat groter, omdat de grafieken anders niet binnen de div passen als ik uitzoom (verklein). Dit komt waarschijnlijk door afrondingsverschillen door het gebruik van 'n border.
Door deze iets grotere breedte zouden de grafieken 8 px te veel naar links komen te staan. Maar de grafieken hebben 'n marge aan de linkerkant van 10 px, ook de eerste grafiek. Dus schuiven ze weer 10 px naar rechts. Het uiteindelijk verschil is dus maar 2 px, en dat zie je niet. Mocht je het toch denken te zien, dan zou ik je adviseren 'ns bij 'n opticien langs te gaan.
margin: 20px auto 0;
Omdat voor links geen waarde is ingevuld, krijgt links automatisch dezelfde waarde als rechts. Hier staat dus eigenlijk 20px auto 0 auto
in de volgorde boven - rechts - onder - links.
20 px aan de bovenkant: kleine afstand tussen bovenkant venster van de browser en grafieken.
links en rechts auto
, wat hier betekent: evenveel. Dus deze div, en daardoor ook de grafieken erin, staat altijd horizontaal gecentreerd, ongeacht de grootte van het venster van de browser.
Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen maar als het te centreren blok-element een breedte heeft.
div.grafiek
De divs met class="grafiek".
Er zijn acht grafieken, die elk in een eigen div staan. Dat zijn deze divs.
position: relative;
Door de div een relatieve positie te geven, kan ik de kinderen van de div positioneren ten opzichte van de div. Dat kan alleen maar als de div zelf 'n relatieve, absolute of fixed positie heeft. Dat ik verder bij die positie niets invul, maakt niet uit.
float: left;
Zet de divs zo hoog mogelijk neer en dan zover mogelijk naar links.
Een div begint normaal genomen op 'n nieuwe regel. Daardoor zouden alle grafieken onder elkaar komen te staan. Door ze naar links te floaten komen ze naast elkaar te staan.
width: 36px;
Als ik geen breedte opgeef, klapt alles in elkaar.
Een blok-element zoals 'n div krijgt normaal genomen automatisch dezelfde breedte als z'n ouder. Dat is hier div#content
, die 400 px breed is. Maar dat is niet zo als het blok-element is gefloat, zoals hier is gebeurd. Hierdoor krijgen de divs dus geen breedte.
In dat geval krijgt het blok-element precies genoeg breedte om de inhoud van het blok-element weer te kunnen geven. Dat zijn hier de spans die aangeven hoe hoog het diagram is.
Echter: die spans zijn absoluut gepositioneerd, en dan hebben ze geen invloed op de breedte of hoogte van hun ouder. Dus ook deze zorgen niet voor 'n breedte van de div.
Ben je er nog? Misschien even 'n bakje koffie of 'n ommetje maken? Dit zijn gewoon heel lastige dingen om in de vingers te krijgen. Als je het eenmaal 'n beetje beheerst, blijkt dit soort regels volstrekt logisch en juist heel handig te zijn.
De div wordt dus niet automatisch even breed als z'n ouder, en de inhoud heeft ook geen invloed op de breedte. Is er nog redding mogelijk? Want de div moet wel de juiste breedte krijgen, omdat hij 'n witte achtergrond krijgt.
De oplossing is simpel: gewoon met de hand 'n breedte opgeven.
height: 400px;
Het indrukwekkende effect van het weglaten van de hoogte.
Normaal genomen krijgt 'n blok-element zoals 'n div automatisch precies genoeg hoogte om de inhoud weer te kunnen geven. Dat zijn hier de spans die aangeven hoe hoog het diagram is. Maar omdat deze spans absoluut zijn gepositioneerd, hebben ze in dit geval geen invloed op de hoogte. Daardoor klapt de div helemaal in elkaar.
Om dat te voorkomen geef ik zelf 'n hoogte op. 'n Rond getal, dat rekent makkelijker.
margin-left: 10px;
Omdat de divs naar links zijn gefloat, komen ze helemaal tegen elkaar aan te staan. Daarom geef ik ze 'n kleine marge aan de linkerkant. Nu is er wat afstand tussen de divs, en dus tussen de grafieken.
border: black solid 1px;
Zwart randje rondom de div en dus rondom de grafiek.
background: white;
Witte achtergrond. In combinatie met het zwarte randje dat ik gelijk hierboven heb opgegeven, maakt dit de totale hoogte van het diagram zichtbaar: 400 px = 100%. Nu heb ik dus al acht staafdiagrammen, ik hoef alleen nog maar aan te geven hoever ze zijn gevuld.
font-size: 15px;
Iets kleinere letter dan standaard, anders passen de getallen niet helemaal goed in de grafiek.
Normaal genomen zou ik hier em als eenheid nemen, omdat dat de enige eenheid is waarbij je in Internet Explorer de lettergrootte kunt veranderen. Maar in dit geval komt het wel goed uit als de lettergrootte niet veranderd kan worden, want dan komen de getallen nooit buiten de rand van het diagram te staan.
Helaas kan ik het vergroten van de letters in Firefox en Safari niet uitschakelen door px te gebruiken. Normaal genomen is dat 'n voordeel, hier bij uitzondering niet. Elk voordeel hep z'n nadeel, zoals 'n groot filosoof ooit zei.
Opmerking 11 april 2011: of zei die filosoof nou dat elk voordeel z'n nadeel hep? Twijfel, moordende twijfel...
span.binnen
De spans met class="binnen". Binnen deze spans staat het zichtbare deel van het diagram, dat laat zien hoeveel procent van het diagram is gevuld.
Elke grafiek heeft z'n eigen span.binnen
, maar 'n groot aantal eigenschappen van al die spans is hetzelfde voor alle grafieken. Die kan ik hier in één keer opgeven, dat spaart heel wat css uit.
position: absolute;
Om de span op 'n bepaalde plaats neer te kunnen zetten. Er wordt gepositioneerd ten opzichte van de eerste ouder die zelf 'n absolute, relatieve of fixed positie heeft. Dat is hier div.grafiek
.
Een span is van zichzelf 'n inline-element. Door het absoluut te positioneren verandert het in een blok-element, waardoor ik eigenschappen als text-align
kan gebruiken.
bottom: 0;
Normaal genomen zou de span aan de bovenkant van div.grafiek
worden neergezet. Daardoor zou het diagram aan de bovenkant beginnen. De meeste verticale staafdiagrammen beginnen echter aan de onderkant en lopen naar boven. Daarom zet ik de spans aan de onderkant van div.grafiek
neer.
width: 100%;
De meeste spans worden niet breder dan nodig is om het percentage weer te geven als ik geen breedte opgeef.
De span is door het absoluut positioneren in een blok-element veranderd. Normaal genomen krijgt 'n blok-element automatisch dezelfde breedte als z'n ouder. Dat is hier div.grafiek
, die 36 px breed is. Maar omdat deze spans absoluut zijn gepositioneerd, is dat hier niet het geval.
Sommige spans hebben een inhoud die de juiste breedte heeft, maar niet allemaal. Daarom geef ik hier met de hand de breedte op, dan is het in één keer bij allemaal goed. 100% wordt genomen ten opzichte van de ouder. Dat is hier div.grafiek
, die 36 px breed is.
Ik had ook 36 px kunnen opgeven in plaats van 100%, dat maakt hier geen verschil. Een klein voordeel van 100% is, dat de breedte nu automatisch mee verandert, als ik de breedte van div.grafiek
verander.
background: black;
Sommige spans moet zwart worden, andere wit. Door hier alvast 'n achtergrondkleur op te geven, hoef ik later alleen nog maar iets op te geven bij de spans die wit moeten worden.
color: white;
Witte voorgrondkleur. Sommige spans moeten een zwarte tekstkleur krijgen. Door hier alvast 'n witte voorgrond- en dus tekstkleur op te geven, hoef ik later alleen nog maar iets op te geven bij de tekst die zwart moeten worden.
font-weight: bold;
Vette letter.
text-align: center;
Tekst horizontaal in het midden zetten.
span.binnen span
De spans die binnen 'n span met class="binnen" staan. Dit zijn de geneste spans waarbinnen de getallen staan.
display: block;
Een span is van zichzelf 'n inline-element. Door er een blok-element van te maken, wordt hij automatisch even breed als z'n ouder. Dat is hier span.binnen
, die ik bij width: 100%; 36 px breed heb gemaakt.
Als ik dit niet doe, wordt de span niet breder dan nodig is om het erin staande percentage weer te geven, waardoor de zwarte achtergrond achter de cijfers te smal wordt.
background: black;
Zwarte achtergrond, zodat de cijfers te lezen zijn.
span#binnen-een
De span met id="binnen-een". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de eerste grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 10%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 40 px hoog.
width: 32px;
Bij de instellingen voor alle spans met class="binnen" heb ik er bij width 100% voor gezorgd dat deze span, en dus het zichtbare deel van de grafiek, 36 px breed wordt. Hier maak ik deze span weer iets smaller, zodat er ruimte is voor 'n marge.
margin: 2px;
Kleine marge rondom de span.
Aan alle kanten 'n kleine marge van 2 px. Omdat de achtergrond van div.grafiek
, waarbinnen deze span staat, wit is, wordt de marge ook wit. En omdat er rondom div.grafiek
een dunne smalle rand staat, heb ik nu 'n goed contrast tussen de zwarte binnen- en buitenkant van de grafiek en de erbinnen liggende witte rand.
span#binnen-twee
De span met id="binnen-twee". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de tweede grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 20%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 80 px hoog.
span#binnen-drie
De span met id="binnen-drie". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de derde grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 30%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 120 px hoog.
background: url(081-pics/cirkel.png);
Als achtergrond 'n plaatje van 'n klein zwart balletje. Omdat 'n achtergrond-afbeelding automatisch wordt herhaald tot het element waar de achtergrond-afbeelding in staat helemaal is gevuld, kan ik 'n heel kleine afbeelding waarop maar één balletje staat gebruiken.
span#binnen-vier
De span met id="binnen-vier". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de vierde grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 40%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 160 px hoog.
background: url(060-pics/raster.png);
Als achtergrond 'n plaatje met in totaal slechts 16 pixel. Omdat 'n achtergrond-afbeelding automatisch wordt herhaald tot het element waar de achtergrond-afbeelding in staat helemaal is gevuld, kan ik 'n heel kleine afbeelding gebruiken.
Deze afbeelding heeft linksboven en rechtsonder 4 zwarte pixels, de rest is doorzichtig. Omdat de afbeelding wordt herhaald, geeft dit het effect van een raster.
span#binnen-vijf
De span met id="binnen-vijf". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de vijfde grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 50%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 200 px hoog.
background: url(081-pics/streep.png);}
Als achtergrond 'n plaatje dat slechts 105 byte groot is. Omdat 'n achtergrond-afbeelding automatisch wordt herhaald tot het element waar de achtergrond-afbeelding in staat helemaal is gevuld, kan ik 'n heel kleine afbeelding gebruiken (8x8 px).
Door de zwarte delen enigszins slim op elkaar aan te laten sluiten, geeft dit uiteindelijk het effect van schuine strepen.
div#zes span
De spans binnen de div id="zes". Dit zijn de spans waarbinnen het 'gevulde' deel van de zesde grafiek staat. Voor deze spans gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
De zesde div is 'n uitzondering, omdat er verschillend gekleurde blokken in staan, en niet één groot blok. Daarom staan er meerdere spans binnen de zesde grafiek.
position: static;
Bij span.binnen hebben alle spans met 'n class="binnen", dus ook de spans binnen de zesde grafiek, een absolute positie gekregen en zijn ze aan de onderkant van de grafiek neergezet. Dat zou betekenen dat al deze spans over elkaar heen worden gezet aan de onderkant, want absoluut gepositioneerde elementen zijn puur asociale elementen, net als absolute heersers: ze trekken zich niets aan van andere elementen. Daar walsen ze gewoon overheen, alsof ze niet bestaan.
static
is de standaardposition van 'n element. Als ik de positie weer gewoon daarnaar terug verander, worden ze niet meer over elkaar heen gezet maar gedragen ze zich weer als sociale, welopgevoede elementen: ze komen gewoon onder elkaar te staan.
Alleen zijn ze hierdoor ook geen blok-elementen meer, waardoor ik ze geen hoogte en dergelijke kan geven. Dat los ik gelijk hieronder op.
display: block;
Omdat ik er hier gelijk boven voor heb gezorgd, dat de spans geen blok-elementen meer zijn, waardoor ik geen attributen als hoogte meer kan gebruiken, moet ik ze hier weer veranderen in blok-elementen.
height: 10%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 40 px hoog. Maar omdat er zeven spans staan, wordt de totale hoogte 280 px. Dat staat voor 70% van het diagram.
Ik wil echter maar 63% vullen. Daarom geef ik verderop bij div#zes span.bovenste de bovenste span weer 'n hoogte van 3%, zodat het totaal 6 x 10 + 3 = 63% wordt.
line-height: 40px;
Regelhoogte even hoog als de spans maken. Tekst wordt altijd in het midden van de regelhoogte gezet. Hierdoor staan de percentages netjes verticaal in het midden dan de spans.
div#zes span.oneven
De spans met class="oneven" binnen de div met id="zes". Dit zijn de spans binnen de zesde grafiek die 'n witte achtergrond moeten krijgen, zodat ik in de zesde grafiek 'n blok-effect krijg. Door alleen de oneven spans deze class te geven, zullen alleen de oneven spans de hieronder staande veranderingen krijgen.
Omdat ook deze spans binnen div#zes
staan, gelden de bij div#zes span opgegeven instellingen ook voor deze spans.
background: white;
Bij span.binnen heb ik alle spans met class="binnen" 'n zwarte achtergrond gegeven, dus ook deze spans. Hier geef ik de spans met class="oneven" 'n witte achtergrond, zodat in de zesde grafiek witte en zwarte spans elkaar afwisselen.
color: black;
De kleur van de percentages moet ik dan ook aanpassen, want bij span.binnen heb ik de voorgrondkleur en daarmee ook de tekstkleur in wit veranderd, en wit op wit leest wat onhandig.
div#zes span#opvul
De span met id="opvul" binnen de div met id="zes". Dit is 'n extra span die ervoor zorgt dat de spans die het gevulde deel van het diagram aangeven op de juiste hoogte komen te staan.
Omdat ook deze span binnen div#zes
staat, gelden de bij div#zes span opgegeven instellingen ook voor deze span.
height: 37%;
Het gevulde deel van dit diagram is bij elkaar 63%. Als ik het vanaf de onderkant wil tonen, moet ik dit gevulde deel dus 37% omlaag schuiven. Dat doe ik door er 'n span met 'n hoogte van 37% boven te zetten. De hoogte wordt, net als bij de andere spans, genomen ten opzichte van de ouder van deze span: div.grafiek
.
margin-top: -1px;
Aan de onderkant van deze span komt 'n klein zwart lijntje van 1 px dik, dat de bovenkant van de vulling afgrenst. Daardoor wordt deze span 1 px hoger dan de 37% die ik wil. En die ene px is precies genoeg om de onderste span van de zesde grafiek net over de border aan de onderkant van div.grafiek neer te zetten, waardoor deze wegvalt. Dus zet ik de bovenste span 1 px omhoog: opgelost.
border-bottom: black solid 1px;
Bovenkant van het gevulde deel van het diagram aangeven met 'n lijntje.
div#zes span.bovenste
Omdat ook deze span binnen div#zes
staat, gelden de bij div#zes span opgegeven instellingen ook voor deze span.
height: 3%;
Bij div#zes span heb ik alle spans binnen div#zes
10% hoog gemaakt. Omdat er zeven spans zijn, kom ik dan op 70%. Maar ik wil maar 63% vullen. Dus maak ik de bovenste span hier 3%, dan kom ik op 6 x 10 + 3 = 63%.
De hoogte wordt, net als bij de andere spans, genomen ten opzichte van de ouder van deze span: div.grafiek
.
line-height: 12px;
Omdat deze span zo laag is, moet ik de regelhoogte ook kleiner maken.
font-size: 12px;
Deze lettergrootte past nog net binnen deze kleine span.
Normaal genomen zou ik hier em als eenheid nemen, omdat dat de enige eenheid is waarbij je in Internet Explorer de lettergrootte kunt veranderen. Maar in dit geval komt het wel goed uit als de lettergrootte niet veranderd kan worden, want dan komen de getallen nooit buiten de rand van het diagram te staan.
Helaas kan ik het vergroten van de letters in Firefox en Safari niet uitschakelen door px te gebruiken. Normaal genomen is dat 'n voordeel, hier bij uitzondering niet.
span#binnen-zeven
De span met id="binnen-zeven". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de zevende grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 70%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 280 px hoog.
background: url(081-pics/smiley.gif) left bottom;}
Als achtergrond 'n smiley. Omdat 'n achtergrond-afbeelding automatisch wordt herhaald tot het element waar de achtergrond-afbeelding in staat helemaal is gevuld, hoef ik maar één smiley te gebruiken.
Omdat de staafdiagram van onder naar boven wordt gevuld, komt het hier beter uit als ik de eerste afbeelding aan de onderkant zet met bottom
. Anders komt er aan de onderkant 'n gehalveerde smiley te staan.
Maar als ik maar één waarde opgeef, wordt de ander automatisch center
, en dan zit ik links en rechts met 'n gehalveerde smiley. Daarom zet ik de eerste smiley aan de linkerkant met left
. Nu heb ik aan de onderkant hele smileys staan en aan de bovenkant gehalveerde, wat er veel logischer uitziet.
span#binnen-acht
De span met id="binnen-acht". Dit is de span waarbinnen het 'gevulde' deel van de achtste grafiek staat. Voor deze span gelden ook de algemene instellingen voor alle spans met class="binnen", zoals opgegeven bij span.binnen.
height: 80%;
De hoogte wordt genomen ten opzichte van de ouder van de span. Dat is hier div.grafiek, die 400 px hoog is. Deze span wordt dus 320 px hoog.
background: url(081-pics/verloop.jpg) bottom;}
Als achtergrond 'n 1 px breed plaatje, dat van helemaal groen naar helemaal rood verloopt. Dit plaatje is even hoog als het diagram: 400px. Maar je ziet maar 320 px. Als je de hoogte van de span verandert, zie je meer of minder van de achtergrond-afbeelding.
Omdat de achtergrond-afbeelding automatisch wordt herhaald tot het element waar de achtergrond-afbeelding in staat helemaal is gevuld, kan ik volstaan met 'n afbeelding van maar 1 px breed.
Met bottom
zet ik het aan de onderkant neer, zodat onderaan de volledig rode kleur staat.
Gebruik vooral geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.
Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt niet meer onderhouden door Microsoft. Als je beslist 'n duur product (299 dollar) van Microsoft wilt gebruiken, neem dan Microsoft Expression Web 2. Andere uitvoeringen zijn nog veel duurder.
Je kunt natuurlijk ook een goed gratis programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.
Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enz. te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.
Ik maak zelf het liefst een site in Firefox. Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.
Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.
Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.
Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.html.
Gebruik het volledige doctype, inclusief de url, anders werkt het niet goed.
Gebruik een 'strict' doctype of het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe. Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.
Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.
Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen zoals je wilt, en ga dan pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok voor waar uiteindelijk het menu komt te staan.
Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Als de blokken eenmaal werken zoals je wilt, zul je het gelijk merken als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat storen. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers of alles nog wel goed werkt.
Je kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br />1<br />2<br />3 enz., tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.
Om de breedte te vullen kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't einde (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.
Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.
Valiwie???
Valideren is het controleren van je (x)html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.
Je kunt je css en (x)html zowel valideren als 't online staat, als wanneer 't nog in je computer staat.
(x)html kun je valideren op: validator.w3.org
css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator
Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valid code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valid code is over twintig jaar ook nog te bekijken.
Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.
Toegankelijkheid (accessibility in het Engels) is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een spraakbrowser gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje wat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat dus gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.
(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)
Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.
Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:
Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze gaven te veel problemen omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk welke toetsen het zijn.
In de komende html5 waren ze eerst niet toegestaan, maar inmiddels lijkt het erop dat ze toch worden toegestaan, maar op 'n andere manier dan in html 4.01. Ik ga ze zelf pas weer gebruiken als duidelijk is hoe ze gaan werken, en als ze beter zijn uitgedacht dan in html 4.01 het geval was, want bij een goede toepassing is het op zich een heel goed idee.
In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn screenreaders en dergelijke zo verbeterd, dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.
Een andere mogelijkheid is een zogenaamde skip-link: een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel zichtbaar te maken in speciale programma's zoals spraakbrowsers. Die link staat boven het menu en linkt naar de inhoud van de pagina, zodat mensen met één klik het hele menu kunnen passeren.
Van oorsprong was html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.
De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een extern stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de head van die pagina. Zoekmachines zijn ook niet dol op een oerwoud van inline-stijlen (dat zijn stijlen in de tag zelf: <div style="...">
.)
Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enz. Spraakbrowsers en dergelijke kunnen van kopregel naar kopregel springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.
Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.
Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.
Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.
Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP of SSI (Server Side Includes). Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.
lang=".."
. Ik doe dat op mijn eigen site maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dit soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal.<abbr>
bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="en dergelijke">e.d.</abbr>
. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>e.d.</abbr>
. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n spraakbrowser e.d. uit gaat spreken als Ed, en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.De spider van 'n zoekmachine, spraakbrowsers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina als de plaatjes worden weggehaald. Het zelfde geldt voor die fantastisch mooie flash-pagina's, als daarbij geen voorzieningen voor dit soort programma's zijn aangebracht.
Op Linux kun je met Lynx kijken hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op csant.info/lynx.
In Windows kun je ook het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een spraakbrowser en dergelijke hem zien. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.
Ten slotte kun je je pagina nog online laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites. Ik noem er hier enkele. Helaas zijn ze bijna allemaal Engelstalig.
toptal.com/designers/colorfilter Laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet.
wave.webaim.org Deze laat grafisch zien hoe de toegankelijkheid is. Heel erg duidelijk, maar bij grotere pagina's wordt 't al snel erg chaotisch.
Zonder css, zoals veel spraakbrowsers en dergelijke het weergeven, zie je alleen de percentages, de getallen.
Bij het zesde diagram zijn dat 7 getallen (3%, 60%, 50%, ..., 10%), maar niet het totaal van 63%. Dit is ook de manier waarop een screenreader en dergelijke het zal voorlezen: 3% - 60% - 50% - 40% - 30% - 20% - 10%, want dat is wat er letterlijk in de html staat. Ook een zoekmachine zal het zo zien.
In ieder geval bij dit diagram moet je de informatie dus ook op een andere manier overbrengen.
Laatst gecontroleerd op 20 maart 2012.
(Internet Explorer 6 is voor het laatst gecontroleerd op 28 februari 2010. Op deze browser test ik niet meer. Maar omdat de code niet is veranderd, neem ik aan dat dit voorbeeld ook nog werkt in Internet Explorer 6.)
Dit voorbeeld is getest in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome, Internet Explorer 6, 7, 8 en 9 in de resoluties 800x600, 1024x768, 1280x1024 en 1440x900. Steeds met de laatste versie van die browsers, omdat ik geen zin heb om rekening te houden met mensen die met zwaar verouderde browsers surfen. Dat is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken. In de resoluties 1024x768, 1280x1024 en 1440x900 is ook in- en uitzoomen en een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan tot 200%.
Eventuele problemen met betrekking tot zoomen en lettergrootte staan bij Bekende problemen.
Er is getest met behulp van muis en toetsenbord.
Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA en Fangs Screen Reader Emulator. Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. NVDA is een screenreader, zoals die door blinden wordt gebruikt. Fangs Screen Reader Emulator is een extensie bij Firefox, die de pagina laat zien zoals een screenreader hem ziet.
Als het voorbeeld in deze vier programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid van dit voorbeeld staan onderaan Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.
Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld mobiele systemen als iOS of Android, en ook niet op apparaten als smartphones, iPad, enz. De kans is heel erg groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op dat soort systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak wijzigingen en/of aanvullingen moeten aanbrengen.
De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen vermeld.
Nieuwe browsers test ik pas als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat ik 'n bug zit te omzeilen, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kan ik niet beantwoorden, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enz. in wel geteste browsers: graag!)
Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.
:
Nieuw opgenomen.
20 maart 2012:
Bij bekende problemen stukje over Firefox en Safari opgenomen.
Als de cijfers in de grafieken tot meer dan 150% worden vergroot, worden ze wat lastiger leesbaar. Ze worden dan breder dan de grafiek, waardoor er stukjes van de cijfers wegvallen. Dit speelt vooral in de zesde grafiek, die met meerdere getallen, want in deze grafiek vallen ook verticaal delen van de cijfers weg.
Bij alleen zoomen speelt dit niet. In andere browsers kan tekst niet zoveel worden vergroot, dus daar speelt dit ook niet.