Uitleg pijl met tekst erin. Pijl past zich aan lettergrootte en vensterbreedte aan

Korte omschrijving

De buitenkant van beide pijlen is gevormd met behulp van clip-path. De tekst in de pijlen is gewone tekst.

De bovenste pijl past zich alleen aan de breedte van het browservenster aan.

De onderste pijl past zich voornamelijk aan de lettergrootte aan. Door gebruik van shape-outside kan tekst (gedeeltelijk) de omtrek van de pijl volgen.

Opmerkingen

• Het maken van een omtrek met clip-path en/of shape-outside kan knap lastig zijn, omdat je voor elk hoekpunt de precieze coördinaten moet opgeven. In het ontwikkelgereedschap van Firefox is een bijzonder handige editor voor beide eigenschappen ingebouwd. Een uitgebreider verhaal daarover is te vinden bij -webkit-clip-path. Op de pagina met links zijn onder CSS → Online uitproberen, code genereren, en dergelijke editors voor clip-path te vinden.

• De tekst en de daarbij horende regelhoogte rechts van de tweede pijl is veel te klein en daardoor nauwelijks leesbaar. Die tekst is alleen zo klein, omdat dan het verloop rondom de pijl beter is te zien. Normaal genomen hoort tekst niet minder dan 1em (16 px) te zijn, om redelijk leesbaar te zijn, met een regelhoogte die minimaal normaal is.

  (Wat betreft uiterlijk verdient dit voorbeeld trouwens hoe dan ook geen schoonheidsprijs. Maar het gaat erom de techniek te demonstreren. Hoe je die dan vervolgens gebruikt, is een ander verhaal. Met 'n hamer kun je 'n stuk metaal uithameren tot een mooie schaal of ongenadig op je duim meppen, maar daar kan die hamer verder niets aan doen.)

• Bij de tweede pijl volgt de tekst de boven-, rechter- en onderkant van de pijl. Het is op dit moment nog niet mogelijk om een tekst op zo'n manier aan alle kanten rondom een element mee te laten lopen: je moet kiezen tussen links óf rechts.

  In de ontwerp-specificatie Exclusions level 1 staat een eigenschap, waarmee dat wel kan. Maar die werkt nog in geen enkele browser, dus daar heb je op dit moment nog niets aan.

• Door de manier waarop clip-path en shape-outside werken, is het (vrijwel) onmogelijk om bij elementen met deze eigenschap een border, outline of box-shadow te gebruiken. Als je dat toch wilt doen, moet je een truc gebruiken. Je kunt die eigenschap bijvoorbeeld aan een ouder geven, zoals beschreven op css-tricks.com, of op deze site bij voorbeeld 50.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Visual Studio Code, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

De bovenste zwarte pijl is een doodgewone <div>, waarin de opwindende tekst 'Dit is een pijl' staat. Die <div> heeft een regelhoogte en breedte in vw gekregen, waardoor hoogte en breedte afhankelijk zijn van de breedte van het venster van de browser. Ook de lettergrootte is in de eenheid vw, zodat die mee verandert met de breedte en hoogte van de <div>.

Hoewel het er anders uitziet, is de pijl een gewone rechthoekige <div> met een zwarte achtergrond. Alleen zijn met behulp van clip-path delen van die <div> doorzichtig gemaakt. Dat is gebeurt in de vorm van een pijl, waardoor het lijkt, alsof de <div> is veranderd in een pijl.

Op de afbeelding hierboven zijn aan alle kanten van de <div> met de pijl vier elementen met een gestippelde border neergezet. De binnenste stippellijn van de vier elementen staat tegen de buitenkant van de <div> met de pijl aan. Als je clip-path weg zou halen bij de <div> met de pijl, zou je een gewone zwarte rechthoek hebben, die grenst aan de stippellijnen.

Het enige wat clip-path feitelijk doet, is het doorzichtig maken van delen van het element. Door die doorzichtige delen zie je, in dit geval, de beige achtergrond van de pagina.

De pijlvorm wordt verkregen door voor alle hoekpunten de coördinaten op te geven. Op de afbeelding hiernaast zijn die zichtbaar gemaakt, zoals ze eruit zien in de editor in het ontwikkelgereedschap van Firefox. Je geeft voor elk punt de coördinaten op (horizontale en verticale afstand tot linker- en bovenkant van het element). De browser maakt vervolgens de verbinding tussen die punten, en maakt alles buiten die punten doorzichtig.

Omdat alle maten bij clip-path in procenten zijn opgegeven, is het relatief makkelijk een goede verdeling te krijgen. Bovendien blijft die verdeling bestaan bij een andere grootte van de <div>: 25% vanaf de bovenkant is bij élke grootte 25% vanaf de bovenkant. Als je als eenheid een absolute eenheid als px zou gebruiken, zouden de verhoudingen veranderen bij een andere grootte van de <div> met de pijl: 100 px vanaf de bovenkant is altijd 100 px vanaf de bovenkant, ongeacht de grootte van de <div>.

In eerdere versies van dit voorbeeld werd gebruikt gemaakt van afbeeldingen om delen van een <div> te verbergen. Als je gaat inzoomen (vergroten), of op een hogeresolutiescherm, kunnen die blokkerig worden: je gaat de afzonderlijke pixels van de afbeelding zien. Hier speelt dat niet, omdat er geen afbeelding met pixels is. De browser past het aantal pixels automatisch aan de afmeting aan.

De afbeeldingen moesten bovendien worden gepositioneerd ten opzichte van de <div>, waardoor je bij bepaalde vergrotingen kieren kon krijgen. Ook dat speelt hier niet.

De tweede pijl is op precies dezelfde manier gemaakt. Alleen zijn de breedte en grootte hier afhankelijk van de lettergrootte, niet van de breedte van het venster van de browser. Er is alleen een maximumbreedte en hoogte opgegeven, zodat ook in kleinere vensters de pijl en de tekst binnen het venster blijven passen. Ook zijn een minimale en maximale lettergrootte opgegeven, om een en ander enigszins binnen de perken te houden.

De kleine tekst staat in een gewone <p>, gelijk onder de <div> met de pijl. Als je verder niets doet, ziet dat eruit zoals op de afbeelding. De <p> heeft een iets kleinere breedte gekregen dan de <div>.

Vervolgens wordt de <div> met de pijl naar links gefloat. Omdat de <p> met de tekst een beperkte breedte heeft gekregen, komt de inhoud van de <p> – de kleine tekst – niet naast, maar onder de pijl te staan. De <p> zelf staat wel onder de <div> met de pijl, wat te zien is aan de witte achtergrond van de <p>.

Door de <p> met een negatieve marge aan de bovenkant een stuk naar boven te verplaatsen, komt een deel van de kleine tekst boven de pijl te staan.

Aan de linkerkant wordt ook een marge gegeven, waardoor de hele <p> naar rechts wordt verplaatst en een deel van de kleine tekst rechts van de pijl komt te staan.

Omdat de <div> met de pijl er wel als een pijl uitziet, maar feitelijk nog steeds een gewone rechthoek is, volgt de tekst in de <p> niet de omtrek van de pijl, maar de omtrek van de rechthoekige <div>.

Voor het uiteindelijke resultaat wordt ook nog shape-outside gebruikt, de tegenhanger van clip-path. clip-path regelt als het ware de weergave bínnen het element, shape-outside regelt de weergave búíten het element.

De punten worden op dezelfde manier als bij clip-path aangegeven: met coördinaten. Op de afbeelding zijn de punten in de editor van Firefox zichtbaar gemaakt.

Er zijn minder hoekpunten nodig dan bij de pijl zelf, omdat de punt links ontbreekt.

Bij deze pijlen is als vorm een polygoon gebruikt: een figuur met een willekeurig aantal hoeken. Je kunt echter ook een rechthoeken, ronde lijnen, en dergelijke gebruiken bij clip-path en shape-outside. Een voorbeeld met tekst die een ronde lijn volgt is te zien in voorbeeld 43 op de site.

De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-

Voordat een nieuwe css-eigenschap wordt ingevoerd, is er in de regel een experimentele fase. Browsers passen het dan al toe, maar met een aangepaste naam. Tijdens deze fase kunnen problemen worden opgelost en worden veldslagen uitgevochten, over hoe de standaard precies moet worden toegepast.

Als iedereen het overal over eens is en alle problemen zijn opgelost, wordt de officiële naam uit de standaard gebruikt.

De belangrijkste browsers hebben elk een eigen voorvoegsel:

Firefox: -moz-, naar de maker: Mozilla.

Op webkit gebaseerde browsers, zoals Edge, Google Chrome, Opera, Safari en Android browser: -webkit-.

(Google Chrome is van webkit overgestapt op een eigen weergave-machine: Blink. Blink gaat geen voorvoegsels gebruiken. Het is echter een aftakking van webkit, dus het zal nog wel even duren voor -webkit- hier helemaal uit is verdwenen. Ook Opera en Edge gebruiken Blink.)

Internet Explorer: -ms-, naar de maker: Microsoft.

Zodra de experimentele fase voorbij is, wordt het voorvoegsel weggelaten. Omdat dat moment niet bij alle browsers hetzelfde is, zet je nu ook al de officiële naam erbij. Deze wordt als laatste opgegeven. Bijvoorbeeld Safari herkent -webkit-appearance. Zodra Safari appearance gaat herkennen, zal dit -webkit-appearance overrulen, omdat het er later in staat. Dat ze er beide in staan, is dus geen enkel probleem.

In dit voorbeeld wordt clip-path gebruikt.

Inmiddels is de algemene mening dat 'vendor prefixes', zoals deze voorvoegsels in het Engels heten, geen groot succes zijn. Eén van de grootste problemen: veel sitemakers gebruiken alleen de -webkit-variant. Daar kwamen ze in het verleden nog mee weg, omdat Apple op mobiel zo'n beetje 'n monopolie had. Inmiddels is dat niet meer zo, maar deze gewoonte bestaat nog steeds. Waardoor 'n site alleen in op webkit georiënteerde browsers goed is te bekijken.

Dit is zo'n groot probleem dat andere browsers soms de variant met -webkit- ook maar zijn gaan implementeren, naast de standaard. Want als 'n site het niet goed doet in 'n bepaalde browser, krijgt in de regel niet de site maar de browser de schuld.

Vanwege alle problemen met 'vendor prefixes' worden deze niet meer gebruikt. Nieuwe, experimentele css-eigenschappen zitten inmiddels achter een zogenaamde vlag: de gebruiker moet iets veranderen in de instellingen, waarna de eigenschap gebruikt (en getest) kan worden. Als alles werkt, zoals het hoort te werken, schakelt de browsermaker de vlag standaard in.

Voorlopig zijn we echter nog niet van deze voorvoegsels af. Als je ze gebruikt, gebruik dan álle varianten, en eindig met de variant zonder voorvoegsel, zoals die uiteindelijk ooit gebruikt gaat worden. Als je alleen de -webkit-variant gebruikt, ben je in feite 'n onbetaalde reclamemaker voor Apple.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

• Als je dit voorbeeld gaat aanpassen voor je eigen site, houd het dan in eerste instantie zo eenvoudig mogelijk. Ga vooral geen details invullen.
• Gebruik geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.

• Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt al jaren niet meer onderhouden door Microsoft.

  Ook OpenOffice en LibreOffice leveren een uiterst beroerd soort html af. Tekstverwerkers met al hun toeters en bellen zijn gewoon niet geschikt om websites mee te bouwen.

  Je kunt beter een goed (gratis) programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.

  Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enzovoort te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.

• Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen echt testen op een echt touchscreen.

  Inmiddels hebben veel browsers in de ontwikkelgereedschappen mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

• Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.

  Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.

• Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.

  Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

  Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

• Gebruik een 'strict' doctype of (beter!) het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe.

  Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.

  Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.

  Het doctype voor html5 is uiterst simpel: <!doctype html>. Omdat het doctype voor html5 in alle browsers werkt, zelfs in de gelukkig vrijwel uitgestorven nachtmerrie Internet Explorer 6, is er geen enkele reden dit uiterst simpele doctype niet te gebruiken.

• Als tweede voer je de charset in. Dit vertelt de browser, welke tekenset er gebruikt moet worden, zodat letters met accenten en dergelijke overal goed worden weergegeven. Het beste kun je utf-8 nemen. Als je later van charset verandert, loop je 'n grote kans dat je alle aparte tekens als letters met accenten weer opnieuw moet gaan invoeren. In html5 is het simpele <meta charset="utf-8"> voldoende.
• Test vanaf het allereerste begin in zoveel mogelijk verschillende browsers in 'n aantal resoluties (schermgroottes). Onder het kopje Getest in kun je in deze uitleg vinden, waar dit voorbeeld in is getest.
• Voor alle voorbeelden geldt: breng veranderingen stapsgewijs aan. Als je bijvoorbeeld foto's wilt laten weergeven, begin dan met het alleen veranderen van de namen van de foto's, zodat je eigen foto's worden weergegeven. Maakt niet uit als de maten niet kloppen en de teksten fout zijn. Als dat werkt, ga dan bijvoorbeeld de maten aanpassen. Dan de teksten. En controleer steeds, of alles nog goed werkt.

• Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen, zoals je wilt. Ga daarna pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok op de plaats, waar uiteindelijk het menu komt te staan.

  Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Zorg eerst dat de blokken werken, zoals je wilt. Dan zul je het daarna gelijk merken, als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat verstoren. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers, of alles nog wel goed werkt.

  e kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br>1<br>2<br>3 enzovoort, tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet ongemerkt drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.

  Om de breedte te vullen, kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't eind (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.

• Zolang je in grotere dingen zoals 'n lay-out aan 't wijzigen bent, kan het helpen de verschillende delen een achtergrondkleur te geven. Je ziet dan goed, waar 'n deel precies staat. Een achtergrondkleur heeft – anders dan bijvoorbeeld een border – verder geen invloed op de lay-out, dus die is hier heel geschikt voor.
• Als je eigenschappen verandert in de css, verander er dan maar één, hooguit twee tegelijk. Als je er zeventien tegelijk verandert, is de kans groot dat je niet meer weet, wat je hebt gedaan. En dat je 't dus niet meer terug kunt draaien.

• margin, padding en border worden bij de hoogte en breedte van het element opgeteld. Hier worden vaak fouten mee gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een lay-out 'n border toevoegt aan een van de 'hoofdvakken' (header, footer, kolommen), dan wordt deze er bij opgeteld. Bij 'n border van 2 px rondom de linkerkolom wordt deze dus plotseling 4 px breder (2 px aan beide kanten), en 4 px hoger. Zoiets kan je hele lay-out verstoren, omdat iets net te breed of te hoog wordt. Je moet dan elders iets 4 px kleiner maken. Dat zal vaak zo zijn: als je één maat verandert, zul je vaak ook 'n andere moeten aanpassen.

  Css geeft de mogelijkheid om met behulp van box-sizing de padding en border bínnen de breedte en hoogte van de inhoud te zetten, als je dat handiger vindt.

  Met nieuwere css-eigenschappen als grid en flexbox, die speciaal zijn gemaakt om een lay-out mee te maken, spelen dit soort problemen veel minder. In alle browsers waarop hier nog wordt getest, werken flexbox en grid prima. Maar als je oudere browsers moet ondersteunen, kan dat wel problemen opleveren en moet je ook in die oudere browsers testen.

• In plaats van een absolute eenheid als px kun je ook een relatieve eenheid gebruiken, met name em en rem. Voordeel van em en rem is dat een lettergrootte, regelhoogte, en dergelijke in em en rem in alle browsers kan worden veranderd. Nadeel is dat het de lay-out sneller kan verstoren dan bijvoorbeeld px. Dit moet je gewoon van geval tot geval bekijken. Voor weergave in mobiele apparaten zijn relatieve eenheden als em en rem vrijwel altijd beter dan absolute eenheden als px.

  (De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.)

  Zoomen kan trouwens altijd, ongeacht welke eenheid je gebruikt.

• Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.

  Valiwie???

  Valideren is het controleren van je html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.

  Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valide code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valide code is over twintig jaar ook nog te bekijken.

  Valideren moet trouwens ook niet worden overdreven. Het is een hulpmiddel om echte fouten te vinden, meer niet. Het gaat erom dat je site goed werkt, niet dat je het braafste kind van de klas bent. Als de code niet valideert, maar daar is een goede reden voor, is daar niets op tegen. Zeker met nieuwere html en css wil de validator nog wel eens achterlopen, terwijl dat al prima is te gebruiken.

  Op deze site is alle css en html gevalideerd. Als de code niet helemaal valide is (wat regelmatig voorkomt), staat daar onder Bekende problemen (en oplossingen) de reden van.

  Je kunt je css en html valideren als 't online staat, maar ook als het nog in je computer staat.

  Html kun je valideren op: validator.w3.org/nu.

  Css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator.

Toegankelijkheid en zoekmachines

De tekst in dit hoofdstukje is een algemene tekst, die voor elke pagina geldt. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende problemen en eventuele aanpassingen om die problemen te voorkomen staan bij Bekende problemen (en oplossingen).

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

• Gebruik altijd een alt-beschrijving bij een afbeelding. De alt-tekst wordt gebruikt, als afbeeldingen niet kunnen worden getoond of gezien (dat geldt dus ook voor zoekmachines). Als je iets wilt laten zien, als je over de afbeelding hovert, gebruik daar dan het title-attribuut voor, niet de alt-beschrijving.

  Als een afbeelding alleen maar voor de sier wordt gebruikt, zet je daarbij alt="", om aan te geven dat de afbeelding niet belangrijk is voor het begrijpen van de tekst of zo.

• Als uit de tekst in een link niet duidelijk wordt, waar de link naartoe leidt, gebruik dan een title bij de link. Een tekst als 'pagina met externe links' is waarschijnlijk duidelijk genoeg, een tekst als alleen 'links' mogelijk niet. Een duidelijke zwart-witregel is niet te geven, omdat dit ook van tekst en dergelijke in de omgeving van de link afhangt.

• Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze geven te veel problemen, omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk, welke toetsen het zijn.

  Op zichzelf zijn accesskeys een heel goed idee. Maar helaas zijn ze ook in html5 volstrekt onvoldoende gedefinieerd. Er is nog steeds geen standaard voor de meest gebruikelijke accesskeys, zoals Zoek of Home.

  Er is nog steeds niet vastgelegd, hoe accesskeys zichtbaar gemaakt kunnen worden. Voor de makers van browsers zou dit 'n relatief kleine moeite zijn, voor de makers van 'n site is het bergen extra werk.

  Hierdoor zijn accesskeys (vrijwel) niet te gebruiken. Misschien kunnen ze nog enig nut hebben op sites, die gericht zijn op 'n specifieke groep gebruikers. Maar voor algemene sites is het advies: normaal genomen niet gebruiken.

• Met behulp van de Tab-toets (of op 'n soortgelijke manier) kun je in de meeste browsers door links, invoervelden, en dergelijke lopen. Elke tab brengt je één link, invoerveld, en dergelijke verder, Shift+Tab één plaats terug. Met behulp van het attribuut tabindex kun je de volgorde aangeven, waarin de Tab-toets werkt. Zonder tabindex wordt de volgorde van de html aangehouden bij gebruik van de Tab-toets, maar soms is een andere volgorde logischer.

  In principe is het beter, als tabindex niet nodig is, maar gewoon de volgorde van de html wordt aangehouden. Bij verkeerd gebruik kan tabindex heel verwarrend zijn. Het is niet bedoeld om van de pagina een hindernisbaan voor kangoeroes te maken, waarop van beneden via links over rechts naar boven wordt gesprongen.

• Als, zoals hierboven beschreven, een gebruiker van de Tab-toets bij een link, invoerveld, en dergelijke is aangekomen, heeft dit element 'focus'. Dit wordt aangegeven door de link, invoerveld, en dergelijke extra te markeren met een kadertje. Dat kadertje mag je alleen weghalen, als op een andere manier wordt duidelijk gemaakt, welk element focus heeft. Een gebruiker van de Tab-toets kan anders niet zien, waar zij of hij zit, en welk element gaat reageren op bijvoorbeeld een Enter.
• In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn schermlezers en dergelijke zo sterk verbeterd dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als die op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.

• Een zogenaamde skip-link is vaak nog wel zinvol. Dat is een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel gewoon zichtbaar in speciale programma's zoals tekstbrowsers en schermlezers, want die kijken gewoon naar wat er in de broncode staat.

  (Alleen in de schermlezer TalkBack op oudere versies van Android werkt zo'n buiten het scherm geplaatste link niet. TalkBack leest zo'n link wel voor, maar de link kan niet worden gevolgd, als deze buiten het scherm staat. Met ingang van versie 8.1 van Android is dit eindelijk opgelost en werkt een skip-link ook fatsoenlijk in TalkBack.)

  Een skip-link staat bovenaan de pagina, nog boven menu, header, en dergelijke, en linkt naar de eigenlijke inhoud van de pagina. Hierdoor kunnen mensen met één toetsaanslag naar de eigenlijke inhoud van de pagina gaan.

  Een skip-link is vooral nuttig voor gebruikers van de Tab-toets. Zodra de normaal genomen onzichtbare link door het indrukken van de Tab-toets focus krijgt, kun je hem op het scherm plaatsen, waardoor hij zichtbaar wordt. Bij een volgende tab wordt hij dan weer buiten het scherm geplaatst en is dus niet meer zichtbaar, zodat de lay-out niet wordt verstoord.

  Op pagina's en in voorbeelden waar dat nuttig is, wordt op deze site een skip-link gebruikt. (Althans: nog niet in alle voorbeelden die daarvoor in aanmerking komen, zit een skip-link. Maar geleidelijk aan worden dat er steeds meer.)

• Van oorsprong is html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.

  De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een externe stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de <head> van die pagina.

• Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enzovoort. Schermlezers en dergelijke kunnen van kop naar kop springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.

  Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.

  Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.

• <table> is fantastisch, maar alleen als die wordt gebruikt om een echte tabel weer te geven, niet als hij voor opmaak wordt misbruikt. In het verleden is dat op grote schaal gebeurd bij gebrek aan andere mogelijkheden. Een tabel is, als je niet heel erg goed oplet, volstrekt ontoegankelijk voor gehandicapten en zoekmachines. Het lezen van een tabel is ongeveer te vergelijken met het lezen van een krant van links naar rechts: niet per kolom, maar per regel. Dat gaat dus alleen maar goed bij een echte tabel, zoals een spreadsheet. In alle andere gevallen garandeert 'n tabel volstrekte ontoegankelijkheid voor schermlezers en dergelijke en als extra bonus vaak 'n lagere plaats in een zoekmachine.

• Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.

  Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP. Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.

  (Je kunt ook invoegen met behulp van SSI. Maar tegenwoordig kun je beter PHP dan SSI gebruiken, omdat SSI min of meer aan het uitsterven is en PHP veel meer mogelijkheden heeft. Op deze site wordt in enkele voorbeelden nog SSI gebruikt, maar zodra die worden bijgewerkt, gaat dat vervangen worden door PHP.)

• Geef de taal van het document aan, en bij woorden en dergelijke die afwijken van die taal de afwijkende taal met behulp van lang="...". Op deze site gebeurt dat maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dat soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal. Maar bij enigszins 'normale' teksten hoor je een taalwisseling aan te geven.

  Op deze site wordt de lijst op woordenlijst.org gebruikt om te bepalen, of een woord inmiddels 'Nederlands' is. Als het woord in deze lijst voorkomt, wordt geen lang-attribuut gebruikt, ook niet als het woord oorspronkelijk uit een andere taal komt.

• Gebruik de tag <abbr> bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="ten opzichte van">t.o.v.</abbr>. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>t.o.v.</abbr>. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n schermlezer 't.o.v.' uit gaat spreken als 'tof', en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.
• Geef een verandering niet alleen door kleur aan. Een grote groep mensen heeft moeite met het onderscheiden van kleuren en/of het herkennen van kleuren. Verander bijvoorbeeld een ronde rode knop niet in een ronde groene knop, maar in een vierkante groene knop. Door ook de vorm te veranderen, is het herkennen van de verandering niet alleen van een kleur afhankelijk.
• Zorg voor voldoende contrast tussen achtergrond- en voorgrondkleur, tussen background-color en color. Soms zie je heel lichtgrijze tekst op een donkergrijze achtergrond, en dan ook nog in een mini-formaat. Dat is dus voor heel veel mensen stomweg volledig onleesbaar. Een uitstekende online contrastchecker is bijvoorbeeld te vinden op snook.ca.

• De spider van 'n zoekmachine, schermlezers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina, als de plaatjes worden weggehaald.

  Op Linux kun je met Lynx kijken, hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op invisible-island.net/lynx.

  Ook kun je in Windows het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een tekstbrowser en dergelijke hem ziet. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.

  Ten slotte kun je je pagina nog online op toegankelijkheid laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites, zoals:

  lowvision.support: laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet. Engelstalig.

  wave.webaim.org: deze laat grafisch zien, hoe de toegankelijkheid is. Engelstalig. Deze tester is ook als extensie in Firefox en Google Chrome te installeren.

  Op de pagina met links kun je onder Toegankelijkheid links naar meer tests en dergelijke vinden.

Getest in

Laatst gecontroleerd op 6 september 2021.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Alle eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen, lettergroottes, toegankelijkheid, uit staan van JavaScript en/of css, enzovoort staan iets hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Er is op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum getest in de meest recente versie van de browser, die op het betreffende besturingssysteem kon draaien. Het aantal geteste browsers en systemen is al tamelijk fors, en als ook nog rekening gehouden moet worden met (zwaar) verouderde browsers, is het gewoon niet meer te doen. Surfen met een verouderde browser is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

In- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter zijn ook getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op iOS, iPadOs en Android, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met touchscreen, touchpad, toetsenbord, muis, en – waar dat zinvol was – op een combinatie daarvan.

Als JavaScript is gebruikt, is op de desktop ook getest zonder JavaScript. Op iOS, iPadOS en Android is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge. Ook in Edge is niet getest zonder JavaScript, omdat Microsoft het onmogelijk heeft gemaakt dit uit te zetten. Ten slotte is getest zonder css en – als afbeeldingen worden gebruikt – zonder afbeeldingen.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. Er is een kans dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je soms (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Samsung Internet op Android werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de html-validator, de css met de css-validator van w3c. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers worden pas getest, als ze uit het bèta-stadium zijn. Anders is er 'n redelijke kans dat je tegen 'n bug zit te vechten, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kunnen niet worden beantwoord, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enzovoort in wel geteste browsers: graag! Dat kan op het forum.)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Bij toegankelijkheid is er vaak geen goed onderscheid te maken tussen oplossing en probleem. Zonder (heel simpele) aanpassingen heb je vaak 'n probleem, en omgekeerd. Daarom staan wat betreft toegankelijkheid aanpassingen en problemen hier bij elkaar in dit hoofdstukje.

Voor zover van toepassing wordt eerst het ontbreken van JavaScript, css en/of afbeeldingen besproken. Vervolgens problemen en aanpassingen met betrekking tot toegankelijkheid voor specifieke groepen bezoekers, zoals zoomen en andere lettergrootte, Tab-toets, tekstbrowsers en schermlezers. Als laatste volgen algemene problemen in alle of in specifieke browsers.

Als in een onderdeel geen problemen aanwezig zijn, staat in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms geen problemen, maar alleen aanpassingen. Ook in dat geval staat bovenaan in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Daaronder staan dan de aanpassingen.

Als in een onderdeel één of meer problemen worden besproken, staat van elk probleem in een breed rood kadertje een korte samenvatting daarvan.

Als bij het probleem een oplossing wordt gegeven, staat de samenvatting in een rode stippellijn. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms, naast de opgeloste problemen, ook aanpassingen. In dat geval staan staan die aanpassingen boven de kadertjes met opgeloste problemen.

Als bij het probleem geen oplossing is gevonden, staat de samenvatting in een rode ononderbroken lijn. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms, naast de problemen, ook aanpassingen. In dat geval staan staan die aanpassingen boven de kadertjes met problemen.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

13 december 2008:

Nieuw opgenomen.

27 maart 2009:

Tekst aangepast voor de nieuw verschenen Internet Explorer 8. De code hoefde niet veranderd te worden.

17 december 2010:

• gif-afbeeldingen veranderd in png-afbeeldingen, omdat die iets kleiner zijn.
• achtergrondkleur van de body tot essentiële code gepromoveerd, omdat die hetzelfde moet zijn als van het niet-doorzichtige deel van de png's.

6 september 2021:

Volledig herschreven. De belangrijkste veranderingen:

• Alles voor Internet Explorer verwijderd.
• xhtml omgezet naar html.
• tig kleinere en grotere aanpassingen in de tekst.
• Voor de pijlen worden geen afbeeldingen meer gebruikt, maar de css-eigenschap clip-path.
• Bij de tweede pijl wordt clip-path gecombineerd met shape-outside, waardoor tekst gedeeltelijk de omtrek van de pijl kan volgen.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

figuren-049-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

figuren-049.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

figuren-049-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

HTML

CSS

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
		position: absolute;
		right: 16px;
		width: 100%;
		height: 120px;
		background: yellow;
	}

	div p {
		margin-left: 16px;
		height: 120px;
		text-align: center;
	}

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enzovoort, met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Op de pagina met links kun je onder het kopje Gereedschap → Snelheid, testen, gzip, comprimeren (inclusief theorie) links naar sites vinden, waar je bestanden kunt comprimeren.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, kunnen mensen dan zonder al te veel moeite de css bekijken.)

css voor alle vensters

/* figuren-049-dl.css */

Om vergissingen te voorkomen is het een goede gewoonte bovenaan het stijlbestand even de naam neer te zetten. Voor je het weet, zit je anders in het verkeerde bestand te werken.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

background: #ff9;

Achtergrondkleurtje.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;

Als Arial is geïnstalleerd op de machine van de bezoeker, wordt deze gebruikt, anders Helvetica. Als die ook niet wordt gevonden, wordt in ieder geval een schreefloze letter (zonder dwarsstreepjes) gebruikt.

font-size: 110%;

Iets groter dan standaard. 't Zal de leeftijd zijn, maar ik vind de standaardgrootte wat te klein.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid % gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

margin: 0;

Slim om te doen vanwege verschillen tussen browsers.

#scherm

Het element met id="scherm". De <div> met de bovenste pijl.

Bij dit element zijn de belangrijkste maten opgegeven in vw, in procenten van de breedte van het browservenster. Dit element, en daarmee de erin zittende pijl en tekst, past zich daardoor sterk aan de breedte van het venster aan.

background: black;

Zwarte achtergrond.

color: white;

Witte voorgrondkleur. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

-webkit-clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%); clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%);

Hier staat eigenlijk twee keer hetzelfde: clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%);. Waarom dat zo is, is te vinden bij De voorvoegsels -moz,- -ms- en -webkit-.

Bij een eerste blik lijkt dit misschien op een koers voor een ruimteschip of zo. Maar als je het in stukjes hakt, valt dit enigszins mee. Bovendien heb je allerlei handige gereedschappen om te helpen met het vinden van de juiste getallen.

Om te beginnen valt het hele deel voor clip-path: weg. Het deel achter clip-path is een herhaling van het deel achter ‑webkit-clip-path. Sommige browsers hebben het voorvoegsel -webkit- nog nodig, vandaar.

Dat halveert de ellende al, dat schiet lekker op.

Met het sleutelwoord polygon wordt aangegeven dat hier een polygoon, een 'veelhoek' wordt gemaakt. Dat is een figuur met een (groot) aantal hoeken. Het kan een onregelmatige figuur zijn, zoals een ster, maar ook een gewoon vierkant of rechthoek. Of, zoals hier, een pijl.

Je geeft aan waar de hoekpunten van de figuur komen, en de browser trekt daar dan rechte lijnen tussen. Van het laatste hoekpunt trekt de browser een rechte lijn naar het eerste hoekpunt, zodat je een gesloten figuur krijgt. Alles buiten die figuur wordt dan verborgen.

(Je kunt met andere sleutelwoorden ook bijvoorbeeld ronde lijnen maken, of een afbeelding gedeeltelijk verbergen, maar dat gebeurt hier allemaal niet.)

Omdat de browser een gesloten veelhoek maakt, maakt de volgorde van de hoekpunten niet uit. Bij een gesloten figuur is er niet echt een eerste of een laatste punt. In het voorbeeld is het eerst opgegeven punt de rechterbovenkant van de bovenste staartpunt. Waarom? Omdat dat toevallig zo ontstond.

De <div> waar de pijl in zit, is een doodgewone rechthoek. De breedte is 70 vw: 70% van de breedte van het browservenster. De regelhoogte is 14 vw, 14% van de breedte van het venster. De <div>, en daarmee de erin zittende pijl, verandert dus mee met de breedte van het venster.

Daarom worden hier de maten van de hoekpunten in procenten opgegeven. Als de <div> van grootte verandert, verandert de positie van de hoekpunten in dezelfde verhouding mee. De procenten gelden ten opzichte van de <div>, bijvoorbeeld 25% vanaf de bovenkant van de <div>.

Anders dan bij absolute maten zoals px verandert die 25% mee met de grootte van de <div>: 25% vanaf de bovenkant is áltijd 25%, ongeacht de hoogte van de <div>. Maar als dat beter uitkomt, kun je ook andere eenheden dan procenten gebruiken.

De hoekpunten worden opgegeven met behulp van twee coördinaten, twee getallen. Achter het sleutelwoord polygon worden die tussen haakjes in paren van twee opgegeven, gescheiden door een komma. Het eerste getal van elk tweetal is de horizontale afstand tot de linkerkant van het element (hier de <div>), het tweede getal is de afstand tot de bovenkant van het element.

Het eerste tweetal is hier 100% 25%. 100% vanaf de linkerkant van de <div>, dat is hetzelfde als helemaal rechts. En 25% vanaf de bovenkant. Dit hoekpunt bepaalt het uiteinde rechts van de bovenste staartpunt.

Op de afbeelding hieronder staat de bovenste zwarte pijl. Daaronder staat de <div>, waarin die pijl zit, maar dan zonder de achtergrond, en met hoekpunten en dergelijke. De buitenste zwarte rand op die onderste afbeelding is de <div> met de pijl. De bij de hoekpunten gebruikte percentages worden met stippellijnen weergegeven, en de hoekpunten zelf zijn weergegeven met getallen in cirkeltjes, in de volgorde waarin ze bij clip-path staan.

Als kind had je van die afbeeldingen met getallen, waartussen je lijntjes moest trekken. Dat leverde dan uiteindelijk een herkenbare tekening op. De afbeelding werkt hetzelfde: als je denkbeeldige rechte lijnen tussen de hoekpunten trekt, zie je de pijl. Alles binnen die rechte lijnen is (bij de eerste pijl) zwart, alles buiten die lijnen is doorzichtig, waardoor je daar de achtergrondkleur van de pagina ziet.

De coördinaten van het eerste hoekpunt zijn 100% 25%: de 1 staat helemaal rechts in de <div>, en 25% vanaf de bovenkant.

De coördinaten van het tweede hoekpunt zijn 90% 50%: 90% vanaf links, verticaal halverwege de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 1 en punt 2 op.

De coördinaten van het derde hoekpunt zijn 100% 75% : helemaal rechts en op driekwart vanaf de bovenkant van de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 2 en punt 3 op.

De coördinaten van het vierde hoekpunt zijn 25% 75%: 25% vanaf links en op driekwart van de bovenkant van de <div>. Dit levert een horizontale lijn tussen punt 3 en punt 4 op.

De coördinaten van het vijfde hoekpunt zijn 25% 100%: 25% vanaf links en helemaal aan de onderkant van de <div>. Dit levert een verticale lijn tussen punt 4 en punt 5 op.

De coördinaten van het zesde hoekpunt zijn 0 50%: helemaal links en verticaal halverwege de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 5 en punt 6 op.

De coördinaten van het zevende hoekpunt zijn 25% 0: op 'n kwart vanaf links en helemaal bovenaan de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 6 en punt 7 op.

De coördinaten van het achtste en laatste hoekpunt zijn 25% 25%: op 'n kwart vanaf links en 'n kwart vanaf de bovenkant van de <div>. Dit levert een verticale lijn tussen punt 7 en punt 8 op.

En omdat punt 8 het laatste opgegeven hoekpunt is, trekt de browser nog een lijn tussen punt 8 en punt 1: een horizontale lijn. Waarmee de polygoon gesloten is.

Eén van de grote voordelen van clip-path (en soortgelijke eigenschappen als shape-outside): je kunt uiterst simpel wijzigingen aanbrengen.

Om de hierboven staande pijl te krijgen is alleen bij het vijfde en zevende punt 25% veranderd in 35%, waardoor die punten verder naar rechts komen te liggen. In eerdere versies van dit voorbeeld, waarbij afbeeldingen werden gebruikt, is zo'n verandering onmogelijk. Althans: je zou dan de afbeeldingen moeten gaan aanpassen, en de positie, en ...

Dit is natuurlijk allemaal fantastisch en geweldig en zo en wat kun je er 'n mooie dingen mee doen, maar hóé doe je dat? Je kunt gewoon in het wilde weg met 'n serie getallen beginnen. Maar als je nog nooit met clip-path hebt gewerkt, moet je dat alleen doen, als je verzekerd ben voor opname in een rusthuis.

Gelukkig zijn er hulpmiddelen. Op de pagina met links zijn onder CSS → Online uitproberen, code genereren, en dergelijke link naar online-editors voor clip-path te vinden.

In Firefox is in de ontwikkelgereedschappen een uitermate handige editor voor clip-path en shape-outside ingebouwd. Als je een element met clip-path of shape-outside selecteert en op de veelhoek rechts klikt, worden bij dat element de hoekpunten zichtbaar. Die punten kun je vervolgens verslepen, waarbij het uiterlijk van het element en de bijbehorende css mee veranderen. Als je dubbelklikt op een lijn van de editor, verschijnt een nieuw hoekpunt. En als je op 'n bestaand punt dubbelklikt, verdwijnt dit. Echt ongelooflijk handig.

Die pijlen zijn als volgt ontstaan. Gewoon lukraak beginnen had weinig zin. Ook niet met de editor in Firefox, want je moet íéts van 'n begin hebben. Als je zomaar begint met het maken van 'n pijl, heb je grote kans dat er 'n tulpenbol of 'n knolraap blijkt te verschijnen. Of zoiets.

Om te beginnen is 'n online-editor 'n basisvorm uitgezocht, die enigszins op een pijl leek. Die was vervolgens redelijk overzichtelijk goed te krijgen met de editor in Firefox. Het handige daarvan is, dat je gelijk op de pagina zelf de veranderingen ziet.

Die editor in Firefox levert echter geen mooie 25% op, maar 24,87%. Of zoiets. Dus daarna zijn de percentages nog handmatig op elkaar afgestemd. Dat is redelijk simpel te doen.

shape-outside (bij de tweede pijl) was daarna relatief makkelijk: dezelfde maten als bij clip-path, maar dan om de tekst de buitenkant van de pijl te laten volgen. Die mate zijn in Firefox iets aangepast, en later nog handmatig, om 'n beetje afstand tussen de pijl en de tekst te krijgen.

width: 70vw;

Breedte.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 70 vw is 70% van de breedte. De <div> met de pijl wordt hierdoor nooit breder dan 70% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

En omdat de belangrijkste maten van de pijl en de daarin zittende tekst allemaal in de eenheid vw zijn opgegeven, blijven tekst en pijl in de juiste verhouding in alle browservensters, van smartphone tot patser-tv.

Overigens is dit voor de breedte van de <div> nog niet eens zo belangrijk. Zonder opgegeven breedte vult de pijl gewoon de volle breedte van het browservenster (of van de ouder van de <div>, als die er is.) De gelijk hieronder opgegeven lettergrootte en regelhoogte zijn voor de juiste verhouding veel belangrijker.

font-size: 5vw;

Lettergrootte. Omdat de lettergrootte is opgeven in vw, verandert deze – net als de hele pijl waarin de tekst staat – mee met de breedte van het browservenster. Meer daarover staat gelijk hierboven bij width: 70vw;.

line-height: 14vw;.

Regelhoogte. Omdat de regelhoogte is opgeven in vw, verandert deze – net als de hele pijl waarin de tekst staat – mee met de breedte van het browservenster. Meer daarover staat iets hierboven bij width: 70vw;.

Omdat voor de <div> geen gewone hoogte is opgeven, is de regelhoogte gelijk de hoogte van de <div>, en daarmee van de pijl.

Tekst wordt automatisch halverwege de regelhoogte neergezet. Hierdoor staat de tekst altijd horizontaal gecentreerd binnen de <div>, en daarmee binnen de pijl.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren. Als dat niet gebeurt, wordt de tekst gewoon links in de <div> gezet. Het deel dat buiten de met clip-path opgegeven polygoon valt, zou dan ook gewoon worden verborgen, zoals op de afbeelding is te zien.

margin: 20px auto 60px;

Marge. Omdat voor links niets is opgegeven, krijgt links automatisch dezelfde waarde als rechts. Hier staat dus eigenlijk 0 auto 60px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Aan de bovenkant een kleine afstand tot de bovenkant van het browservenster.

Aan de onderkant een marge van 60 px. De tekst bij de onderste pijl wordt verderop bij p een eind naar boven verplaatst. De marge aan de onderkant voorkomt dat de tekst over de bovenste pijl komt te staan, verder heeft die geen enkel nut.

Links en rechts auto, wat hier hetzelfde betekent als evenveel. Hierdoor staat de <div>, en daarmee de erin zittende pijl en tekst, altijd in het midden van z'n ouder. Die ouder is hier het blok-element <main>. Een blok-element wordt normaal genomen even breed als z'n ouder. De ouder van <main> is <body>, ook weer een blok-element. <body> wordt daarom normaal genomen even breed als z'n ouder <html>. Omdat <html> het buitenste element is, wordt dit normaal genomen even breed als het venster van de browser.

Uiteindelijk staat de <div> met de bovenste pijl hierdoor altijd horizontaal gecentreerd binnen het browservenster, ongeacht de breedte van het venster.

#font

Het element met id="font". De <div> met de onderste pijl.

Bij dit element zijn de belangrijkste maten in em en rem opgegeven. Dit element, en daarmee de erin zittende pijl en tekst, past zich daardoor vooral aan de lettergrootte aan.

background: blue;

Blauwe achtergrond.

color: white;

Witte voorgrondkleur. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

-webkit-clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%); clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%);

Dit is de regel die het uiterlijk van de pijl oplevert. Deze regel is precies hetzelfde als die bij de eerste pijl. Een uitgebreide beschrijving staat bij -webkit-clip-path bij de eerste pijl.

(Dat de pijl andere verhoudingen heeft, komt doordat de maten in procenten zijn opgegeven. Deze pijl heeft een andere breedte en hoogte dan de bovenste pijl, en dat levert dus andere hoekpunten op.)

shape-outside: polygon(45% 24%, 100% 24%, 89% 50%, 100% 75%, 45% 75%);

shape-outside werkt ongeveer hetzelfde als het hier gelijk boven staande clip-path. Alleen regelt shape-outside wat er búíten de het element gebeurt, hoe andere elementen gedeeltelijk over de <div> met de pijl komen te staan.

De hoekpunten worden op precies dezelfde manier als bij clip-path opgegeven. Alleen zijn hier geen acht, maar slechts vijf hoekpunten nodig, omdat de pijlpunt links ontbreekt.

Verder zijn de maten in de editor van Firefox iets aangepast ten opzichte van die van clip-path om wat afstand te krijgen tussen de pijl en de tekst.

De kleine afstand tussen pijl en tekst aan de rechterkant van de pijl is gekregen met behulp van de iets hieronder opgegeven marge rechts. Je kunt bij de hoekpunten geen coördinaten opgeven die buiten de <div> vallen. Als dat wel zou kunnen, had je in plaats van 100% (helemaal rechts) 103% of zo op kunnen geven (iets van de rechterkant van de pijl af). Maar een marge werkt net zo goed.

Een uitgebreider verhaal over de editor in Firefox staat bij staat bij bij -webkit-clip-path.

width: 40rem;

Breedte.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid rem gebruikt. De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is, ook als de bezoeker de lettergrootte heeft veranderd. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.

max-width: 40vw;

Hier gelijk boven is een breedte van 40 rem aan de <div> gegeven. In smallere browservensters wordt de pijl daardoor breder dan het venster, zoals op de afbeelding links is te zien.

Daarom wordt hier een maximale breedte van 40 vw opgegeven. Dat levert de afbeelding rechts op, waarin de pijl nog wel binnen de tekst (en het browservenster) passen. (Door het gebrek aan ruimte staat in browservensters smaller dan ongeveer 400 px de pijlpunt tegen de tekst aan.)

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 40 vw is 40% van de breedte. De <div> met de pijl wordt hierdoor nooit breder dan 40% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

height: 11.3rem;

Hoogte.

Als eenheid wordt dezelfde eenheid gebruikt als voor de breedte: rem. Hierdoor blijft bij een andere lettergrootte de verhouding tussen lengte en breedte van de <div> hetzelfde, en daarmee ook van de in de <div> zittende pijl.

Waarom deze vreemde waarde? Die blijkt in verschillende browsers, die de tekst allemaal net weer iets anders weergeven, het beste resultaat op te leveren.

De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is, ook als de bezoeker de lettergrootte heeft veranderd. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.

max-height: 20vw;

Hier gelijk boven is een hoogte van 11,3 rem aan de <div> gegeven. Dat is in smalle browservensters veel te veel, zoals op de afbeelding is te zien. Daarom wordt hier een maximumhoogte in vw opgegeven.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 20 vw is 20% van de breedte. De <div> met de pijl wordt hierdoor nooit hoger dan 20% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

float: left;

De <div> naar links floaten, omdat anders de <p> met de kleine tekst gewoon onder de <div> met de pijl komt te staan.

font-size: 2rem; font-size: min(max(0.5rem, 4vw), 60px);

Lettergrootte.

De eerste regel font-size: 2rem; is voor Edge op Android. Die browser gebruikt een tamelijk oude weergave-machine, die min() en max() niet ondersteunt. Omdat Edge min() en max() in de tweede regel niet ondersteunt, wordt die hele regel gewoon genegeerd en gebruikt Edge de 2 rem uit de eerste regel. Het resultaat is iets minder netjes, maar alle tekst is goed leesbaar. En zodra Edge wordt bijgewerkt, zal ook deze browser de tweede waarde gebruiken.

De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is, ook als de bezoeker de lettergrootte heeft veranderd. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.

Alle andere browsers kunnen wel met min() en max() overweg. Die browsers negeren de eerste regel, omdat altijd de laatst opgegeven waarde bij een eigenschap 'wint'. Deze browsers gebruiken als waarde min(max(0.5rem, 4vw), 60px).

Deze waarde ziet er wat ingewikkeld uit, maar in stukjes hakken helpt weer.

De functie min() heeft twee waarden gescheiden door een komma. De kleinste waarde van die twee wordt gebruikt.

De functie max() werkt precies hetzelfde, maar gebruikt juist de grootste waarde van de twee.

Hier staan drie waarden: 0.5rem, 4vw en 60px met drie verschillende eenheden. Eenheden worden door de browser altijd omgerekend naar px, want je kunt ze anders niet vergelijken. Als je in het ontwikkelgereedschap van de browser bij 'Berekend' of 'Computed', of hoe het in de betreffende browser ook heet, kijkt, zie je daar alle breedtes, hoogtes, lettergroottes, enzovoort in px staan, ongeacht welke eenheid je zelf in de css hebt gebruikt.

Bij een standaardlettergrootte is 1 rem 16 px. De eerste waarde 0,5 x 1 rem = 8 px.

Laten we even uitgaan van een vensterbreedte van 1000 px, want dat rekent lekker makkelijk. 1 vw is 1% van de breedte van het venster. Bij een breedte van 1000 px is dat 10 px. 4 vw is dan 4 x 10 px = 40 px.

En de laatste waarde 60 px mag gewoon lekker zichzelf blijven.

Bij een standaardlettergrootte in een browservenster met een breedte van 1000 px kun je min(max(0.5rem , 4vw), 60px) dus vervangen door min(max(8px, 40px), 60px). Wat er al iets minder griezelig uitziet.

Er zijn hier twee functies: min() en max(). Net als bij gewoon rekenen wordt degene tussen haakjes het eerst uitgevoerd: max(). Van 8 px en 40 px is 40 px het grootste, dus max(8px, 40px) levert 40 px op. Je kunt max(8px, 40px) dus vervangen door 40px, waarmee het geheel min(40px, 60px) wordt. Gelukkig wordt het hier, anders dan bij de kabinetten Rutte, steeds minder griezelig.

Van min(40px, 60px) wordt de kleinste waarde gebruikt: 40 px. Bij een standaardlettergrootte in een browservenster met een breedte van 1000 px is de lettergrootte dus 40 px. En dat is ook precies de lettergrootte die Firefox bij 'Berekend' laat zien.

(Toevallig laat Firefox precies 40 px zien. Dat heeft vast te maken met de mooie afgeronde getallen. Veel vaker zie je iets als 64.7836230783px. Wat met afronden te maken heeft. In andere browsers zie je ook dit soort fantastische getallen.)

Als het browservenster 2560 px breed is en de lettergrootte 200% (32 px), wordt min(max(0.5rem, 4vw), 60px) omgerekend naar min(max(16px, 102.4px), 60px). Eerst levert max() weer de grootste waarde op: 102.4px (4% van 2560 px).

Je hebt dan min(102.4px, 60px). Uiteindelijk wordt de lettergrootte dan 60 px. Dat is groot zat, en bij een grotere letter zou de tekst ook (gedeeltelijk) buiten de pijl komen te staan, want de grootte van de pijl is ook afhankelijk van de lettergrootte.

Als je wat masochistisch bent aangelegd en je hebt op een tablet met een browservenster van 780 px breed een lettergrootte van 50%, wordt het: min(max(4px, 31.2px), 60px). Dat wordt opgelost tot min(31.2px, 60px), wat uiteindelijk resulteert in 31,2 px. Ondanks die lettergrootte van 50%, blijft de tekst in de pijl dus toch tamelijk groot.

Ten slotte de berekening voor een smartphone met een browservenster van 320 px breed en normale lettergrootte: min(max(8px, 12.8px), 60px). Dat wordt omgezet naar min(12.8px, 60px), met als uiteindelijke lettergrootte 12, 8 px. En kleiner zal het nooit worden, want in dit geval kan max(0.5rem, 4vw) nooit minder dan 4% van de breedte van het venster, 12,8 px, opleveren. En kan de uiteindelijke waarde dus ook nooit minder dan 12,8 px worden.

line-height: 11.3rem; line-height: min(max(5em, 5vw), 11.3rem);

De uitgebreide beschrijving hiervan staat gelijk hierboven bij font-size: 2rem;. Alleen geldt dit niet voor de lettergrootte, maar voor de regelhoogte. Hieronder staat alleen een korte samenvatting.

Als de regelhoogte niet zou worden aangepast aan de lettergrootte, zou de tekst in de pijl (veel) te hoog of te laag komen te staan.

De eerste regel line-height: 11.3rem; is weer voor Edge op Android, die min() en max() nog niet ondersteunt. De tweede regel wordt door alle andere browsers gebruikt.

De browser rekent alle eenheden eerst om naar px, om ze te kunnen vergelijken. Vervolgens kijkt max() eerst wat het grootste is: 5 em of 5 vw. Ten slotte kijkt min() wat het kleinste is: de door max() gevonden waarde, of 11, 3 rem. De kleinste van die twee wordt uiteindelijk gebruikt.

Hiermee worden een minimale en maximale regelhoogte opgegeven, die ongeveer even hoog is (en mee verandert met) de hoogte van de <div>. Omdat tekst automatisch halverwege de regelhoogte wordt neergezet, staat de tekst daardoor altijd verticaal gecentreerd binnen de pijl, ongeacht de hoogte van de pijl.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren.

De <div> ziet er weliswaar uit als een pijl, maar het is feitelijk nog steeds een gewone rechthoek. Als je er tekst in zet, komt die gewoon links te staan, zoals op de afbeelding is te zien. Waardoor de punt van de pijl dus een deel van de tekst afkapt, want alles buiten de eerder bij shape-outside() opgegeven grens wordt meedogenloos doorzichtig gemaakt.

margin: 0 5px 0 30px;

Boven en onder geen marge. Links een marge van 30 px voor wat afstand tussen de <div> met de pijl en het venster van de browser.

Rechts een marge van 5 px, die een wat aparte uitwerking heeft.

Op de bovenste afbeelding is de marge van 5 px rechts aanwezig: de kleine tekst staat iets van de achterkant van de pijl af.

Op de middelste afbeelding is de marge rechts weggehaald: de tekst staat volledig tegen de pijl aan.

De tekst volgt de omtrek van de pijl met behulp van shape-outside(). Als je als horizontale afstand 100% opgeeft, komt de tekst op 100% vanaf links te staan, dus helemaal rechts. Zou je bijvoorbeeld 103% opgeven, dan komt de tekst 3% rechts van de <div> met de pijl te staan en heb je wat afstand tussen tekst en pijl.

Dat kan echter niet: je kunt bij shape-outside() geen waarden opgeven, die buiten het element vallen. Oftewel: de kleine tekst in de <p> komt rechts tegen de pijl aan te staan, zonder enige afstand. Dat wordt voorkomen door die marge rechts van 5px.

Omdat met zulke kleine maten wat lastig is te zien, wat er nou eigenlijk gebeurt, is op de onderste afbeelding een marge rechts van 100 px gegeven: margin: 0 100px 0 30px;.

p

Alle <p>'s. Dat is er hier maar één: de <p> met de kleine tekst.

background: white;

Witte achtergrond.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

Dit is ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

width: 30rem;

Breedte.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid rem gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px breedte van de <p> niet mee verandert met de lettergrootte. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid wordt gebruikt.

De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is, ook als de bezoeker de lettergrootte heeft veranderd. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.

Omdat ook de breedte van de <div> met de pijl in de eenheid rem is opgegeven, blijft altijd een deel van de tekst rechts van de pijl staan, ongeacht breedte van <div> en <p>.

max-width: 50vw;

Hier gelijk boven is een breedte van 30 rem opgegeven. Dit is voor kleinere browservensters te breed, een deel van de tekst zou daardoor buiten het venster komen te staan. Alleen door horizontaal te scrollen zou je die tekst kunnen lezen. Daarom wordt hier een maximumbreedte opgegeven.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 50 vw is 50% van de breedte. De <p> met de kleine tekst wordt hierdoor nooit breder dan 50% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

font-size: 0.6em;

Hele kleine letter. Veel te klein om goed leesbaar te zijn. Dat is alleen gedaan om de werking van shape-outside beter zichtbaar te maken. Zulke kleine letters zie je wel vaker, maar dat zou berecht moeten worden als misdaden tegen de oogheid.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

line-height: 0.9em;

Regelhoogte. Een normale regelhoogte is ongeveer 1,2 em, dus ook dit is veel en veel te weinig. Maar ook dit is weer om de werking van shape-outside beter te laten zien.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px de regelhoogte niet mee verandert met de lettergrootte. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

margin: -3.3rem 0 0 20vw;

Aan de bovenkant een negatieve marge van 3,3 rem, zodat de hele <p> naar boven wordt verplaatst. Met deze waarde komt ongeveer de helft van de tekst boven de pijl te staan, en de helft eronder. Zonder negatieve marge komt de <p> niet hoger dan de bovenkant van de <div> met de pijl. Dat is wat op de afbeelding gebeurt: daar is de marge aan de bovenkant weggehaald.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid rem gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px de hoogte van de marge niet mee verandert met de lettergrootte. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid wordt gebruikt. Hierdoor wordt de ruimte voor tekst boven de pijl bij een grotere letter ook groter, zodat er altijd redelijk wat tekst boven de pijl blijft staan.

De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is, ook als de bezoeker de lettergrootte heeft veranderd. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.

Rechts en onder geen marge.

Links een marge van 20 vw.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 20 vw is 20% van de breedte. Hierdoor blijft de pijl verhoudingsgewijs in elke vensterbreedte ongeveer evenveel buiten de tekst uitsteken (behalve in heel smalle vensters, daar staat de punt van de pijl tegen de tekst aan, want daar is stomweg te weinig ruimte).

border: black solid 1px;

Zwart randje.

padding: 5px;

Kleine afstand tussen omtrek van en tekst in de <p>.