Lijst met links die groepsgewijs via trefwoorden kunnen worden getoond of verborgen - uitleg

Korte omschrijving

In een <ul> zit een hele serie links. Elke link heeft één of meer trefwoorden. Door de boven de links staande aankruisvakjes aan‑ of uit te vinken, worden links groepsgewijs verborgen of getoond.

Opmerkingen

• De herkomst van het bij sommige links gebruikte Nederlandse vlaggetje weet ik niet meer. Maar omdat ik altijd publiek domein materiaal gebruikt, lijkt de kans dat Rutte een proces wegens plagiaat gaat aanspannen niet erg groot. Het kan dus veilig worden gebruikt. Maar als je toch twijfelt, of het is toegestaan de Nederlandse vlag te verspreiden, dan kun je veiligheidshalve natuurlijk eerst juridisch advies inwinnen.
• De links in dit voorbeeld zijn nep: ze leiden allemaal naar dezelfde achterliggende pagina. Alleen de zichtbare tekst in de links is 'echt', het onzichtbare deel van de link is vervangen. Links op internet hebben nogal de neiging te veranderen, vandaar. De 'echte' links zijn, voor zover ze niet zijn gewijzigd, te vinden op de pagina met links.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Komodo Edit, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

In een gewone <ul> staat een serie links, die verwijzen naar andere sites met afbeeldingen, video's, geluiden, enz. Allerlei spullen die je bij het maken van 'n site nodig kunt hebben. Dit zijn zoveel links dat het wat onoverzichtelijk wordt, als je zoekt naar één specifiek iets. Omdat veel sites meerdere dingen aanbieden, kan het ook niet per onderwerp worden gesorteerd, want dan zouden er veel te veel links twee keer of nog vaker moeten worden vermeld.

Deze situatie deed zich op de pagina met links voor. Daar komt dit voorbeeld ook vandaan. Het is wel iets aangepast, omdat het geen onderdeel meer is van die veel grotere pagina met links.

Het zou handig zijn, als je de links met behulp van trefwoorden zou kunnen verbergen. Als je naar lijnen zoekt, zou je dan alleen de sites met lijnen zien. Of als je naar lijnen óf letters zoekt, alleen de sites met lijnen en/of letters. Enz. Met behulp van de zogenaamde 'checkbox hack' is dat mogelijk.

Eerst krijgt elke link één of meer trefwoorden. Dat kan met behulp van het data-attribuut. Als een attribuut met data- begint, wordt dit door de browser volledig genegeerd. Je kunt er mee doen en laten, wat je wilt. Het is te benaderen met JavaScript, maar ook met css.

De trefwoorden zitten in dit voorbeeld in het attribuut data-soort, maar dat had ook data-leve-marx of data-gaat-henen-marx mogen heten, als het maar met data- begint.

De eerste link gaat naar een site met nogal veel categorieën. De <li> waar deze link in staat, ziet er als volgt uit:

De tweede link gaat naar een site met alleen animaties. De <li> bij deze link ziet er zo uit:

De eerste link heeft binnen data-soort een hele serie trefwoorden, de tweede maar eentje. In de eerste link worden de trefwoorden gescheiden door een spatie en een komma, maar dat hoeft niet. Afhankelijk van welke selector je gebruikt, zou je ze zelfs allemaal tegen elkaar aan kunnen zetten. Met komma's en spaties vind ik het duidelijkst, dus daarom heb ik het zo gedaan.

Standaard worden alle links verborgen: bij openen van de pagina is geen enkele link zichtbaar (dat klopt niet, maar daar kom ik nog op terug. We doen even, alsof dit zo is).

Voor de links worden aankruisvakjes (<input type="checkbox">) gezet. Bij elk aankruisvakje komt een <label> met een categorie. Op die manier kun je één of meer categorieën aanvinken.

Als je nu een selector maakt die kijkt of een bepaald aankruisvakje is aangevinkt, kun je vervolgens links met een bepaald bij dat aankruisvakje horend trefwoord tonen. De volgende selector maakt de links met het trefwoord 'achtergrond' zichtbaar:

In normale mensentaal staat er: als het aankruisvakje met id='toon-achtergrond' is aangevinkt, laat dan de <li>'s met het trefwoord 'achtergrond' in data-soort zien.

Mensen die de Tab-toets gebruiken om van aankruisvakje naar aankruisvakje te gaan, worden hier niet vrolijk van. Hoewel, het valt hier nog mee met dertien aankruisvakjes. Maar als je 120 aankruisvakjes hebt, moet je 120 keer die Tab-toets indrukken, voordat je al die aankruisvakjes gepasseerd bent en bij de eerste link aankomt.

Daarom worden de aankruisvakjes in eerste instantie verborgen. Er is slechts één aankruisvakje zichtbaar met in de bijbehorende label als tekst 'Alles'. Omdat dit aankruisvakje in de html het sleutelwoord checked heeft gekregen, is het bij openen van de pagina al aangevinkt.

Dit aankruisvakje 'Alles' zorgt ervoor dat bij openen van de pagina alle links zichtbaar zijn, en dat tegelijkertijd de aankruisvakjes voor de categorieën zijn verborgen. Pas als dit aankruisvakje voor 'Alles' wordt uitgevinkt, worden de andere aankruisvakjes zichtbaar. En worden de links verborgen. Die links kunnen weer zichtbaar worden gemaakt door het bij de betreffende categorie horende aankruisvakje is aan te vinken.

Nu hoeven gebruikers van de Tab-toets maar één keer de Tab-toets in te drukken, als ze alles willen zien. Omdat de andere aankruisvakjes met behulp van display: none; worden verborgen, worden die genegeerd door de Tab-toets, als 'Alles' is aangevinkt. Pas als 'Alles' wordt uitgevinkt en de de andere aankruisvakjes weer zichtbaar worden, worden ze bezocht door de Tab-toets.

Ook een schermlezer negeert met behulp van display: none; verborgen elementen. Daarom worden de aankruisvakjes voor de categorieën niet voorgelezen, tenzij het aankruisvakje 'Alles' is uitgevinkt. Als dat gebeurt worden de andere aankruisvakjes zichtbaar en worden ze niet meer genegeerd door de schermlezer.

Speciale aanpassingen voor schermlezers of toetsenbordgebruikers zijn dan ook niet nodig.

Deze constructie heeft twee nadelen, die worden veroorzaakt omdat de <input> niet binnen de bijbehorende <label> kan worden gezet. Om de benodigde selector te kunnen gebruiken, moet de <input> dezelfde ouder hebben als de <ul>, waarbinnen de <li>'s staan:

(Voor het geval je je nu een acute hartverzakking bent geschrokken: deze selector wordt later zorgvuldig in stukjes gehakt, waarna elk stukje uitgebreid wordt beschreven. Deze regel hoort bij de keuze 'Achtergronden', maar het principe is bij alle aankruisvakjes hetzelfde.)

Hierin is #toon-achtergrond een <input>. De achter de ~ staande ul heeft dezelfde ouder (<main>) als de <input>. Als dat niet zo is, werkt de ~ niet, en daarmee werkt ook de hele constructie niet. Als de <input> binnen de bijbehorende <label> wordt gezet, heeft de <input> als ouder niet meer <main>, maar <label>. En werkt de constructie dus niet meer.

De <label>'s worden met behulp van het for-attribuut aan de bijbehorende <input> gekoppeld. Dat is in dit geval belangrijk, omdat schermlezers en dergelijke anders niet weten, welk <label> bij welke <input> hoort. Bovendien kun je nu ook de <label> aanraken of ‑klikken en hoef je niet precies op dat hele kleine aankruisvakje te mikken.

Dit stukje begon met die twee nadelen. Dat eerste nadeel komt dan eindelijk hier. Als de <input> binnen de <label> staat, staat de tekst van de <label> altijd op de goede hoogte ten opzichte van de <input>. Als de <input> buiten de <label> staat, is dat niet altijd het geval. Er zijn kleine afwijkingen naar boven of beneden. Dit verschilt per browser en besturingssysteem.

Dit zou je op kunnen lossen door het vakje van de eigenlijke <input> onzichtbaar te maken. In plaats daarvan toon je dan een afbeelding, die vanuit de <label> wordt getoond, of iets soortgelijks. Dat heb ik niet gedaan, omdat het voorbeeld dan wel heel ingewikkeld zou worden.

En dan hadden we nog het tweede nadeel tegoed. Als de <input>'s binnen de bijbehorende <label> staan, is het makkelijk de <label>'s horizontaal te verdelen. Als er bijvoorbeeld twee naast elkaar moeten staan, maak je ze 50% breed. Dat kan nu niet, omdat de <input>'s naast de <label> komen te staan. Als je de <label>'s 50% breed maakt, is er geen ruimte meer voor de <inputs>.

Het geven van een breedte aan de <input> werkt ook niet, omdat sommige browsers dan het hele aankruisvakje breder maken, maar andere browsers een soort marge toevoegen.

Omdat er ruimte moet overblijven voor de <input>'s, mogen de <label>'s niet de volle breedte van het browservenster vullen. Hierdoor is het niet goed mogelijk ze in alle verschillende breedtes echt netjes over de breedte van het browservenster te verdelen. Dit wordt nog bemoeilijkt, omdat de heren en dames browsermakers allemaal andere ideeën hebben over breedte en dergelijke van een aankruisvakje. Wat ook logisch is, want dit is natuurlijk zo'n ongelooflijk gezichtsbepalend onderdeel van de browser, dat je daar moeilijk afspraken over kunt maken met je concurrenten. Stel je voor, zeg.

Uiteindelijk werkt het het beste om de <label>'s en <input>'s naar links te floaten en de <label>'s een bepaalde breedte te geven, die afhankelijk is van de breedte van het venster van de browser. Daarnaast kan een marge bij de <input> soms ook helpen.

Overigens is dit tweede nadeel heel betrekkelijk. Omdat de lengte van de teksten in de <label>'s verschilt, is het voor het oog hoe dan ook nooit netjes over de breedte verdeeld.

De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-

Voordat een nieuwe css-eigenschap wordt ingevoerd, is er in de regel een experimentele fase. Browsers passen het dan al toe, maar met een aangepaste naam. Tijdens deze fase kunnen problemen worden opgelost en worden veldslagen uitgevochten, over hoe de standaard precies moet worden toegepast.

Als iedereen het overal over eens is en alle problemen zijn opgelost, wordt de officiële naam uit de standaard gebruikt.

De belangrijkste browsers hebben elk een eigen voorvoegsel:

Firefox: -moz-, naar de maker: Mozilla.

Op webkit gebaseerde browsers, zoals Google Chrome, Opera, Safari en Android browser: -webkit-.

(Google Chrome is van webkit overgestapt op een eigen weergave-machine: Blink. Blink gaat geen voorvoegsels gebruiken. Het is echter een aftakking van webkit, dus het zal nog wel even duren voor -webkit- hier helemaal uit is verdwenen. Ook Opera gebruikt Blink.)

Internet Explorer: -ms-, naar de maker: Microsoft.

In dit voorbeeld worden @keyframes en animation gebruikt.

Zodra de experimentele fase voorbij is, wordt het voorvoegsel weggelaten. Omdat dat moment niet bij alle browsers hetzelfde is, zet je nu ook al de officiële naam erbij. Deze wordt als laatste opgegeven. Bijvoorbeeld Android browser herkent -webkit-linear-gradient. Zodra Android browser linear-gradient gaat herkennen, zal dit -webkit-linear-gradient overrulen, omdat het er later in staat. Dat ze er beide in staan, is dus geen enkel probleem.

Inmiddels is de algemene mening dat 'vendor prefixes', zoals deze voorvoegsels in het Engels heten, geen groot succes zijn. Eén van de grootste problemen: veel sitemakers gebruiken alleen de -webkit-variant. Daar kwamen ze in het verleden nog mee weg, omdat Apple op mobiel zo'n beetje 'n monopolie had. Inmiddels is dat niet meer zo, maar deze gewoonte bestaat nog steeds. Waardoor 'n site alleen in op webkit georiënteerde browsers goed is te bekijken.

Dit is zo'n groot probleem dat andere browsers soms de variant met -webkit- ook maar zijn gaan implementeren, naast de standaard. Want als 'n site het niet goed doet in 'n bepaalde browser, krijgt in de regel niet de site maar de browser de schuld.

Voorlopig zijn we echter nog niet van deze voorvoegsels af. Als je ze gebruikt, gebruik dan álle varianten, en eindig met de variant zonder voorvoegsel, zoals die uiteindelijk ooit gebruikt gaat worden. Als je alleen de -webkit-variant gebruikt, ben je in feite 'n onbetaalde reclamemaker voor Apple. In dit voorbeeld ligt dat dus, zoals iets hierboven beschreven, anders, omdat de -webkit-variant alleen wordt gebruikt voor een bug in een aantal oudere browsers.)

Vanwege alle problemen met 'vendor prefixes' worden deze door steeds meer browsers niet meer gebruikt. Nieuwe, experimentele css-eigenschappen zitten inmiddels in bijvoorbeeld Firefox, Google Chrome en Safari achter een zogenaamde vlag: de gebruiker moet iets veranderen in de instellingen, waarna de eigenschap gebruikt (en getest) kan worden. Als alles werkt, zoals het hoort te werken, schakelt de browsermaker de vlag standaard in.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

• Als je dit voorbeeld gaat aanpassen voor je eigen site, houdt het dan in eerste instantie zo eenvoudig mogelijk. Ga vooral geen details invullen.

• Gebruik vooral geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.

  Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt niet meer onderhouden door Microsoft.

  Ook OpenOffice en LibreOffice leveren een uiterst beroerd soort html af. Tekstverwerkers met al hun toeters en bellen zijn gewoon niet geschikt om websites mee te bouwen.

  Je kunt natuurlijk ook een goed gratis programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.

  Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enz. te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.

• Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen echt testen op een echt touchscreen.

  Inmiddels hebben veel browsers mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm in de ontwikkelgereedschappen ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

• Ik maak zelf het liefst een site in Firefox. Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.

  Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.

• Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.

  Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

• Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

  Gebruik een 'strict' doctype of (beter!) het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe.

  Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.

  Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.

  Het doctype voor html5 is uiterst simpel: <!DOCTYPE html>. Omdat het doctype voor html5 in alle browsers werkt, zelfs in de gelukkig vrijwel uitgestorven nachtmerrie Internet Explorer 6, is er geen enkele reden dit uiterst simpele doctype niet te gebruiken.

• Als tweede voer je de charset in. Dit vertelt de browser, welke tekenset er gebruikt moet worden, zodat letters met accenten en dergelijke overal goed worden weergegeven. Het beste kun je utf-8 nemen. Als je later van charset verandert, loop je 'n grote kans dat je alle aparte tekens als letters met accenten weer opnieuw moet gaan invoeren. In html5 is het simpele <meta charset="utf-8"> voldoende.
• Test vanaf het allereerste begin in zoveel mogelijk verschillende browsers in 'n aantal resoluties (schermgroottes). Onder het kopje Getest in kun je in deze uitleg vinden, waar ikzelf op test. Ook van Internet Explorer kun je meerdere versies naast elkaar draaien. Op de pagina met links staan onder de kopjes Gereedschap → Meerdere versies van Internet Explorer draaien en Gereedschap → Weergave testen 'n aantal links die daarbij kunnen helpen. De compatibiliteitsweergave in Internet Explorer is niet geschikt om te testen, omdat deze enigszins verschilt van de weergave in échte browsers.
• Voor alle voorbeelden geldt: breng veranderingen stapsgewijs aan. Als je bijvoorbeeld foto's wilt laten weergeven, begin dan met het alleen veranderen van de namen van de foto's, zodat je eigen foto's worden weergegeven. Maakt niet uit als de maten niet kloppen en de teksten fout zijn. Als dat werkt, ga dan bijvoorbeeld de maten aanpassen. Dan de teksten. En controleer steeds, of alles nog goed werkt.

• Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen, zoals je wilt. Ga daarna pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok op de plaats, waar uiteindelijk het menu komt te staan.

  Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Zorg eerst dat de blokken werken, zoals je wilt. Dan zul je het daarna gelijk merken, als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat verstoren. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers, of alles nog wel goed werkt.

  Je kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br>1<br>2<br>3 enz., tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet ongemerkt drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.

  Om de breedte te vullen, kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig, om aan 't einde (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.

• Zolang je in grotere dingen zoals 'n lay-out aan 't wijzigen bent, zou ik je aanraden de verschillende delen een achtergrondkleur te geven. Je ziet dan goed, waar 'n deel precies staat. Een achtergrondkleur heeft – anders dan bijvoorbeeld een border – verder geen invloed op de lay-out, dus die is hier heel geschikt voor.
• Als je instellingen verandert in de style, verander er dan maar één, hooguit twee tegelijk. Als je er zeventien tegelijk verandert, is de kans groot dat je niet meer weet, wat je hebt gedaan. En dat je 't dus niet meer terug kunt draaien.

• margin, padding en border worden bij de hoogte en breedte van het element opgeteld. Hier worden vaak fouten mee gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een lay-out 'n border toevoegt aan een van de 'hoofdvakken' (header, footer, kolommen), dan wordt deze er bij opgeteld. Bij 'n border van 2 px rondom de linkerkolom wordt deze dus plotseling 4 px breder (2 aan beide kanten), en 4 px hoger. Zoiets kan je hele lay-out verstoren, omdat iets net te breed of te hoog wordt. Je moet dan elders iets 4 px kleiner maken. Dat zal vaak zo zijn: als je één maat verandert, zul je vaak ook 'n andere moeten aanpassen.

  css geeft de mogelijkheid om margin, padding en border bínnen de breedte en hoogte van de inhoud te zetten met behulp van box-sizing, als je dat handiger vindt.

• In plaats van een absolute eenheid als px kun je ook een relatieve eenheid gebruiken, met name em. Voordeel van em is dat een lettergrootte, regelhoogte, en dergelijke in em in alle browsers kan worden veranderd. Nadeel is dat het de lay-out sneller kan verstoren dan bijvoorbeeld px. Dit moet je gewoon van geval tot geval bekijken. Voor weergave in mobiele apparaten zijn relatieve eenheden als em vrijwel altijd beter dan vaste eenheden als px.

  Zoomen kan trouwens altijd, ongeacht welke eenheid je gebruikt.

• Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.

  Valiwie???

  Valideren is het controleren van je html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.

  Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valide code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valide code is over twintig jaar ook nog te bekijken.

  Valideren moet trouwens ook niet worden overdreven. Het is een hulpmiddel om echte fouten te vinden, meer niet. Het gaat erom dat je site goed werkt, niet dat je het braafste kind van de klas bent. Als de code niet valideert, maar daar is een goede reden voor, is daar niets op tegen.

  Op deze site is alle css en html gevalideerd. Als de code niet helemaal valide is (wat regelmatig voorkomt), staat daar onder Bekende problemen (en oplossingen) de reden van.

  Je kunt je css en html valideren als 't online staat, maar ook als het nog in je computer staat.

  html kun je valideren op: validator.w3.org/nu.

  css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator.

Toegankelijkheid en zoekmachines

Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

• Gebruik altijd een alt-beschrijving bij een afbeelding. De alt-tekst wordt gebruikt, als afbeeldingen niet kunnen worden getoond of gezien (dat geldt dus ook voor zoekmachines). Als je iets wilt laten zien, als je over de afbeelding hovert, gebruik daar dan het title-attribuut voor, niet de alt-beschrijving.

  Als een afbeelding alleen maar voor de sier wordt gebruikt, zet je daarbij alt="", om aan te geven dat de afbeelding niet belangrijk is voor het begrijpen van de tekst of zo.

• Als uit de tekst bij een link niet duidelijk blijkt, waar de link naartoe leidt, gebruik dan een title bij de link. Een tekst als 'pagina met externe links' is waarschijnlijk duidelijk genoeg, een tekst als alleen 'links' mogelijk niet. Een duidelijke zwart-witregel is niet te geven, omdat dit ook van tekst en dergelijke in de omgeving van de link afhangt.

• Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze geven te veel problemen, omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk, welke toetsen het zijn.

  Op zichzelf zijn accesskeys een heel goed idee. Maar helaas zijn ze ook in html5 volstrekt onvoldoende gedefinieerd. Er is nog steeds geen standaard voor de meest gebruikelijke accesskeys, zoals Zoek of Home.

  Er is nog steeds niet vastgelegd, hoe accesskeys zichtbaar gemaakt kunnen worden. Voor de makers van browsers zou dit 'n relatief kleine moeite zijn, voor de makers van 'n site is het bergen extra werk.

  Voor mij redenen om accesskeys (vrijwel) niet te gebruiken. Ik kan me wel voorstellen dat ze, op sites die gericht zijn op 'n specifieke groep gebruikers, nog enig nut kunnen hebben. Maar voor algemene sites zou ik zeggen: niet gebruiken.

• Met behulp van de Tab-toets (of op 'n soortgelijke manier) kun je in de meeste browsers door links, invoervelden, en dergelijke lopen. Elke tab brengt je één link, invoerveld, en dergelijke verder, Shift+Tab één plaats terug. Met behulp van tabindex kun je de volgorde aangeven, waarin de Tab-toets werkt. Zonder tabindex wordt de volgorde van de html aangehouden bij gebruik van de Tab-toets, maar soms is een andere volgorde logischer.

  In principe is het beter, als tabindex niet nodig is, maar gewoon de volgorde van de html wordt aangehouden. Bij verkeerd gebruik kan tabindex heel verwarrend zijn. Het is niet bedoeld om van de pagina een hindernisbaan voor kangoeroes te maken, waarop van beneden via links over rechts naar boven wordt gesprongen.

• In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn schermlezers en dergelijke zo sterk verbeterd dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als die op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.

  Een andere mogelijkheid is een zogenaamde skip-link: een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel gewoon zichtbaar in speciale programma's zoals tekstbrowsers en schermlezers, want die kijken gewoon naar wat er in de broncode staat.

  Zo'n link staat boven menu, header, en dergelijke en linkt naar de eigenlijke inhoud van de pagina, zodat mensen met één toetsaanslag naar de eigenlijke inhoud van de pagina kunnen gaan.

  Een skip-link is ook nuttig voor gebruikers van de Tab-toets. Zodra de normaal genomen onzichtbare link door het indrukken van de Tab-toets focus krijgt, kun je hem op het scherm plaatsen, waardoor hij zichtbaar wordt. Bij een volgende tab wordt hij dan weer buiten het scherm geplaatst en is dus niet meer zichtbaar, zodat de lay-out niet wordt verstoord.

  Op pagina's waar dat nuttig is, wordt op deze site een skip-link gebruikt.

• Van oorsprong is html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.

  De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een externe stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de <head> van die pagina. Zoekmachines zijn ook niet dol op een oerwoud van inline-stijlen (dat zijn stijlen in de tag zelf: <div style="...">.)

• Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enz. Schermlezers en dergelijke kunnen van kop naar kop springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.

  Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.

  Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.

• <table> is fantastisch, maar alleen als die wordt gebruikt om een echte tabel weer te geven, niet als hij voor opmaak wordt misbruikt. In het verleden is dat op grote schaal gebeurd bij gebrek aan andere mogelijkheden. Een tabel is, als je niet heel erg goed oplet, volstrekt ontoegankelijk voor gehandicapten en zoekmachines. Het lezen van een tabel is ongeveer te vergelijken met het lezen van een krant van links naar rechts: niet per kolom, maar per regel. Dat gaat dus alleen maar goed bij een echte tabel, zoals een spreadsheet. In alle andere gevallen garandeert 'n tabel 'n lagere plaats in een zoekmachine.

• Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.

  Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP of SSI (Server Side Includes). Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.

• Geef de taal van het document aan, en bij woorden en dergelijke die afwijken van die taal de afwijkende taal met behulp van lang="..". Ik doe dat op mijn eigen site maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dat soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal. Maar bij enigszins 'normale' teksten hoor je een taalwisseling aan te geven.
• Gebruik de tag <abbr> bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="ten opzichte van">t.o.v.</abbr>. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>t.o.v.</abbr>. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n schermlezer 't.o.v.' uit gaat spreken als 'tof', en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.

• De spider van 'n zoekmachine, schermlezers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina, als de plaatjes worden weggehaald. Het zelfde geldt voor die fantastisch mooie flash-pagina's, als daarbij geen voorzieningen voor dit soort programma's zijn aangebracht.

  Op Linux kun je met Lynx kijken, hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op invisible-island.net/lynx.

  Ook kun je in Windows het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een tekstbrowser en dergelijke hem zien. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.

• Ten slotte kun je je pagina nog online laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites. Ik noem er hier enkele.

  lowvision.support Laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet. Engelstalig.

  wave.webaim.org Deze laat grafisch zien hoe de toegankelijkheid is. Engelstalig.

  Op de pagina met links kun je onder Toegankelijkheid links naar testen en dergelijke vinden.

Specifiek voor dit voorbeeld

Voor dit voorbeeld zijn geen speciale aanpassingen nodig.

Een skip-link is niet nodig, want als 'Alles' wordt aangevinkt, worden de aankruisvakjes voor de categorieën verborgen met display: none;, waardoor de Tab-toets ze negeert. Hetzelfde geldt voor schermlezers.

Zonder css zie je (nutteloze) aankruisvakjes, waaronder gewone normale tekst en links staan. Datzelfde geldt voor de tekstbrowser Lynx, waarin de aankruisvakjes ook geen enkel nut hebben. In WebbIE daarentegen blijken ze wel te werken.

Getest in

Laatst gecontroleerd op 16 juli 2016

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen en lettergroottes, staan hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

• Windows 7:
  Firefox, UC Browser, Google Chrome, Internet Explorer 9 en 10, in meerdere resoluties.
• Windows 8.1:
  Bureaublad-versie: Firefox, UC Browser, Google Chrome en Internet Explorer 11, in meerdere resoluties.
  Startscherm-versie: Internet Explorer 11.
• Windows 10:
  Firefox, UC Browser, Google Chrome, Internet Explorer 11, Edge, in meerdere resoluties.
• OS X:
  Firefox, Safari en Google Chrome, in meerdere resoluties.
• Linux:
  Firefox en Google Chrome, in meerdere resoluties.
• Windows Phone 8.1 in een resolutie van 800x480 (Nokia Lumia 520):
  Internet Explorer (portret en landschap).
  UC Browser (portret en landschap).
• iPad met iOS 9.3.2 in een resolutie van 1024x768 (device-pixel-ratio: 1) (MC979NF):
  Safari, Chrome for iOS, UC Browser, Firefox (alle portret en landschap).
  Opera mini (turbo mode) portret en landschap.
• iPad Air met iOS 9.3.2 in een resolutie van 2048 x 1536 (retina, device-pixel-ratio: 2) (MD785HC/B):
  Safari, Chrome for iOS, UC browser, Firefox (alle portret en landschap).
  Opera mini (turbo mode) portret en landschap.
• Android 4.1.2 in een resolutie van 800x480 (Samsung Galaxy Core i8620):
  Chrome, Android browser, UC Browser en Firefox (alle portret en landschap).
  Opera mini (besparingsstand hoog) portret en landschap.
• Android 4.4.2 in een resolutie van 1280x800 (resolutie: 90-99 dpi) (Samsung Galaxy Tab 3 GT-P521):
  Android browser, UC Browser, Firefox en Chrome (alle portret en landschap).
  Opera mini (besparingsstand hoog) portret en landschap.
• Android 4.4.2 in een resolutie van 2560x1600 (hoge resolutie: 190-199 dpi) (Samsung Galaxy Tab PRO (T520):
  Android browser, UC Browser, Firefox en Chrome (alle portret en landschap).
  Opera mini (besparingsstand hoog) portret en landschap.

Er is steeds getest met de laatste versie van de browsers op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum, omdat ik geen zin heb om rekening te houden met mensen die met zwaar verouderde browsers surfen. Dat is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

Ik maak één uitzondering: Android browser. Omdat Android vaak niet geüpdatet kan worden, test ik ook nog in oudere versies van Android browser.

In resoluties groter dan 800x600 is ook in- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op de iPad, Android en Windows Phone, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met een touchscreen, met een combinatie van toetsenbord en touchpad, en met een combinatie van toetsenbord en muis.

Als dat relevant is, is op de desktop ook getest, als JavaScript uitstaat. Eventuele problemen staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld. (Op iOS, Android en Windows Phone is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge.)

Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA, TalkBack, VoiceOver en ChromeVox.

Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. Er is getest op Linux.

WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. Er is getest op Windows 7.

NVDA is een schermlezer, zoals die door blinden wordt gebruikt. Er is getest in combinatie met Firefox op Windows 7.

TalkBack is een in Android ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Chrome.

VoiceOver is een in iOS en OS X ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Safari op iOS en OS X.

ChromeVox is een schermlezer in de vorm van een extensie bij Google Chrome. Er is getest op een systeem met Kubuntu Linux.

Als het voorbeeld in deze programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. De kans is (heel erg) groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Android browser werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar eigenlijk geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers test ik pas, als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat ik 'n bug zit te omzeilen, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kan ik niet beantwoorden, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enz. in wel geteste browsers: graag!)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

16 juli 2016:

Nieuw opgenomen.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

lijst-113-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

lijst-113.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

lijst-113-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

HTML

CSS

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
            position: absolute;
            right: 16px;
            width: 100%;
            height: 120px;
            background: yellow;
        }

        div p {
            margin-left: 16px;
            height: 120px;
            text-align: center;
        }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enz., met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Als je op internet zoekt naar 'css' en 'compress' of 'comprimeren', vind je tal van sites, waar je dat automatisch kunt laten doen.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, wil ik dat mensen zonder al te veel moeite de css kunnen bekijken.)

css voor alle vensters

/* lijst-113.css */

Om vergissingen te voorkomen is het een goede gewoonte bovenaan het stijlbestand even de naam neer te zetten. Voor je het weet, zit je anders in het verkeerde bestand te werken.

@-webkit-keyframes bugfix-3 {from {padding-left: 3px;} to {padding-left: 3px;}}

Bij main is een animatie toegevoegd om een bug in oudere versies van Android browser op te lossen. Die animatie wordt hier opgegeven.

Op een aantal plaatsen wordt in een selector gebruik gemaakt van het teken ~ (de 'general sibling'-selector) om een <li> te tonen of te verbergen. Genoemde browser toont of verbergt de <li> echter niet, omdat hij problemen heeft met de ~. Door het toevoegen van een animatie wordt de <li> toch getoond of verborgen.

Als je nou denkt dat hier niets wordt uitgevoerd, omdat de padding links van 3 px in een padding links van 3 px wordt veranderd, dan heb je helemaal gelijk. Toch neutraliseert deze flauwekul de bug. De padding is 3 px, omdat dit de padding is die bij main aan alle kanten wordt opgegeven. Zou je hier een andere waarde nemen, dan zou de waarde van de padding links die andere waarde krijgen (zoals gelijk hieronder bij @-webkit-keyframes bugfix-30 gebeurt).

Omdat er in feite helemaal niets gebeurt bij deze animatie, wordt de pagina ook niet opnieuw opgemaakt door de browser. Kennelijk werkt dit als 'n soort waakhond: áls er iets is verandert, wordt het weergegeven. Anders gebeurt er niets.

Normaal genomen is het een bijzonder slecht idee css te gebruiken voor slechts één weergave-machine: webkit. Maar in dit geval is dit terecht, want de bug zit alleen in een op webkit gebaseerde browser. Het heeft dus geen zin om Internet Explorer of Firefox ook met deze ongein te belasten.

Waarom dit alleen in webkit-browsers werkt, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

@-webkit-keyframes bugfix-30 {from {padding-left: 30px;} to {padding-left: 30px;}}

Het verhaal hiervoor is precies hetzelfde als gelijk hierboven bij de andere @-webkit-keyframes. Alleen is de waarde van de padding-left hier geen 3 px, maar 30 px. Deze grotere padding is bedoeld voor browservensters breder dan 760 px en komt overeen met de bij main opgegeven linker-padding van 30 px.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

background: #ff9;

Achtergrondkleurtje.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;

Als Arial is geïnstalleerd op de machine van de bezoeker, wordt deze gebruikt, anders Helvetica. Als die ook niet wordt gevonden, wordt in ieder geval een schreefloze letter (zonder dwarsstreepjes) gebruikt.

margin: 0; padding: 0;

Slim om te doen vanwege verschillen tussen browsers.

main

Alle <main>'s. Dat is er maar eentje. De belangrijkste inhoud van de pagina staat hierin. In dit voorbeeld zijn dat de links met de erboven staande teksten, aankruisvakjes, en dergelijke.

-webkit-animation: bugfix-3 infinite 1s;

In oudere versies van Android browser zit een bug, waardoor de <li>'s niet worden verborgen of getoond bij uit‑ of aanvinken van een aankruisvakje. Met behulp van deze regel gebeurt dat toch. Meer hierover bij @-webkit-keyframes bugfix-3.

Het sleutelwoord infinite zorgt ervoor dat de animatie eindeloos doorgaat. 1s geeft aan dat de animatie 1 seconde duurt (voordat deze weer opnieuw wordt afgespeeld.)

background: #f5f5f5;

Lichtgrijze achtergrondkleur.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

Dit is ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

display: block;

Oudere browsers kennen <main> niet. Onbekende elementen worden standaard als inline-element weergegeven. Daarom wordt hier expliciet gezegd dat dit een blok-element is.

margin: 20px auto;

Omdat voor onder en links geen waarde is opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 20px auto 20px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links. Boven- en onderaan wat ruimte tussen de boven- en onderkant van het browservenster en de inhoud ervan.

Links en rechts auto, wat hier hetzelfde betekent als evenveel. Hierdoor staat <main> altijd horizontaal gecentreerd binnen zijn ouder <body>. <body> is een blok-element en wordt daardoor normaal genomen automatisch even breed als zijn ouder <html>, ook weer een blok-element. Omdat <html> het buitenste element is, wordt dit normaal genomen even breed als het venster van de browser. Hierdoor staat <main> altijd horizontaal gecentreerd binnen het venster van de browser, ongeacht de breedte van het venster.

In smallere vensters merk je hier niets van, omdat <main> de volle breedte van het venster vult. Maar bij main wordt voor bredere vensters een breedte van 80% opgegeven voor <main>, en dan zie je het centreren wel.

Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen, als het te centreren element een breedte heeft. Omdat dat later, als daadwerkelijk gecentreerd moet worden, bij main gebeurt, is dat geregeld.

padding: 3px;

Kleine ruimte tussen de buitenkant en de inhoud van de <main>.

border-top: black solid 1px;

Klein randje aan de bovenkant.

h1

Alle <h1>'s. Dat is er maar eentje: de belangrijkste kop op de pagina.

font-size: 1.5em;

Lettergrootte iets kleiner maken dan de standaardgrootte bij een <h1>, want die is wel héél enthousiast.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

margin: 0;

Van zichzelf heeft een <h1> een marge aan boven- en onderkant. Die wordt hier weggehaald. Voor browservensters breder dan 760 px wordt later bij h1 weer een marge aan boven- en onderkant aangebracht. (Bredere vensters zullen ook hoog genoeg zijn om ruimte te hebben voor die marges.)

.let-op

De elementen met class="let-op". Dat is er hier maar eentje, dus er had ook een id gebruikt kunnen worden. Op de pagina met links, waar dit voorbeeld vandaan komt, staan meer elementen met deze class. Het is de <div> met de rode rand bovenaan de pagina.

background: white;

Witte achtergrond.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

Dit is ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

margin: 5px 0;

Omdat voor onder en links geen waarde is opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 5px 0 5px 0 in de volgorde boven – rechts – onder – links. Boven en onder kleine marge van 5px, rechts en links geen marge.

border: solid red 2px;

Rode rand.

p, li

Alle <p>'s en <li>'s. Er zijn slechts twee <p>'s met tekst, die beide boven de aankruisvakjes staan. Elke link staat in een eigen <li>.

text-indent: -0.7em; margin: 0.7em;

Op de afbeelding staat links een stukje van de pagina zonder deze regel, rechts met deze regel. Links is alles links uitgelijnd, rechts steekt de eerste regel iets naar links uit.

Eerst de marge. De marge van 0,7 em zet alles binnen de <p>'s en <li>'s 0,7 em naar links. Die marge van 0,7 em links geeft ruimte om de eerste regel iets naar links uit te laten steken. Die eerste regel komt binnen de marge van 0,7 em te staan. Met behulp van text-indent: -0.7em; wordt de eerste regel, en alleen de eerste regel, 0,7 em naar links teruggezet. Dit maakt de pagina 'n stuk leesbaarder.

Als eenheid wordt em genomen, omdat de breedte van marge en terugzetten nu mee verandert met de lettergrootte, wat mooier is: een grotere letter krijgt een grotere marge, een kleine letter een kleinere.

Je zou dit ook met behulp van een <span> kunnen doen, maar dan moet je precies weten hoelang die eerste regel is. En dat weet je niet, want bij een grotere of kleinere letter wordt de eerste regel langer of korter. Nu regelt de browser het en wordt het automatisch aan de lettergrootte aangepast.

input

Alle <input>'s. Alle aankruisvakjes.

float: left;

Heel vaak zal een <input> binnen de bijbehorende <label> staan. In dat geval zal normaal genomen niet de <input>, maar de <label> – en dus ook de daarin zittende <input> – op de juiste plaats worden gezet. Dat kan hier niet, omdat dan de bij de <input> horende selector niet meer werkt. De <input>'s staan hier daarom buiten de <label>'s. Daarom moeten de <input>'s hier op eigen houtje op de juiste plaats worden gezet. Dit kan het best door ze naar links te floaten. Meer hierover is te vinden bij En dan hadden we nog het tweede nadeel...

margin-top: 5px;

Omdat de <input>'s niet binnen de bijbehorende <label> staan, ontstaan er ook kleine afwijkingen in de hoogte tussen aankruisvakje en bijbehorende tekst in de <label>. Deze staat soms iets hoger of lager dan de bijbehorende <input>. De hoogte van de <input> aanpassen gaat niet, omdat browsers hier verschillend mee omspringen. (Zelfs binnen één browser: als je in Firefox 'n hoogte aan de <input> geeft, wordt er boven en onder het aankruisvakje ruimte toegevoegd. Behalve in Firefox op Android, waar het aankruisvakje zélf hoger wordt. Zucht.)

Deze marge aan de bovenkant plaatst in alle browsers het aankruisvakje iets omlaag. In combinatie met de hier gelijk onder bij <label> opgegeven eigenschappen voor line-height levert dit in alle browsers een min of meer acceptabel resultaat op.

Meer hierover is te lezen bij Deze constructie heeft twee nadelen..., waar ook suggesties voor een oplossing staan.

label

Alle <label>'s. Elke <input> heeft een <label> met daarin de bijbehorende tekst voor de <input>. Met behulp van het for-attribuut wordt de <label> aan de bijbehorende <input> gekoppeld.

width: 30%;

In smallere browservensters blijkt dit de beste breedte te zijn om twee <input>'s met bijbehorende <label>'s naast elkaar te krijgen. Later worden, op bredere vensters, meer <input>'s en <label>'s naast elkaar gezet. Meer hierover is te vinden bij En dan hadden we nog het tweede nadeel...

Een breedte in procenten is altijd ten opzichte van de ouder van het element. Dat is in dit geval <main>, een blok-element. Een blok-element wordt normaal genomen even breed als z'n ouder. De ouder van <main> is <body>, ook een blok-element.

Omdat <body> een blok-element is, wordt dit normaal genomen ook weer even breed als de ouder van <body>. Dat is <html>, ook een blok-element. <html> is het buitenste element en wordt daardoor normaal genomen even breed als het venster van de browser.

Uiteindelijk wordt <label> dus nooit breder dan 30% van de breedte van het browservenster.

float: left;

Hier gelijk boven bij <input> zijn alle <input>'s naar links gefloat. Als de bijbehorende <label>'s niet naar links worden gefloat, komen deze met z'n allen rechts van alle <input>'s te staan. Netjes op één regel, dat wel, en als het niet meer past op de volgende regel.

Door de <label>'s zelf ook naar links te floaten, komen ze naast de juiste <input> te staan. Een iets uitgebreider verhaal staat iets hierboven bij <input> onder het kopje float: left;.

Een <li> is een inline-element. Daardoor zijn eigenschappen als breedte niet te gebruiken. Door het naar links te floaten verandert het in 'n soort blok-element, waardoor dit soort eigenschappen wel is te gebruiken.

line-height: 1.5em;

Regelhoogte. In combinatie met de iets hierboven bij <input> opgegeven margin-top levert dit in alle browsers een min of meer acceptabel resultaat op wat betreft de plaatsing van de tekst in de <label> ten opzichte van de bijbehorende <input>. Een uitgebreider verhaal staat hier iets boven bij <input> onder het kopje margin-top: 5px;.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

margin-bottom: 10px;

Marge aan de onderkant van de <label>'s. Dit schept wat afstand tussen boven elkaar staande <input>'s en <label>'s, wat vooral voor touchscreens van belang is. Niet iedereen heeft de lieftallige priegelvingertjes van 'n vierjarige kleuter.

#toon-alles ~ ul li

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

p, li {text-indent: -0.7em; margin: 0.7em;}

Met dit aankruisvakje worden in één keer alle <li>'s, en dus de daarin zittende links, verborgen of getoond. (Met latere aankruisvakjes kunnen, als alles hier is verborgen, dan toch weer één of meer categorieën worden getoond.)

#toon-alles: het element met id="toon-alles". Dit is een <input> type 'checkbox', een aankruisvakje. Omdat dit aankruisvakje bij 'Alles' hoort, heeft het als id 'toon-alles': input#toon-alles. De aankruisvakjes staan boven de <ul> met de <li>'s, niet erin. Anders zou deze selector niet kunnen werken.

~: het hierachter staande element moet ergens in de html staan, na het voor de ~ staande element. Het hoeft er, anders dan bij de +, niet gelijk op te volgen, als het maar ergens na het eerste element in de html staat.

De enige voorwaarde is verder dat het voor en het na de ~ staande element dezelfde ouder hebben. Dat is hier het geval: #toon-alles voor de ~ en ul na de ~ hebben beide als ouder <main>.

ul: alle <ul>'s. Dat is er hier maar eentje. Deze ul mag niet ontbreken in de selector, omdat de voor en na de ~ staande elementen dezelfde ouder moeten hebben. #toon-alles en ul hebben beide als ouder <main>.

De hierna volgende li heeft echter als ouder niet <main>, maar <ul>. li kan hierdoor niet rechtstreeks worden gebruikt. Maar als we ouder ul van de li ertussen zetten, wordt wel aan de eis van dezelfde ouder voldaan. Want ul heeft wel dezelfde ouder als #toon-alles.

li: de <li>'s binnen bovenstaande <ul>. Dit zijn de <li>'s, waarbinnen de links staan.

Alles bij elkaar:

#toon-alles ~ ul li: de <li>'s binnen de <ul> die in de html ergens na het element (aankruisvakje) met id="toon-alles" staat.

display: none;

Alle <li>'s verbergen.

(Bij opening van de pagina zijn de <li>'s gewoon zichtbaar, omdat hieronder bij #toon-alles:checked ~ ul li wordt opgegeven dat ze zichtbaar moeten zijn, als input#toon-alles is aangevinkt. En omdat in de html bij input#toon-alles het sleutelwoord checked is opgegeven, is deze <input> bij opening van de pagina al aangevinkt. Pas als het vinkje bij de <input> voor 'Alles' wordt weggehaald, gaat deze selector werken en worden de <li>'s verborgen.)

#toon-alles:checked ~ ul li

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

p, li {text-indent: -0.7em; margin: 0.7em;}

#toon-alles ~ ul li {display: none:}

Deze selector is precies hetzelfde als die gelijk hierboven bij #toon-alles ~ ul li, maar deze is alleen geldig als input#toon-alles, de <input> die bij 'Alles' hoort, is aangevinkt (:checked).

display: block;

Toon de <li>'s. Als deze <input> is aangevinkt, worden in één keer alle <li>'s getoond, ongeacht bij welke categorie ze horen.

#toon-alles:checked ~ input, #toon-alles:checked + label ~ label

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

input {float: left; margin-top: 5px;}

label {width: 30%; float: left; line-height: 1.5em; margin-bottom: 10px;}

Eerst de eerste selector, voor de komma: #toon-alles:checked ~ input. Met deze selector worden de aankruisvakjes voor categorieën verborgen, als het aankruisvakje voor 'Alles' is aangevinkt.

#toon-alles:checked: het element met id="toon-alles". Dit is een <input> type 'checkbox', een aankruisvakje. Maar alleen als deze <input> is aangevinkt (:checked).

~: de hierachter staande elementen moeten ergens in de html staan, na het voor de ~ staande element. Ze hoeven er, anders dan bij de +, niet gelijk op te volgen, als ze maar ergens na het eerste element in de html staan.

De enige voorwaarde is verder dat de voor en na de ~ staande elementen dezelfde ouder hebben. Dat is hier het geval: #toon-alles voor de ~ en input na de ~ hebben alle als ouder <main>.

input: alle <input>'s. Dit zijn de <input>'s die bij de categorieën horen.

Alles bij elkaar:

#toon-alles:checked ~ input: de <input>'s die in de html ergens na het element (aankruisvakje) met id="toon-alles" staan, maar alleen als #toon-alles is aangevinkt.

De tweede selector, na de komma: #toon-alles:checked + label ~ label. Deze selector zorgt voor het verbergen van de <label>'s bij de categorieën, als het aankruisvakje voor 'Alles' is aangevinkt. (Het eerste <label>, dat bij 'Alles hoort. wordt niet verborgen door deze selector.)

#toon-alles:checked: het element met id="toon-alles". Dit is een <input> type 'checkbox', een aankruisvakje. Maar alleen als deze <input> is aangevinkt (:checked).

+: het hierachter staande element moet in de html gelijk na het voor de + staande element staan. Voor de + staat #toon-alles, achter de + staat label, dus het gaat om de <label> die gelijk na input#toon-alles in de html staat. Dit is de <label> met de tekst 'Alles', die bij input#toon-alles hoort.

Als 'Alles' is aangevinkt, moeten alle <label>'s voor categorieën worden verborgen. Maar niet de <label> met 'Alles', want dan zou bij het aankruisvakje voor 'Alles' geen tekst meer staan. Door expliciet de eerste <label> (met behulp van + en ~) over te slaan, wordt dit voorkomen.

label: omdat deze <label> achter een + staat, moet de <label> in de html gelijk volgen op het element dat voor de + staat. Dat is input#toon-label. Dit is dus de <label> die in de html gelijk op <input id="toon-label"> volgt. Het is de <label> met de tekst 'Alles'.

~: de hierachter staande elementen moeten ergens in de html staan, na het voor de ~ staande element. Ze hoeven er, anders dan bij de +, niet gelijk op te volgen, als ze maar ergens na het eerste element in de html staan.

De enige voorwaarde is verder dat de voor en na de ~ staande elementen dezelfde ouder hebben. Dat is hier het geval: de label voor de ~ en de label na de ~ hebben alle als ouder <main>.

label: alle <label>'s. Alle? Nee, één <label> houdt dapper stand. Het laatste stukje van de selector is label ~ label. Het gaat dus om alle <label>'s die in de html ergens op een ander <label> volgen. Dat zijn alle <label>'s, behalve de eerste die bij de keuze voor 'Alles' hoort en altijd zichtbaar moet zijn. Die eerste <label> volgt immers niet op een andere <label>, want anders zou hij niet de eerste zijn.

Alles bij elkaar:

#toon-alles:checked + label ~ label: alle <label>'s die in de html op een ander <label> volgen. Dat andere <label> moet in de html gelijk na het element met id="toon-checked" staan (dat is de <input> met het aankruisvakje voor 'Alles'). Maar alleen als die <input> is aangevinkt.

display: none;

Verbergen.

Als het aankruisvakje voor 'Alles' is aangevinkt, worden de <input>'s en <label>'s voor de categorieën verborgen.

Elementen die met behulp van display: none; worden verborgen, worden genegeerd door schermlezers. Als een gebruiker van een schermlezer 'Alles' selecteert, wordt deze dus niet verblijd met het nutteloos voorlezen van alle mogelijke categorieën. Zodra 'Alles' niet meer is geselecteerd, worden <input>'s en <label>'s weer gewoon zichtbaar en daardoor herkend door de schermlezer.

Hetzelfde geldt voor mensen die de Tab-toets gebruiken om links, aankruisvakjes, tekstvelden, en dergelijke te bezoeken. Als 'Alles' is aangevinkt, worden de andere aankruisvakjes genegeerd, omdat deze met display: none; zijn verborgen. Zodra 'Alles' is uitgevinkt, zijn ze er weer. En worden dan op de normale manier door de Tab-toets bezocht, zodat ze ook door gebruikers van de Tab-toets kunnen worden aan‑ en uitgevinkt.

#toon-achtergrond:checked ~ ul li[data-soort*=achtergrond]

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

p, li {text-indent: -0.7em; margin: 0.7em;}

#toon-alles ~ ul li {display: none:}

#toon-alles:checked ~ ul li {display: block;}

Deze selector oogt wat in gewikkeld, maar als hij in stukken wordt gehakt, wordt het 'n stuk overzichtelijker.

Bij #toon-alles ~ ul li en #toon-alles:checked ~ ul li is het in één keer tonen of verbergen van álle <li>'s (en de daarin zittende links) geregeld: als 'Alles' is aangevinkt, worden alle <li>'s getoond. Als 'Alles' is uitgevinkt, worden alle <li>'s verborgen.

Als 'Alles' is uitgevinkt, zijn de aankruisvakjes voor de categorieën zichtbaar. Zodra één van die aankruisvakjes is aangevinkt, moet de daarbij horende categorie worden getoond. Dat regelt deze selector. In dit geval gaat het om de categorie 'achtergronden', maar het werkt voor alle categorieën op dezelfde manier.

#toon-achtergrond:checked: het element met id="toon-achtergrond'. Dit is de <input> die bij 'Achtergronden' hoort. Maar alleen als deze <input> is aangevinkt (:checked).

~: het hierachter staande element moet ergens in de html staan, na het voor de ~ staande element. Het hoeft er, anders dan bij de +, niet gelijk op te volgen, als het maar ergens na het eerste element in de html staat.

De enige voorwaarde is verder dat het voor en na de ~ staande element dezelfde ouder hebben. Dat is hier het geval: #toon-achtergrond voor de ~ en ul na de ~ hebben beide als ouder <main>.

ul: alle <ul>'s. Dat is er hier maar eentje. Deze ul mag niet ontbreken in de selector, omdat de voor en na de ~ staande elementen dezelfde ouder moeten hebben. #toon-alles en ul hebben beide als ouder <main>.

De hierna volgende li heeft echter als ouder niet <main>, maar <ul>. li kan hierdoor niet rechtstreeks worden gebruikt. Maar als we ouder ul van de li ertussen zetten, wordt wel aan de eis van dezelfde ouder voldaan. Want ul heeft wel dezelfde ouder als #toon-alles.

li: alle <li>'s. Hoewel, álle, kijk eerst even gelijk hieronder...

[data-soort*=achtergrond]: als je inderdaad alle <li>'s zichtbaar zou kunnen maken met deze selector voor 'Achtergronden', is de selector nutteloos. Want dat kan ook al met het aankruisvakje voor 'Alles'. Daarom mogen alleen bepaalde <li>'s worden getoond: alleen de <li>'s waarin een link naar een site met achtergronden zit. Daar zorgt dit stukje van de selector voor.

[]: de twee teksthaken omsluiten een 'attribuut-selector': een selector die kijkt of een bepaald (deel van een) attribuut aanwezig is (of juist niet aanwezig is, maar dat gebeurt hier niet).

data-soort: dit is de naam van het attribuut (of de class, id, en dergelijke) waarop wordt getest. In dit geval is het een data-attribuut: een zelfgemaakt attribuut. Als een attribuut met data- begint, wordt dit door de browser volledig genegeerd. Voor het deel achter het koppelteken is hier soort gebruikt, maar je kunt daarvoor elke willekeurig woord gebruiken.

*=: in dit geval staat er een isgelijkteken (sterretje komt zo) achter data-soort. In dat geval wordt niet alleen gekeken of een bepaald attribuut, class, id, en dergelijke aanwezig is, maar wordt ook gecontroleerd op de waarde van dat attribuut.

Als alleen een isgelijkteken wordt gebruikt, moet de waarde precies gelijk zijn aan wat op het isgelijkteken volgt. Maar hier staat nog een sterretje voor het isgelijkteken. In dat geval hoeft de waarde niet precies hetzelfde te zijn als wat volgt op het isgelijkteken, maar moet dat één of meer keren aanwezig zijn. Er mogen ook nog andere dingen in de waarde staan, als wat na het isgelijkteken staat maar minimaal één keer aanwezig is.

Dat is in dit geval van belang. In deze selector wordt geselecteerd op de waarde 'achtergrond'. Bij <li data-soort="achtergrond"> is de waarde van data-soort precies hetzelfde als 'achtergrond'. Maar bij bijvoorbeeld <li data-soort="achtergrond foto"> is die waarde niet meer precies hetzelfde, omdat er nu ' foto' bij staat. De selector voor achtergrond zou daardoor niet werken.

Door het sterretje toe te voegen werkt de selector altijd, als er maar minimaal één keer 'achtergrond' ergens in data-soort staat.

(Er zijn nog meer van dit soort attribuut-selectors, zoals voor het alleen aan het begin of eind voorkomen van een bepaalde waarde. Die worden hier verder niet gebruikt.)

achtergrond: na het isgelijkteken of, in dit geval, het sterretje met isgelijkteken, staat de waarde, waarop wordt getest.

Dit deel van de selector bij elkaar:

[data-soort*=achtergrond]: 'achtergrond' moet ergens in de bij data-soort opgegeven waarde voorkomen.

Alles bij elkaar:

#toon-achtergrond:checked ~ ul li[data-soort*=achtergrond]: als het aankruisvakje voor 'Achtergronden' is aangevinkt, doe dan iets met de <li>'s die in data-soort het woord 'achtergrond' hebben staan.

display: block;

Toon de <li>'s.

Bij #toon-alles ~ ul li is opgegeven dat alle <li>'s verborgen moeten worden, als het aankruisvakje voor 'Alles' niet is aangevinkt. Met de selector hier worden <li>' weer zichtbaar gemaakt, als ze in de waarde bij data-soort het woord 'achtergrond' hebben staan.

#toon-alfabet:checked ~ ul li[data-soort*=alfabet]

{display: block;}

tot en met

#toon-video:checked ~ ul li[data-soort*=video] {display: block;}

Deze selectors werken precies hetzelfde als die bij #toon-achtergrond:checked ~ ul li[data-soort*="achtergrond"], maar dan voor een andere categorie. De enige verschillen: het deel van de id achter 'toon-' heeft de naam van de categorie, en bij data-soort wordt op de aanwezigheid van die categorie gecontroleerd.

hr

Alle <hr>'s. Dat is er hier maar eentje: de horizontale streep tussen de aankruisvakjes en de eronder staande links.

In html 4.01 was een <hr> nog alleen een horizontale lijn, zonder enige verdere semantische betekenis. In html5 is het plotsklaps een thematische scheiding, die ook als zodanig door bijvoorbeeld schermlezers wordt gemeld. Waardoor in één klap miljoenen oudere sites plotseling zijn opgeleukt met thematische scheidingen, die nooit zo zijn bedoeld door de makers van die site. Ongetwijfeld tot dolle pret van gebruikers van schermlezers.

Waarom w3c dit in haar onmetelijke wijsheid heeft besloten, is mij een volslagen raadsel. Maar goed, het is niet anders. En in dit geval is een <hr> prima bruikbaar, want er is sprake van een thematische scheiding (tussen aankruisvakjes en links) én ik wil een simpele horizontale lijn.

clear: both;

Op de afbeelding is rondom de <label> met 'Animaties' een groene border gezet, zodat te zien is hoe breed deze <label> is. (Dat is breder dan de erin staande tekst.)

Daarachter staat een rode lijn: dat is de <hr>. Normaal genomen vult een <hr> de volle breedte van de ouder van de <hr>. In dit geval is dat niet zo, omdat de <input>'s en <label>'s naar links zijn gefloat. De ruimte die achter de laatste <label> nog vrij is, wordt gevuld met een miezerig kort lijntje. Terwijl hier juist een <hr> in al zijn glorie zou moeten staan te schitteren.

Door het toevoegen van clear: both; wordt de <hr> niet naast, maar onder de gefloate elementen gezet. Je zou hier ook kunnen volstaan met clear: left;, omdat alle <input>'s en <label>'s naar links zijn gefloat. Maar het is een goede gewoonte om, als dat maar enigszins kan, altijd clear: both; te gebruiken. Als er ooit 'n float: right; zou worden ingevoegd voor de <hr>, zoek je je anders soms 'n ongeluk naar hoe het komt dat die <hr> opeens niet tot rechts doorloopt.

margin-bottom: 30px;

Ruimte tussen de onderkant van de <hr> en de eronder staande links.

position: relative; top: 10px;

Relatief positioneren, zodat de <hr> met top 10 px omlaag gezet kan worden voor wat afstand tussen de aankruisvakjes en de <hr>.

Een margin-top. werkt hier niet, omdat de gefloate <input>'s en <label>'s hier verstorend werken. Omdat deze elementen zijn gefloat, worden ze door een margin-top bij een eronder staand element genegeerd. Een marge aan de bovenkant wordt genomen vanaf het eerste niet-gefloate element boven de <hr>. Dat is de <p> met de tekst 'Hieronder slaat slechts...'. Daardoor zou je een hele grote marge moeten nemen. Bovendien zou die marge moeten veranderen afhankelijk van hoeveel aankruisvakjes er onder elkaar staan. Dit werkt dus niet.

Een padding werkt ook niet, omdat die bínnen de <hr> komt te staan en daardoor – afhankelijk van de browser – de lijn omtovert in een rechthoek van 10 px hoog.

ul

Alle <ul>'s. Dat is er hier maar eentje. Binnen deze <ul> staan de <li>'s met de links.

list-style-type: none;

De gebruikelijke bolletjes en dergelijke binnen een <ul> zijn hier niet welkom.

margin: 0; padding: 0;

Omdat de standaardinstellingen van marge en padding in de verschillende browsers verschillen, kun je ze het beste zelf instellen. Nu zijn ze overal hetzelfde.

a

Alle <a>'s. Binnen elke <a> staat een link naar een andere site of pagina.

word-wrap: break-word; overflow-wrap: break-word;

Deze twee eigenschappen doen precies hetzelfde. Oorspronkelijk heette deze eigenschap word-wrap, tegenwoordig overflow-wrap. Omdat veel browsers nog alleen word-wrap herkennen, worden beide namen hier gebruikt.

Sommige links zijn heel erg lang. Vooral in smallere browservensters kan dat problemen opleveren, omdat ze soms niet worden afgebroken en dan een horizontale scrollbalk laten verschijnen.

Hiermee wordt afbreken toegestaan binnen de <a>, ook als dat normaal genomen niet zou gebeuren. Hierdoor krijg je soms wel afbrekingen op vreemde plaatsen, maar dat is beter dan een horizontale scrollbalk. De link blijft gewoon werken, ook als deze op vreemde plaatsen wordt afgebroken.

.sub-link

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

a {word-wrap: break-word; overflow-wrap: break-word;}

De elementen met class="sub-link". Bij sommige links staat een extra link, bijvoorbeeld naar een gebruiksaanwijzing. Die links hebben deze class.

font-size: 1em;

Bij a wordt de lettergrootte van <a>'s in browservensters breder dan 760 px vergroot. Omdat deze sub-links in de normale tekst staan, is die grotere lettergrootte te groot voor de sub-links. Deze houden daarom hun normale grootte.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

img

Alle <img>'s. Dat zijn er hier negen: de Nederlandse vlaggetjes. Op de pagina met links zijn het er – op het moment van schrijven – 120.

width: 16px; height: 10px;

Normaal genomen worden breedte en hoogte van een <img> in de html opgegeven. Maar omdat het er hier zoveel zijn, wordt het de moeite waard dit in de css te doen. Dat spaart 119 keer de breedte en hoogte uit.

css voor vensters maximaal 499 px breed

@media screen and (max-width: 499px)

De css die hier tot nu toe staat, geldt voor alle browservensters.

De css die binnen deze media query staat, geldt alleen voor vensters die maximaal 499 px breed zijn. In deze smalle vensters komen slechts twee aankruisvakjes naast elkaar te staan.

@media: geeft aan dat het om css gaat die alleen van toepassing is, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Al langer bestond de mogelijkheid om met behulp van zo'n @media-regel css voor bijvoorbeeld printers op te geven. css3 heeft dat uitgebreid tot bepaalde fysieke eigenschappen, zoals de breedte en hoogte van het venster van de browser.

screen: deze regel geldt alleen voor schermweergave.

and: er komt nog een voorwaarde, waaraan moet worden voldaan.

(max-width: 499px): het venster mag maximaal 499 px breed zijn. Is het venster breder, dan wordt de css die binnen deze media-regel staat genegeerd.

Gelijk na deze regel komt een { te staan, en aan het einde van de css die binnen deze regel valt een bijbehorende afsluitende }. Die zijn in de regel hierboven weggevallen, maar het geheel ziet er zo uit:

@media screen and (max-width: 499) { body {color: silver;} (...) rest van de css voor deze @media-regel (...) footer {color: gold;} }

Voor de eerste css binnen deze media-regel staat dus een extra {, en aan het eind staat een extra }.

input:nth-of-type(odd)

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat. (Alleen wat binnen deze media query geldig is, wordt binnen dit blokje herhaald.)

input {float: left; margin-top: 5px;}

(css over tonen en verbergen van <input>'s is weggelaten, omdat dat binnen deze media query niet wordt gewijzigd en het er nogal ingewikkeld uitziet.)

input: alle <input>'s. Dat zijn hier de aankruisvakjes. Maar gelijk hieronder wordt een beperking aangebracht.

nth-of-type: alleen <input>'s die op een bepaalde plaats staan. Die plaats geef je aan tussen de haakjes. Dat kan heel simpel zijn, zoals alleen de tweede, maar het kan ook heel ingewikkeld worden. Hier blijft het redelijk simpel.

(odd): het Engelse woord voor oneven. Omdat dit tussen de haakjes van nth-of-type() staat, geldt deze selector alleen voor de oneven <input>'s. Daarbij wordt de volgorde in de html aangehouden.

clear: both;

Bij input en label zijn alle <input>'s en <label>'s naar links gefloat. Daardoor komen er net zoveel naast elkaar te staan, tot de regel vol is. Dat levert de chaos op, die hiernaast op de afbeelding is te zien. Op sommige regels staan drie aankruisvakjes, op andere twee. En op sommige regels staat de tekst uit één <label>, op andere uit twee. Sommige aankruisvakjes zijn hun bijbehorende <label> kwijtgeraakt. Kortom: alom kommer en kwel.

Door elke oneven <input> met behulp van clear: both; op een nieuwe regel te zetten, wordt deze chaos voorkomen.

De eerste <input> is ook oneven, en die volgt niet op 'n gefloat element. Maar dat maakt niets uit: in dat geval heeft clear gewoon geen enkel effect.

Je zou hier ook kunnen volstaan met clear: left;, omdat alle <input>'s en <label>'s naar links zijn gefloat. Maar het is een goede gewoonte om, als dat maar enigszins kan, altijd clear: both; te gebruiken. Als er ooit 'n float: right; zou worden ingevoegd, zoek je je anders soms 'n ongeluk naar hoe het komt dat de <input>'s en <label>'s opeens weer op hol slaan.

margin-left: 12px;

Omdat de <input>'s niet binnen de <label>'s kunnen staan, moeten ze op eigen houtje worden neergezet. In combinatie met de bij label opgegeven breedte van 30% levert dit in smallere browservensters twee enigszins nette kolommen op. Meer hierover is te vinden bij En dan hadden we nog het tweede nadeel...