Skip links en inhoudsopgave

Menu met knoppen met rand, die aangeeft of link al bezocht is of nog niet - uitleg

Laatst aangepast: .

Vier knoppen met verschillende rand

Korte omschrijving

Onder het plaatje zit een link. Zolang de link niet is bezocht, heeft het plaatje een rood kader. Als de link is bezocht, wordt het kader groen.

BELANGRIJK

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

Alles op deze site kan vrij worden gebruikt, met twee beperkingen:

* Je gebruikt het materiaal op deze site volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte info zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal van deze site ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Deze uitleg wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan deze uitleg op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat de uitleg afkomstig is van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

Alle code is geschreven in een afwijkende lettersoort en -kleur. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code), is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles vanwege de leesbaarheid in een gewone letter.)

Opmerkingen

Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen echt testen op een echt touchscreen.

Inmiddels hebben veel browsers mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm in de ontwikkelgereedschappen ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Alles op deze site is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Komodo Edit, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

In een eerdere versie stond een kadertje rondom de link, Als deze nog niet was bezocht. Als de link was bezocht, verdween het kadertje. Maar dit werkt niet meer.

Omdat het kinderlijk eenvoudig was met behulp van JavaScript en css te achterhalen, welke sites iemand had bezocht, kan bij de pseudo-class :visited alleen nog een heel beperkt aantal eigenschappen worden gebruikt, die allemaal met kleur te maken hebben. border-color is een eigenschap die nog in alle browsers werkt. (Met enkele beperkingen: de kleur transparent kan niet worden gebruikt, en ook rgba() en hsla() kunnen niet worden gebruikt.)

Op dezelfde manier zijn de mogelijkheden voor iets als a:visited + span beperkt tot wat hierboven is genoemd, dus ook deze omweg werkt niet.

Dit beperkt de mogelijkheden voor opmaak van een bezochte link dus nogal. Maar deze beperkingen zijn volkomen terecht, omdat het om een joekel van een privacy-lek gaat.

De eerder gebruikte techniek met een verdwijnend kader werkt dus stomweg niet meer.

De thumbnails zijn gewone plaatjes, die in een link worden gezet. Als de link nog niet is bezocht, staat er een rood kader om het plaatje heen. Dit is een standaardrand zoals je die met css kunt maken. Als de link is bezocht, wordt de kleur van het kadertje groen. Dit gebeurt door simpelweg border-color te veranderen, een eigenschap die nog wel kan worden aangepast bij een bezochte link.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

Toegankelijkheid en zoekmachines

Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

Specifiek voor dit voorbeeld

Getest in

Laatst gecontroleerd op 23 april 2016

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen en lettergroottes, staan hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Er is steeds getest met de laatste versie van de browsers op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum, omdat ik geen zin heb om rekening te houden met mensen die met zwaar verouderde browsers surfen. Dat is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

Ik maak één uitzondering: Android browser. Omdat Android vaak niet geüpdatet kan worden, test ik ook nog in oudere versies van Android browser.

In resoluties groter dan 800x600 is ook in- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op de iPad, Android en Windows Phone, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met een touchscreen, met een combinatie van toetsenbord en touchpad, en met een combinatie van toetsenbord en muis.

Als dat relevant is, is op de desktop ook getest, als JavaScript uitstaat. Eventuele problemen staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld. (Op iOS, Android en Windows Phone is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge.)

Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA, TalkBack en VoiceOver.

Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. Er is getest op Linux.

WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. Er is getest op Windows 7.

NVDA is een schermlezer, zoals die door blinden wordt gebruikt. Er is getest in combinatie met Firefox op Windows 7.

TalkBack is een in Android ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Chrome.

VoiceOver is een in iOS en OS X ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Safari op iOS en OS X.

Als het voorbeeld in deze programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. De kans is (heel erg) groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Android browser werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar eigenlijk geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers test ik pas, als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat ik 'n bug zit te omzeilen, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kan ik niet beantwoorden, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enz. in wel geteste browsers: graag!)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Er zijn geen bekende problemen. (Helaas zijn er hierdoor ook geen oplossingen.)

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

:

Nieuw opgenomen.

4 april 2009:

Tekst aangepast voor de nieuw verschenen Internet Explorer 8. De code is niet veranderd.

16 oktober 2009:

Dit menu zat eerst in een aantal div's. Omdat een ongeordende lijst <ul> toegankelijker is voor schermlezers en dergelijke, zit het nu in zo'n lijst. Bijkomend voordeel is dat de css veel korter kon.

12 september 2010:

23 april 2016:

Volledig herschreven. Wat hier nogal meevalt, omdat het om heel weinig code gaat.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

menu-020-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

menu-020.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

menu-020-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

020-css-dl:

menu-020-dl.css: stylesheet voor menu-020-dl.html.

menu-020-hulp-dl.css: stylesheet voor pagina's in 020-files-dl.

020-files-dl:

de pagina's achter de knoppen, in totaal vier html-pagina's.

020-pics:

vier thumbnails.

HTML

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code), is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

In de html hieronder wordt alleen de html besproken, waarover iets meer is te vertellen. Een <h1> bijvoorbeeld wordt in de regel niet genoemd, omdat daarover weinig interessants valt te melden. (Als bijvoorbeeld het uiterlijk van de <h1> wordt aangepast met behulp van css, staat dat verderop bij de bespreking van de css.)

Zaken als een doctype en charset hebben soms wat voor veel mensen onbekende effecten, dus daarover wordt hieronder wel een en ander geschreven.

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

<!DOCTYPE html>

Een document moet met een doctype beginnen om weergaveverschillen tussen browsers te voorkomen. Zonder doctype is de kans op verschillende (en soms volkomen verkeerde) weergave tussen verschillende browsers heel erg groot.

Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

Het hier gebruikte doctype is dat van html5. Dit kan zonder enig probleem worden gebruikt: het werkt zelfs in Internet Explorer 6.

<html lang="nl">

De toevoeging lang="nl" bij <html> geeft aan dat de pagina in het Nederlands is. De taal is van belang voor schermlezers, automatisch afbreken, automatisch genereren van aanhalingstekens, juist gebruik van decimale punt of komma, en dergelijke.

<meta charset="utf-8">

Zorgt dat de browser letters met accenten en dergelijke goed kan weergeven.

utf-8 is de beste charset (tekenset), omdat deze alle talen van de wereld (en nog heel veel andere extra tekens) bestrijkt, maar toch niet meer ruimte inneemt voor de code, dan nodig is. Als je utf-8 gebruikt, hoef je veel minder entiteiten (&auml; en dergelijke) te gebruiken, maar kun je bijvoorbeeld gewoon ä gebruiken

Deze regel moet zo hoog mogelijk komen te staan, als eerste regel binnen de <head>, omdat hij anders door sommige browsers niet wordt gelezen.

In html5 hoeft deze regel niet langer te zijn, dan wat hier staat.

<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">

Mobiele apparaten variëren enorm in breedte. En dat is een probleem. Sites waren, in ieder geval tot voor kort, gemaakt voor desktopbrowsers. En die hebben, in vergelijking met bijvoorbeeld een smartphone, heel brede browservensters. Hoe moet je op 'n smartphone een pagina weergeven, die is gemaakt voor de breedte van een desktop? Je kunt natuurlijk wachten tot álle sites zijn omgebouwd voor smartphones, tablets, enz., maar dan moet je waarschijnlijk heel erg lang wachten.

Mobiele browsers gokken erop dat een pagina een bepaalde breedte heeft. Safari voor mobiel bijvoorbeeld gaat ervan uit dat een pagina 980 px breed is. De pagina wordt vervolgens zoveel versmald dat hij binnen het venster van het apparaat past. Op een iPhone wordt de pagina dus veel smaller dan op een iPad. Vervolgens kan de gebruiker inzoomen op het deel van de pagina dat hij of zij wil zien.

Dit betekent ook dat bij het openen van de pagina de tekst meestal heel erg klein wordt weergegeven. (Meestal, want niet alle browsers en apparaten doen het op dezelfde manier.) Niet erg fraai, maar bedenk maar 'ns 'n betere oplossing voor bestaande sites.

Nieuwe sites of pagina's kunnen echter wel rekening houden met de veel kleinere vensters van mobiele apparaten. Op deze pagina bijvoorbeeld worden in smallere vensters de thumbnails niet naast, maar onder elkaar gezet.

Maar die stomme mobiele browser weet dat niet, dus die gaat ervan uit dat ook deze pagina 980 px breed is, en verkleint die dan. Dat is ongeveer even behulpzaam als de gedienstige kelner die behulpzaam de stoel naar achteren trekt, net als jij wilt gaan zitten.

Om de door de browser aangeboden hulp vriendelijk maar beslist te weigeren, wordt deze tag gebruikt. Hiermee geef je aan dat de pagina is geoptimaliseerd voor mobiele apparaten.

Een iPad in portretstand bijvoorbeeld is 768 px breed. De kreet width=device-width zegt tegen de mobiele browser dat de breedte van de weer te geven pagina gelijk is aan de breedte van het apparaat. Voor een iPad in portretstand dus 768 px.

Er staat nog een tweede deel in de tag: initial-scale=1. Sommige mobiele apparaten zoomen een pagina gelijk in of uit. Ook weer in een poging behulpzaam te zijn. Ook dat is hier niet nodig. Er is ook een instructie om zoomen helemaal onmogelijk te maken, maar die gebruik ik niet. De bezoeker kan zelf nog gewoon zoomen, wat belangrijk is voor mensen die wat slechter zien.

<img src="020-pics/lay-out-twee-kolommen-1.jpg" width="164" height="147" alt="">

Dit is een doodgewone afbeelding met breedte en hoogte. Het enige bijzondere is het attribuut alt="". Normaal genomen wordt bij alt een omschrijving van de afbeelding opgegeven. Deze omschrijving wordt in veel browsers getoond, als de afbeelding niet kan worden weergegeven. Schermlezers lezen, afhankelijk van de instellingen, de alt-omschrijving voor. Zoekmachines kunnen geen afbeeldingen zien en zijn daardoor ook afhankelijk van de alt-beschrijving.

Dit is hier allemaal niet nodig, omdat binnen de link een <span> met tekst is opgenomen. In die tekst staat, waar de link naar toe gaat. Normaal genomen is die tekst verstopt achter de thumbnail, maar dat maakt voor schermlezers niets uit. Die lezen de tekst gewoon voor. Als de afbeelding niet kan worden weergegeven, is de tekst in de <span> zichtbaar.

Om aan te geven dat de afbeelding alleen een extraatje is en niet essentieel voor de werking van de link, wordt alt="" toegevoegd aan de <img>. Hierdoor wordt deze door schermlezers volledig genegeerd. Als je alt alleen weglaat, gaan sommige schermlezers bij gebrek aan meer informatie de naam van de afbeelding voorlezen. Met alt="" wordt dat voorkomen.

CSS

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code) is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
            position: absolute;
            right: 16px;
            width: 100%;
            height: 120px;
            background: yellow;
        }

        div p {
            margin-left: 16px;
            height: 120px;
            text-align: center;
        }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enz., met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Als je op internet zoekt naar 'css' en 'compress' of 'comprimeren', vind je tal van sites, waar je dat automatisch kunt laten doen.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, wil ik dat mensen zonder al te veel moeite de css kunnen bekijken.)

css voor alle vensters

/* menu-020-dl.css */

Om vergissingen te voorkomen is het een goede gewoonte bovenaan het stijlbestand even de naam neer te zetten. Voor je het weet, zit je anders in het verkeerde bestand te werken.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

background: #ff9;

Achtergrondkleurtje.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de kleur en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;

Lettersoort. Als er geen Arial is, wordt gezocht naar Helvetica. Als dat er ook niet is in ieder geval 'n lettersoort zonder schreef (dwarsstreepjes).

margin: 0; padding: 0;

Verschillende browsers hebben verschillende standaard-instellingen hiervoor. Door ze gewoon op 0 te zetten, zijn ze overal hetzelfde.

h1

Alle <h1>'s. Dat is er maar eentje: de belangrijkste kop op de pagina.

font-size: 1em;

Van zichzelf heeft een <h1> een veel grotere letter. Hier wordt dat veranderd in 'n normale lettergrootte. Voor grotere browservensters wordt dit later weer vergroot.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren.

margin: 0;

Van zichzelf heeft een <h1> een marge aan boven- en onderkant. Die is hier niet welkom.

#knoppen

Het element met id="knoppen". Dit is de <ul>, waarbinnen de knoppen staan.

list-style-type: none;

Bolletjes en dergelijke bij de lijst-items verwijderen.

margin: 0 auto; padding: 0;

De standaard-instellingen van marge en padding bij een lijst verschillen bij de diverse browsers. Door ze hier op te geven, zijn ze overal hetzelfde.

Geen padding.

Bij marge zijn onder en links niet ingevuld, daardoor krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 0 auto 0 auto in de volgorde boven – rechts – onder – links. Boven en onder geen marge, links en rechts auto. Dat betekent hier: evenveel. Oftewel: de lijst en dus de inhoud daarvan staat altijd horizontaal gecentreerd, ongeacht de grootte van het venster van de browser. (Dit centreren wordt pas zichtbaar in bredere vensters, waarvoor verderop de breedte van de <ul> wordt beperkt.)

Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen, als het te centreren blok-element een breedte heeft.

li

Alle lijst-items. Elke link met bijbehorende afbeelding en dergelijke staat in een eigen <li>.

width: 200px;

Van de <li> zie je niets, alleen wat erin zit zie je. Dat zijn onder andere de afbeeldingen, die 164 px breed zijn. Daar komt nog een border links en rechts van 8 px breed bij, wat de totale breedte van de afbeeldingen 180 px maakt.

Als je de <li> 20 px breder maakt en de afbeeldingen horizontaal centreert, ontstaat tussen de afbeeldingen een lege ruimte van 20 px. (Dat die afstand eigenlijk geen afstand tussen de afbeeldingen is, maar een lege ruimte binnen de <li>, maakt niets uit: het gaat erom, wat je ziet.)

text-align: center; De lijst-items even zichtbaar gemaakt

Tekst horizontaal centreren. Een <img> is, net als tekst, een inline-element. Weliswaar een inline-element met wat aparte eigenschappen, maar het blijft een inline-element. Daardoor werkt dit ook voor <img>'s en staan de afbeeldingen nu horizontaal gecentreerd binnen de <li>'s.

Op de afbeelding hebben de <li>'s even een zwarte outline gekregen, waardoor beter te zien is dat de <img>'s horizontaal binnen de <li>'s zijn gecentreerd.

De afbeelding is wat verkleind, maar als je goed kijkt, zie je onder de thumbs een kleine lege ruimte. Welkom in de wondere wereld van css.

Omdat een <img> een inline-element is, krijgt deze een regelhoogte. Zo'n regelhoogte loopt altijd door tot iets onder de basislijn van de tekst, zodat letters als de 'g' en de 'j' ook op de regel passen. Diezelfde regelhoogte is normaal genomen ook bij een <img> aanwezig. Hierdoor verschijnt onder de thumbnails een klein kiertje. Dat er helemaal geen 'g' of 'j' aanwezig is, maakt niets uit. Een fundamentalistische gelovige (van welke richting dan ook) is een wonder van geestelijke soepelheid vergeleken met de stompzinnige rechtlijnigheid van een browser.

margin: 10px auto;

Omdat voor onder en links geen waarde is opgegeven, krijgen deze automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 10px auto 10px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

auto betekent hier het zelfde als evenveel: de afbeelding staat altijd horizontaal gecentreerd binnen de <li>, waar de afbeelding in staat.

De marge aan boven- en onderkant zorgt voor wat afstand tussen de thumbs, als deze onder elkaar worden neergezet. In bredere browservenster staan ze naast elkaar, maar daarin heb je geen last van deze marges. Althans: niet op deze pagina.

Mocht je de marges gaan nameten, dan zou je kunnen denken dat ik 'n partijtje loop te jokkebrokken: er zit helemaal geen 20 px tussen de thumbs, maar ongeveer 13 px. Als twee marges aan boven- en onderkant tegen elkaar aan komen te staan, worden deze over elkaar heen gezet. De marge van 10 px aan de bovenkant wordt dus óver de marge van 10 px aan de onderkant gezet, waardoor de 2 x 10 px toch 'n marge van slechts 10 px oplevert.

Die ongeveer 3 px extra is de regelhoogte, waarover hier gelijk boven bij text-align: center; meer staat.

(Dat over elkaar heen zetten van verticale marges is iets, waar de meeste mensen enorm aan moeten wennen. Meestal is het echter precies, wat je wilt.)

a span

Alle <span>'s binnen een <a>. Dit zijn de <span>'s binnen de links, waarin tekst staat die bruikbaar is voor schermlezers, of als de afbeelding niet wordt weergegeven.

(Dit is een wat listige selector, omdat hij wel heel algemeen is. Als waar dan ook op de pagina toevallig een <span> binnen een <a> staat, valt die hier ook onder. Ook een <span> waarmee bijvoorbeeld een taalverandering wordt aangegeven. Normaal genomen zou je deze selector daarom iets specifieker maken. Op de site bijvoorbeeld speelt dit, omdat daar ook in het navigatiemenu voor de site zelf <span>'s binnen een <a> staan. Op de site is daarom als selector #knoppen a span gebruikt.)

De link zonder afbeelding

Op de afbeelding is te zien, hoe dit er zonder afbeelding uitziet. De link is nu een gewone link met tekst. De weergave van de border varieert. Op de afbeelding links is Google Chrome te zien: de border staat rondom de niet aanwezige thumbnail. Op de afbeelding rechts is Firefox te zien: de border is samengeklapt tot 'n soort mislukte puntmuts.

(Firefox is overigens de enige browser die dit zo mallotig afhandelt. Als een afbeelding een alt-tekst heeft, ook al is dat zoals hier alt="", dan wordt geen icoontje voor een missende afbeelding weergegeven, maar alleen de alt-tekst. Ook worden de afmetingen van de afbeelding genegeerd, vandaar dat de border in Firefox in elkaar klapt. Je kunt dit met het speciaal voor Firefox bedoelde -moz-force-broken-image-icon: 1; veranderen, zodat Firefox zich net zoals alle ander browsers gedraagt. Maar Mozilla zelf waarschuwt tegen het gebruik daarvan, dus dat doen we maar niet. Meer hierover op developer.mozilla.org.)

width: 164px;

De thumbnails zijn 164 px breed. Die breedte is opgegeven in de html en dus altijd beschikbaar, of de afbeelding nu wordt weergegeven of niet. Door de <span> met de tekst even breed te maken, komt de tekst nooit buiten de voor de thumbnail beschikbare ruimte te staan.

text-decoration: underline;

Iets hieronder wordt de <span> absoluut gepositioneerd. Absoluut gepositioneerde tekst binnen een link wordt niet onderstreept. Daardoor is niet duidelijk dat het om een link gaat. Hiermee wordt de tekst toch onderstreept, waarmee het er als een gewone link uitziet.

margin: 30px 8px 8px;

Omdat voor links geen waarde is opgegeven, krijgt links automatisch dezelfde waarde als rechts. Hier staat dus eigenlijk 30px 8px 8px 8px in de volgorde boven – rechts – onder – links.

De border rondom de afbeelding is 8 px breed. Door een marge van 8 px aan te brengen, wordt voorkomen dat de tekst mogelijk onder die border komt te staan. Op de afbeelding iets hoger zijn de tekst binnen de <span> en de border te zien. Als een browser de border rondom de niet aanwezige thumbnail zet, zoals op de afbeelding Google Chrome doet, zou zonder deze marge de tekst gedeeltelijk onder de border komen te staan.

De grotere marge aan de bovenkant is voor het icoontje, waarmee veel browsers aangeven dat de afbeelding niet kan worden weergegeven. Dit staat meestal bovenin de ruimte voor de afbeelding, zodat de tekst daar nu onder komt te staan.

position: absolute;

Absoluut positioneren. Omdat verder geen waarden voor top en dergelijke zijn opgegeven, heeft dit geen invloed op de positie van de <span>. Maar het zorgt er wel voor dat de in de html op de <span> volgende <img> de <span> volledig negeert. Hierdoor wordt de <img> over de <span> met de tekst gezet. De tekst is nu niet zichtbaar, behalve als de afbeelding niet wordt weergegeven.

Een <span> is van zichzelf een inline-element. Hierdoor zijn eigenschappen als breedte niet te gebruiken. Door de <span> absoluut te positioneren, wordt het een soort blok-element, waardoor eigenschappen als breedte wel zijn te gebruiken.

img

Alle <img>'s. Dat zijn hier alleen de vier thumbnails.

position: relative; De tekst staat over de afbeelding

De <img> staat in de html onder de <span> met de tekst. Normaal genomen zou de <img> daardoor onder de tekst worden gezet. Omdat de <span> echter hierboven absoluut is gepositioneerd, wordt de <img> gewoon over de <span> heen gezet, alsof deze niet bestaat.

De <img> staat dan wel op dezelfde plaats, maar dat betekent nog niet dat hij de tekst ook afdekt. Een gepositioneerd element wordt altijd boven een niet-gepositioneerd element gezet. En de <span> is hierboven absoluut gepositioneerd. De arme <img> heeft geen positie en wordt dus genadeloos onderdrukt door de <span>. Op de afbeelding is dit te zien: de <span> met positie staat plompverloren bovenop de <img> zonder positie. (Op de een of andere manier doet me dit denken aan de manier, waarop het goed gepositioneerde Monsanto over een Indiase boer zonder positie heen walst.)

Door de <img> een positie te geven, vervalt dit verschil en komt de <img> boven de <span> te staan. Oftewel: boeren aller landen verenigt u en schop Monsanto en consorten eruit.

#nr-001 img

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

img {position: relative;}

Alle <img>'s binnen het element met id="nr-001". Het element met id="nr-001" is de eerste link. Daarbinnen zit maar één <img>: de eerste thumbnail.

border: red inset 8px;

Rode border aan alle kanten 8 px breed met als stijl 'inset'.

#nr-002 img

{border: red outset 8px;} #nr-003 img {border: red groove 8px;} #nr-004 img {border: red ridge 8px;}

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

img {position: relative;}

Precies hetzelfde verhaal als iets hierboven bij #nr-001 img, alleen gaat het hier om de tweede, derde en vierde thumbnail, en is de stijl van de border anders.

#nr-001:visited img, #nr-002:visited img, #nr-003:visited img, #nr-004:visited img

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

img {position: relative;}

#nr-001 img {border: red inset 8px;}

#nr-002 img {border: red outset 8px;}

#nr-003 img {border: red groove 8px;}

#nr-004 img {border: red ridge 8px;}

De afbeeldingen binnen de elementen met id="nr-001", id="nr-002", id="nr-003" en id="nr-004". De id's horen bij de eerste tot en met de vierde link. Binnen elke link zit één <img>: de thumbnail.

Doe iets met deze <img>, maar alleen als de link bezocht (:visited) is.

border-color: green;

Eerder is een rode border-color opgegeven. Als de link is bezocht, wordt deze veranderd in een groene kleur. Stijl en breedte van de border blijven hetzelfde.

css voor vensters minimaal 400 px breed

@media screen and (min-width: 400px)

De css die hier tot nu toe staat, geldt voor alle browservensters.

De css die binnen deze media query staat, geldt alleen voor vensters die minimaal 400 px breed zijn. Deze vensters zijn breed genoeg om twee thumbnails naast elkaar te zetten.

@media: geeft aan dat het om css gaat die alleen van toepassing is, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Al langer bestond de mogelijkheid om met behulp van zo'n @media-regel css voor bijvoorbeeld printers op te geven. css3 heeft dat uitgebreid tot bepaalde fysieke eigenschappen, zoals de breedte en hoogte van het venster van de browser.

screen: deze regel geldt alleen voor schermweergave.

and: er komt nog een voorwaarde, waaraan moet worden voldaan.

(min-width: 400px): het venster moet minimaal 400 px breed zijn. Is het venster smaller, dan wordt de css die binnen deze media-regel staat genegeerd.

Gelijk na deze regel komt een { te staan, en aan het einde van de css die binnen deze regel valt een bijbehorende afsluitende }. Die zijn in de regel hierboven weggevallen, maar het geheel ziet er zo uit:

@media screen and (min-width: 400px) { body {color: silver;} (...) rest van de css voor deze @media-regel (...) footer {color: gold;} }

Voor de eerste css binnen deze media-regel staat dus een extra {, en aan het eind staat een extra }.

#knoppen

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat. (Alleen wat binnen deze media query geldig is, wordt binnen dit blokje herhaald.)

#knoppen {width: 100%; max-width: 200px; list-style-type: none; margin: 0 auto; padding: 0;}

Het element met id="knoppen". Dit is de <ul>, waarbinnen de knoppen staan.

width: 400px;

De <li>'s zijn 200 px breed. Als de <ul> 400 px breed wordt gemaakt, passen er twee <li>'s naast elkaar. Waardoor er nu twee thumbnails naast elkaar op het scherm staan.

li

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat. (Alleen wat binnen deze media query geldig is, wordt binnen dit blokje herhaald.)

li {width: 200px; text-align: center; margin: 10px auto;}

Alle lijst-items.

float: left;

Een <li> is een blok-element. Daardoor komt elke <li> op een nieuwe regel te staan. Door ze naar links te floaten, worden er zoveel mogelijk <li>'s op dezelfde regel gezet. Omdat de <ul> 400 px breed is en de <li> 200 px, passen er twee <li>'s naast elkaar.

css voor vensters minimaal 800 px breed

@media screen and (min-width: 800px)

De opbouw van deze regel staat beschreven bij @media screen and (min-width: 400px). Er is één verschil: het browservenster moet minimaal 800 px breed zijn.

In vensters van deze breedte kunnen de vier thumbnails naast elkaar worden gezet.

h1

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat. (Alleen wat binnen deze media query geldig is, wordt binnen dit blokje herhaald.)

h1 {font-size: 1em; text-align: center; margin: 0;}

Alle <h1>'s. Dat is er maar eentje: de belangrijkste kop op de pagina.

font-size: 1.3em;

In deze grotere browservensters is ruimte genoeg voor een grotere letter.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

font-weight: normal;

Een grotere letter én vet is wel heel erg opvallend en past niet bij mijn – al zeg ik het zelf – aangeboren bescheidenheid. Daarom wordt de letter niet-vet weergegeven.

padding-top: 10px;

Kleine afstand tussen <h1> en bovenkant van het venster van de browser.

#knoppen

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat. (Alleen wat binnen deze media query geldig is, wordt binnen dit blokje herhaald.)

#knoppen {width: 100%; max-width: 200px; list-style-type: none; margin: 0 auto; padding: 0;}

#knoppen {max-width: 400px;}

Het element met id="knoppen". Dit is de <ul>, waarbinnen de knoppen staan.

width: 800px;

De <li>'s zijn 200 px breed. Als de <ul> 800 px breed wordt gemaakt, passen er vier <li>'s naast elkaar. Waardoor alle vier de thumbnails naast elkaar op het scherm staan.