Skip links en inhoudsopgave

Menu met vlaggen met daaronder ronde tekst - uitleg

Laatst aangepast: .

Menu met vlaggen met onder elke vlag ronde tekst..

Korte omschrijving

Onder elke vlag zit een link naar het land van die vlag. Onder de vlaggen staat in ronde tekst de naam van het land.

BELANGRIJK

Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreekt bijvoorbeeld de navigatie voor de site. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.

Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n <h1> uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.

Als je dit lastig vindt, kun je bovenaan de pagina de hele handel downloaden. In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.

Als je deze handleiding graag uitprint (zonde van het bos), gebruik dan de pdf in de download. Deze pagina is niet geoptimaliseerd voor printen, de pdf kan wel makkelijk worden geprint.

Alles op deze site kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Je gebruikt het materiaal op deze site volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte info zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal van deze site ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Deze uitleg wordt min of meer regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan deze uitleg op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat de uitleg afkomstig is van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

* Het kan zijn dat materiaal is gebruikt dat van anderen afkomstig is. Dat materiaal kan onder een bepaalde licentie vallen, waardoor het mogelijk niet onbeperkt gebruikt mag worden. Als dat zo is, wordt dat vermeld onder Inhoud van de download en licenties.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

Alle code is geschreven in een afwijkende lettersoort en -kleur. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code), is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles vanwege de leesbaarheid in een gewone letter.)

Opmerkingen

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (KDE neon). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Visual Studio Code, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

Het menu is een gewone <ul> met in elke <li> een link en een afbeelding van een vlag. Bij elke vlag staat een alt-tekst met de naam van het land. Die alt-tekst wordt door schermlezers voorgelezen.

Onder elke vlag staat in ronde tekst in een <span> de naam van het bij die vlag horende land. css heeft geen eigenschap, waarmee je een tekst rond kunt neerzetten. Maar door elke letter zelf ook weer in een eigen <span> te zetten en die <span> met letter met behulp van transform te draaien en op de juiste plaats neer te zetten, kun je toch ronde tekst maken.

Omdat deze extra tekst voor schermlezers geen enkel nut heeft. wordt deze met behulp van aria-hidden voor schermlezers verborgen.

De spans waar de letters in staan, hebben een bepaalde breedte gekregen. Die breedte is afhankelijk van de lengte van het woord. Omdat de spans met letters bij dezelfde naam allemaal dezelfde breedte hebben, moet een niet-proportioneel (monospaced) font worden gebruikt: de 'i' is even breed als de 'm'. Dit oogt beter bij spans van dezelfde breedte.

In een vorige versie (meer dan tien jaar oud) was die naam van het land verborgen, tot je met de muis over een vlag hoverde. Nu is de naam voortdurend zichtbaar. Op touchscreens leverde de vorige versie te veel problemen op: bij aanraking van een vlag zag je soms heel kort de naam verschijnen, maar gelijk daarna werd de link gevolgd. Dat werkte dus niet, vandaar dat de vlaggen nu gewone links zijn.

Semantische elementen en WAI-ARIA

Deze twee onderwerpen zijn samengevoegd, omdat ze veel met elkaar te maken hebben.

Semantische elementen

De meeste elementen die in html worden gebruikt, hebben een semantische betekenis. Dat wil zeggen dat je aan de gebruikte tag al (enigszins) kunt zien, wat voor soort inhoud er in het element staat. In een <h1> staat een belangrijke kop. In een <h2> staat een iets minder belangrijke kop. In een <p> staat een alinea. In een <table> staat een tabel (en geen lay-out, als het goed is!). Enzovoort.

Door het op de goede manier gebruiken van semantische elementen, kunnen zoekmachines, schermlezers, enzovoort de structuur van een pagina begrijpen. De spider van een zoekmachine is redelijk te vergelijken met een blinde. Het is dus ook in je eigen belang om semantische elementen zo goed mogelijk te gebruiken. Een site die toegankelijk is voor mensen met een handicap, is in de regel ook goed te verwerken door een zoekmachine en maakt dus een grotere kans gevonden en bezocht te worden.

Als het goed is, wordt het uiterlijk van de pagina bepaald met behulp van css. Het uiterlijk staat hierdoor (vrijwel) los van de semantische inhoud van de pagina. Met behulp van css kun je een <h1> heel klein weergeven en een <h6> heel groot, terwijl schermlezers, zoekmachines, en dergelijke nog steeds weten dat de <h1> een belangrijke kop is.

Slechts enkele elementen, zoals <div> en <span>, hebben geen semantische betekenis. Daardoor zijn deze elementen uitstekend geschikt om met behulp van css het uiterlijk van de pagina aan te passen: de semantische betekenis verandert niet, maar het uiterlijk wel. Voor een schermlezer of zoekmachine verandert er (vrijwel) niets, voor de gemiddelde bezoeker krijgt het door de css een heel ander uiterlijk.

(De derde laag, naast html voor de inhoud en css voor het uiterlijk, is JavaScript. Die zorgt voor de interactie tussen site en bezoeker. De min of meer strikte scheiding tussen css en html aan de ene kant en JavaScript aan de andere kant is met de komst van css3 en html5 veel vager geworden. Je kunt nu bijvoorbeeld ook met css dingen langzaam verplaatsen en met html deels de invoer in formulieren controleren.)

Html5 heeft een aantal nieuwe elementen, die speciaal zijn bedoeld om de opbouw van een pagina aan te geven. Deze elementen gedragen zich als een gewone <div>, maar dan een <div> met een semantische betekenis. Hierdoor kunnen schermlezers, zoekmachines, en dergelijke beter zien, hoe de pagina is samengesteld. De meeste schermlezers kunnen dit soort elementen ook gebruiken om snel door de pagina te navigeren. In dit voorbeeld worden hiervan alleen <nav> en <main> gebruikt.

<nav>

Ook <nav> gedraagt zich als een gewone <div>, maar dan een <div> met een semantische betekenis: navigatie. Hierdoor kunnen schermlezers, zoekmachines, en dergelijke gelijk zien dat hierin links zijn ondergebracht, waarmee je naar andere pagina's en dergelijke kunt gaan.

Omdat <nav> alleen aangeeft dat hierin een of andere vorm van navigatie is ondergebracht, maar niet wat voor navigatie, staat in de <nav> de WAI-ARIA-code aria-label"Menu voorbeeld". Deze tekst is onzichtbaar, maar wordt door schermlezers toch gewoon voorgelezen.

In het voorbeeld staat maar één soort navigatie, maar bijvoorbeeld op de site staan niet alleen de links van het voorbeeld, maar ook de navigatie voor de site zelf. Door op de site beide <nav>'s van een aria-label (of een verborgen kopregel <h>) te voorzien, kunnen schermlezers en dergelijke achterhalen, om welke navigatie het gaat.

<main>

Hierbinnen staat de belangrijkste inhoud van de pagina (in dit voorbeeld is dat alleen flauwekultekst).

WAI-ARIA-codes

WAI-ARIA wordt vaak ingekort tot ARIA. Voluit betekent het Web Accessibility Initiative - Accessible Rich Internet Applications.

Er worden in dit voorbeeld twee WAI-ARIA-codes gebruikt: aria-label en aria-hidden.

aria-label

Het menu staat binnen een <nav>. Voor schermlezers is daarmee duidelijk dat het om navigatie gaat, maar niet om wat voor soort navigatie. Daarom wordt aan de <nav> een aria-label toegevoegd:

<nav aria-label="Menu voorbeeld">

De tekst 'Menu voorbeeld' is op het scherm onzichtbaar, maar wordt wel voorgelezen door schermlezers.

aria-hidden

Met behulp van aria-hidden="true" kan een deel van de code worden verborgen voor schermlezers en dergelijke, zodat dit niet wordt voorgelezen. Op de normale weergave op het scherm heeft dit verder geen enkele invloed.

Onder elke vlag staat de naam van het bijbehorende land. Die naam staat echter ook al als alt-tekst in de link bij de afbeelding met de vlag. Als de tekst onder de vlag ook zou worden voorgelezen, hoor je twee keer de naam van het land.

Bovendien staat elke letter van de naam onder de vlag in een eigen <span>. Afhankelijk van schermlezer en instellingen wordt hierdoor soms de naam niet als naam voorgelezen, maar uitgespeld als afzonderlijke letters.

Daarom wordt deze tweede naam voor schermlezers met aria-hidden="true" verborgen:

<span class="negen" aria-hidden="true">

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

Toegankelijkheid en zoekmachines

De tekst in dit hoofdstukje is een algemene tekst, die voor elke pagina geldt. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende problemen en eventuele aanpassingen om die problemen te voorkomen staan bij Bekende problemen (en oplossingen).

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

Getest in

Laatst gecontroleerd op 20 augustus 2024.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Alle eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen, lettergroottes, toegankelijkheid, uit staan van JavaScript en/of css, enzovoort staan iets hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Desktopcomputers

Linux (KDE neon 6.0) (2560 x 1080 px, resolutie: 96 ppi):
Firefox, Google Chrome en Vivaldi, in grotere en kleinere browservensters.
In Vivaldi is ook ruimtelijke navigatie ('Spatial Navigation') getest.

Laptops

Windows 10 (1600 x 900 px, resolutie: 106 ppi):
Firefox, Google Chrome en Edge, in grotere en kleinere browservensters.

OS X 11.7.10 ('Big Sur') (1440 x 900 px, resolutie: 96 ppi):
Firefox, Safari, Google Chrome en Microsoft Edge, in grotere en kleinere browservensters.

OS X 14.6.1 ('Sonoma') (2500 x 1600 px, resolutie: 227 ppi):
Firefox, Safari, Google Chrome en Microsoft Edge, in grotere en kleinere browservensters.

Tablets

iPad met iOS 12.5.7 (2048 x 1536 px, device-pixel-ratio: 2:
Safari, Chrome, Firefox en Microsoft Edge (alle portret en landschap).

iPad met iPadOS 17.6 (2160 x 1620 px, resolutie: 264 ppi):
Safari, Chrome, Firefox en Microsoft Edge (alle portret en landschap).

Android 6.0 ('Marshmallow') (1920 x 1200 px, resolutie: 224 ppi):
Samsung Internet, Firefox en Chrome (alle portret en landschap).

Android 8.1 ('Oreo') (1920 x 1200 px, resolutie: 218 ppi):
Samsung Internet, Firefox, Microsoft Edge en Chrome (alle portret en landschap).

Android 13 ('Tiramisu') (2000 x 1200 px, resolutie: 225 ppi):
Samsung Internet, Firefox, Microsoft Edge en Chrome (alle portret en landschap).

Smartphones

iPhone met iOS 15.8.3 (1334 x 750 px, resolutie: 326 ppi):
Safari, Chrome, Firefox en Microsoft Edge (alle portret en landschap).

iPhone met iOS 17.6 (1334x750, resolutie: 326 ppi): Safari, Chrome, Firefox en Microsoft Edge (alle portret en landschap).

Android 7.0 ('Nougat') (1280 x 720 px, resolutie: 294 ppi):
Samsung Internet, Firefox, Microsoft Edge en Chrome (alle portret en landschap).

Android 9.0 ('Pie') (1920 x 1080 px, resolutie: 424 ppi):
Samsung Internet, Firefox, Microsoft Edge en Chrome (alle portret en landschap).

Android 14 ('Upside Down Cake') (2408 x 1080 px, resolutie: 401 ppi):
Samsung Internet, Firefox, Microsoft Edge en Chrome (alle portret en landschap).

Er is op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum getest in de meest recente versie van de browser, die op het betreffende besturingssysteem kon draaien. Het aantal geteste browsers en systemen is al tamelijk fors, en als ook nog rekening gehouden moet worden met (zwaar) verouderde browsers, is het gewoon niet meer te doen. Surfen met een verouderde browser is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

In- en uitzoomen en - voor zover de browser dat kan - een kleinere en grotere letter zijn ook getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op iOS, iPadOs en Android, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 10 is getest met touchscreen, touchpad, toetsenbord, muis, en - waar dat zinvol was - op een combinatie daarvan. Op OS X 11.7.10 en 14.6.1 is getest met (een combinatie van) toetsenbord, touchpad en muis.

Als in een voorbeeld JavaScript is gebruikt, is ook getest of het werkt zonder JavaScript. Dat is alleen gedaan in de browsers, waarin in de instellingen JavaScript kan worden uitgeschakeld.

Ook is getest zonder css en - als afbeeldingen worden gebruikt - zonder afbeeldingen.

Schermlezers en dergelijke

Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA, TalkBack, VoiceOver, Orca en Verteller.

Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. Er is getest op Linux.

WebbIE. is een browser die gericht is op mensen met een handicap. Er is getest op Windows 10.

NVDA is een schermlezer, zoals die door blinden wordt gebruikt. Er is getest op Windows 10 in combinatie met Firefox.

TalkBack is een in Android ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Chrome op Android 6.0, 7.0, 8.1, 9, 13 en 14

VoiceOver is een in iOS en OS X ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Safari op iOS 12.5.7 en 15.8.3 en 17.6, iPadOS 17.6, OS X 11.7.10 en 14.6.1

Orca is een schermlezer voor Linux. Er is getest in combinatie met Firefox op KDE Neon 6.0.

Verteller (Narrator) is een in Windows 10 ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Edge.

(Voor de bovenstaande programma's zijn links naar sites met uitleg en dergelijke te vinden op de pagina met links onder Toegankelijkheid → Schermlezers, tekstbrowsers, en dergelijke.)

Als het voorbeeld in deze programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde.

Eventuele problemen in schermlezers (en eventuele aanpassingen om die te voorkomen) staan iets hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen).

Waar dat zinvol was, is ook nog getest op combinaties als een grote letter in een schermlezer met toetsenbordbediening.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. Er is een kans dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je soms (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Samsung Internet op Android werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de html-validator, de css met de css-validator van w3c. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers worden pas getest, als ze uit het bèta-stadium zijn. Anders is er 'n redelijke kans dat je tegen 'n bug zit te vechten, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt.

Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kunnen niet worden beantwoord, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enzovoort in wel geteste browsers: graag! Dat kan op het forum.)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Bij toegankelijkheid is er vaak geen goed onderscheid te maken tussen oplossing en probleem. Zonder (heel simpele) aanpassingen heb je vaak 'n probleem, en omgekeerd. Daarom staan wat betreft toegankelijkheid aanpassingen en problemen hier bij elkaar in dit hoofdstukje.

Voor zover van toepassing wordt eerst het ontbreken van JavaScript, css en/of afbeeldingen besproken. Vervolgens problemen en aanpassingen met betrekking tot toegankelijkheid voor specifieke groepen bezoekers, toetsenbordnavigatie, tekstbrowsers, schermlezers en zoomen en andere lettergrootte.

Als in een onderdeel geen problemen aanwezig zijn, staat in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms geen problemen, maar alleen aanpassingen. Ook in dat geval staat bovenaan in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Daaronder staan dan de aanpassingen.

Als in een onderdeel één of meer problemen worden besproken, staat van elk probleem in een breed rood kadertje een korte samenvatting daarvan.

Als bij het probleem een oplossing wordt gegeven, staat de samenvatting in een rode stippellijn. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms, naast de opgeloste problemen, ook aanpassingen. In dat geval staan staan die aanpassingen boven de kadertjes met opgeloste problemen.

Als bij het probleem geen oplossing is gevonden, staat de samenvatting in een rode ononderbroken lijn. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms, naast de problemen, ook aanpassingen. In dat geval staan staan die aanpassingen boven de kadertjes met problemen.

Zonder css

Geen problemen.

Zonder css verschijnt een verticaal rijtje vlaggen met naast elke vlag de naam van het land in gewone rechte tekst.

Zonder afbeeldingen

Geen problemen.

In plaats van de vlag wordt de alt-tekst met de naam van het land getoond. Onderstreept, want de vlag zit in een link. Onder de vlaggen staat de naam in ronde tekst.

Zonder css én zonder afbeeldingen

Geen problemen.

In plaats van de naam wordt de alt-tekst met de naam van het land getoond. Onderstreept, want de vlag zit in een link. Naast elke vlag staat de naam in gewone rechte tekst.

Tekstbrowsers

Geen problemen.

WebbIE toont alleen de alt-tekst bij de vlaggen en niet de met aria-hidden verborgen naam onder de vlaggen.

Lynx toont de alt-tekst en de onder de vlag staande naam, maar alleen de alt-tekst werkt als link, want alleen die zit in de link.

Schermlezers

Geen problemen.

WebbIE toont alleen de alt-tekst bij de vlaggen en niet de met aria-hidden verborgen naam onder de vlaggen.

Lynx toont de alt-tekst en de onder de vlag staande naam, maar alleen de alt-tekst werkt als link, want alleen die zit in de link.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

:

Nieuw opgenomen.

22 mei 2011:

Internet Explorer 9 in de tekst verwerkt.

8 mei 2012:

7 augustus 2024:

Volledig herschreven. Alleen de belangrijkste wijzigingen staan hieronder.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt min of meer regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

menu-093-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

menu-093.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

menu-093-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

093-css-dl:

menu-093-dl.css: stijlbestand voor afbeelding-039-dl.html.

menu-093-01-dl.html: stijlbestand voor pagina achter de links.

093-files:

menu-093-01-dl.html: pagina achter de links.

093-pics:

Acht vlaggen van acht landen.

De vlaggen zijn afkomstig van cia.gov/the-world-factbook/references/flags-of-the-world en zitten in het publieke domein.

HTML

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code), is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

In de html hieronder wordt alleen de html besproken, waarover iets meer is te vertellen. Een <h1> bijvoorbeeld wordt in de regel niet genoemd, omdat daarover weinig interessants valt te melden. (Als bijvoorbeeld het uiterlijk van de <h1> wordt aangepast met behulp van css, staat dat verderop bij de bespreking van de css.)

Zaken als een doctype en charset hebben soms wat voor veel mensen onbekende effecten, dus daarover wordt hieronder wel een en ander geschreven.

Omdat de html voor de hulppagina's achter de links heel simpel is, wordt die hier niet besproken.

<!doctype html>

Een document moet met een doctype beginnen om weergaveverschillen tussen browsers te voorkomen. Zonder doctype is de kans op verschillende (en soms volkomen verkeerde) weergave tussen verschillende browsers heel erg groot.

Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

Het hier gebruikte doctype is dat van html5. Dit kan zonder enig probleem worden gebruikt: het werkt zelfs in Internet Explorer 6.

<html lang="nl">

Het attribuut lang="nl" bij <html> geeft aan dat de pagina in het Nederlands is. De taal is van belang voor schermlezers, automatisch afbreken, automatisch genereren van aanhalingstekens, juist gebruik van decimale punt of komma, en dergelijke.

<meta charset="utf-8">

Zorgt dat de browser letters met accenten en dergelijke goed kan weergeven.

utf-8 is de beste charset (tekenset), omdat deze alle talen van de wereld (en nog heel veel andere extra tekens) bestrijkt, maar toch niet meer ruimte inneemt voor de code, dan nodig is. Als je utf-8 gebruikt, hoef je veel minder entiteiten (&auml; en dergelijke) te gebruiken, maar kun je bijvoorbeeld gewoon ä gebruiken.

Deze regel moet zo hoog mogelijk komen te staan, als eerste regel binnen de <head>, omdat de regel anders door sommige browsers niet wordt gelezen.

In html5 hoeft deze regel niet langer te zijn, dan wat hier staat.

<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">

Mobiele apparaten variëren enorm in grootte. En dat is een probleem. Sites waren, in ieder geval tot enkele jaren geleden, gemaakt voor desktopbrowsers. En die hebben, in vergelijking met bijvoorbeeld een smartphone, heel brede browservensters. Hoe moet je op 'n smartphone een pagina weergeven, die is gemaakt voor de breedte van een desktop? Je kunt natuurlijk wachten tot álle sites zijn omgebouwd voor smartphones, tablets, enzovoort, maar dan moet je waarschijnlijk heel erg lang wachten.

Mobiele browsers gokken erop dat een pagina een bepaalde breedte heeft. Safari voor mobiel bijvoorbeeld gaat ervan uit dat een pagina 980 px breed is. De pagina wordt vervolgens zoveel versmald dat deze binnen het venster van het apparaat past. Op een iPhone wordt de pagina dus veel smaller dan op een iPad. Vervolgens kan de gebruiker inzoomen op het deel van de pagina dat deze wil zien.

Dit betekent ook dat bij het openen van de pagina de tekst meestal heel erg klein wordt weergegeven. (Meestal, want niet alle browsers en apparaten doen het op dezelfde manier.) Niet erg fraai, maar bedenk maar 'ns 'n betere oplossing voor bestaande sites.

Nieuwe sites of pagina's kunnen echter wel rekening houden met de veel kleinere vensters van mobiele apparaten. In dit voorbeeld bijvoorbeeld wordt de positie van de knoppen aangepast aan de breedte van het venster.

Maar die stomme mobiele browser weet dat niet, dus die gaat ervan uit dat ook deze pagina 980 px breed is, en verkleint die dan. Dat is ongeveer even behulpzaam als de gedienstige kelner die behulpzaam de stoel naar achteren trekt, net als jij wilt gaan zitten.

Om de door de browser aangeboden hulp vriendelijk maar beslist te weigeren, wordt deze tag gebruikt. Hiermee geef je aan dat de pagina is geoptimaliseerd voor mobiele apparaten.

De kreet width=device-width zegt tegen de mobiele browser dat de breedte van de weer te geven pagina gelijk is aan de breedte van het apparaat. Als een iPad in portretstand bijvoorbeeld 768 px breed is, wordt de pagina ook 768 px breed.

Er staat nog een tweede deel in de tag: initial-scale=1. Sommige mobiele apparaten zoomen een pagina gelijk in of uit. Ook weer in een poging behulpzaam te zijn. Ook dat is hier niet nodig. Er is ook een instructie om zoomen helemaal onmogelijk te maken, maar die wordt niet gebruikt. De bezoeker kan zelf nog gewoon zoomen, wat belangrijk is voor mensen die wat slechter zien.

<nav aria-label="Menu voorbeeld">

Binnen het element <nav> staat het menu. Het element <nav> geeft aan dat hierbinnen links staan, die gevolgd kunnen worden. Schermlezers melden dit, maar niet om wat voor soort menu het gaat. Schermlezers lezen de tekst achter aria-label voor, zodat dit wel duidelijk is. Meer hierover bij WAI-ARIA-codes.

<span class="negen" aria-hidden="true">

Onder elke vlag staat een naam van een land binnen een <span> met class="zes", "acht", "negen" of "dertien". Die naam staat ook al in de alt-tekst bij de vlag. Schermlezers lezen de naam in de alt-tekst voor. Om te voorkomen dat ze de naam nog 'n keer voorlezen, wordt deze verborgen met aria-hidden. Meer hierover bij WAI-ARIA-codes.

<main lang="la">

De <main> met de eigenlijke inhoud van de pagina. Hier is dat alleen Latijnse opvultekst. De taal is van belang voor schermlezers, automatisch afbreken, automatisch genereren van aanhalingstekens, juist gebruik van decimale punt of komma, en dergelijke. Daarom wordt met lang="la" aangegeven dat de tekst binnen Latijn is. (En verbazingwekkend genoeg blijkt een schermlezer als NVDA dat dan, voor zover dat te beoordelen is, op de juiste manier voor te lezen.)

CSS

De code is geschreven in een afwijkende lettersoort. De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld (essentiële code) is in de hele uitleg onderstippeld blauw. Alle niet-essentiële code is bruin. (In de inhoudsopgave staat alles in een gewone letter vanwege de leesbaarheid.)

Omdat deze site nou eenmaal (voornamelijk) op css is gericht, wordt hieronder álle css besproken.

De css voor de hulppagina's achter de links is heel simpel, daarom wordt die hier niet besproken.

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in het stijlbestand allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, krijg je gegarandeerd hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

div#header-buiten { position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow; }
div p { margin-left: 16px; height: 120px; text-align: center; }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in het stijlbestand te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stijlbestanden, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als het stijlbestand juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze het stijlbestand uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stijlbestanden. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enzovoort, met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stijlbestand dat je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Op de pagina met links kun je onder het kopje Gereedschap → Snelheid testen en verbeteren, gzip, CLS, comprimeren (inclusief theorie), en dergelijke links naar sites vinden, waar je bestanden kunt comprimeren.

(Stijlbestanden op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, kunnen mensen dan zonder al te veel moeite de css bekijken.)

/* menu-093-dl.css */

Om vergissingen te voorkomen is het een goede gewoonte bovenaan het stijlbestand even de naam neer te zetten. Voor je het weet, zit je anders in het verkeerde bestand te werken.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

background: #ff9;

Achtergrondkleurtje.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond‑ en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stijlbestand, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond‑ en voorgrondkleur geen van beide.

font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;

Als Arial is geïnstalleerd op de machine van de bezoeker, wordt deze gebruikt, anders Helvetica. Als die ook niet wordt gevonden, wordt in ieder geval een schreefloze letter (zonder dwarsstreepjes) gebruikt.

font-size: 110%;

Iets groter dan standaard. 't Zal de leeftijd zijn, maar de standaardgrootte is wat klein.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid % gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

margin: 0;

Standaardmarge verwijderen.

nav

Alle <nav>'s. Dat is er maar één: het menu zit hierin.

width: 800px;

Breedte.

max-width: 90vw;

Hier gelijk boven is een breedte van 800 px opgegeven. In browservensters smaller dan 800 px zou hierdoor horizontaal gescrold moeten worden om alles te zien. In sommige browsers op sommige systemen verschijnt daarbij een horizontale scrollbalk. Om dat te voorkomen, wordt hier een maximumbreedte opgegeven.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 90 vw is 90% van de breedte. De <nav> met het menu wordt hierdoor nooit breder dan 90% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

margin: 20px auto;

Omdat voor onder en links geen waarden zijn opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 20px auto 20px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Boven en onder een marge van 20 px. Links en rechts auto, wat hier hetzelfde betekent als evenveel. Hierdoor komt de <nav> altijd horizontaal gecentreerd binnen ouder <body> te staan. <body> is een blok-element en wordt daardoor normaal genomen automatisch even breed als de ouder ervan: <html>. Omdat <html> het buitenste element is, wordt dit normaal genomen even breed als het venster van de browser.

Hierdoor staat <nav> uiteindelijk altijd horizontaal gecentreerd binnen het venster van de browser, ongeacht de breedte van het venster. En daarmee ook het in de <nav> zittende menu.

Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen, als het blok-element een breedte heeft, want anders zou het normaal genomen even breed worden als de ouder ervan. Dat is geregeld, want iets hierboven heeft <nav> zowel een breedte van 800 px als een maximumbreedte van 90 vw gekregen.

ul

Alle <ul>'s. Dat is er maar één, waarbinnen het menu zit.

Door het menu in een <ul> te zetten, kan elke link in een eigen <li> worden gezet. Samen met alles wat eventueel bij die link hoort, zoals hier de naam onder de vlag. Dit maakt het opmaken van de links veel eenvoudiger. Bovendien kunnen schermlezers makkelijk naar een <ul> navigeren en krijgen ze extra informatie over de inhoud van de <ul>, zoals het aantal <li>'s.

background: white;

Witte achtergrond.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond‑ en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stijlbestand, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond‑ en voorgrondkleur geen van beide.

Dit is ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

display: flex;

De waarde flex is onderdeel van een hele reeks eigenschappen en waarden, die bij elkaar 'flexbox' worden genoemd. Met display: flex; wordt de <ul> in een zogenaamde 'flex container' veranderd. Dit maakt het veel makkelijker om de directe kinderen van dit element, de 'flex items', op een bepaalde plaats neer te zetten. De directe kinderen van <ul> zijn hier de acht <li>'s met in elk daarvan een link met een vlag en een daaronder staande naam.

In dit geval komen de acht <li>'s naast elkaar te staan, omdat dat de standaardinstelling van flex-direction is. Met flex-direction kan de richting van de 'hoofdas' (in het Engels 'main axis') worden opgegeven: regel of kolom. De andere richting heet 'dwarsas' (in het Engels 'cross axis'). De standaardinstelling is flex-direction: row;, en die wordt hier niet aangepast.

Zou je hier flex-direction: column; gebruiken, dan zouden de flex items onder elkaar komen te staan.

De waarde van flex-direction is ook van belang voor een aantal andere eigenschappen van flexbox, zoals het hieronder gebruikte justify-content.

justify-content: space-around;

\Met behulp van deze eigenschap worden de flex items, de acht <li>'s met de links en de namen, verdeeld in de richting van de hoofdas van de flex container. Hier is die richting horizontaal. Met de waarde space-around wordt de overblijvende vrije ruimte in <ul> gelijk verdeeld tussen en naast de acht <li>'s. De ruimte tussen twee <li>'s is overal even groot, en links en rechts van de buitenste twee <li>'s staat een lege ruimte die half zo breed is als de ruimte tussen twee <li>'s.

Het aantal <li>'s dat naast elkaar op één regel past, is afhankelijk van de breedte van het browservenster en, afhankelijk van browser en besturingssysteem, of er wordt ingezoomd (vergroot). De verdeling van de <li>'s zoals hierboven beschreven, wordt hieraan automatisch aangepast: de ruimte tussen de <li>'s blijft altijd even groot, en de ruimte links en rechts van de buitenste <li>'s blijft altijd de helft van die ruimte.

flex-wrap: wrap; Zonder flex-wrap zijn knoppen breder dan het menu.

De standaardwaarde bij flex-wrap is no‑wrap: zet alle flex items, hier de acht <li>'s binnen de <ul>, naast elkaar op één regel. Als ze niet meer op één regel passen, maak ze dan smaller. In dit geval kunnen de <li>'s niet smaller worden gemaakt, omdat aan sommige elementen binnen de <li>'s een breedte is gegeven. In dat geval komen de flex items, de <li>'s, buiten de <ul> te staan.

Dat is wat op de afbeelding gebeurt: de acht <li>'s zijn te breed voor de <ul>. Omdat de <ul> zelf niet breder wordt, is de witte achtergrond niet overal meer aanwezig.

(Dat de meest linkse vlag links buiten de <ul> komt te staan en de meest rechtse rechts buiten de <ul>, is een bijwerking van het gelijk hierboven opgegeven justify-content: space-around;. Zonder die regel zou de meest linkse vlag gewoon binnen de <ul> staan en zouden er rechts twee vlaggen buiten de <ul> staan. Overigens ligt dit ook aan de browser: dit is zoals Firefox het weergeeft, maar Google Chrome zet de linkervlag binnen de <ul> en de twee meest rechtse vlaggen rechts buiten de <ul>.)

De waarde wrap voorkomt dat de <li>'s buiten de <ul> komen te staan: als de <li>'s niet meer naast elkaar op één regel passen, worden ze op meerdere regels gezet.

(Overigens kun je ook bijvoorbeeld opgeven dat slechts één of enkele <li>'s smaller mogen worden. Maar dat soort eigenschappen van flexbox worden hier niet gebruikt.)

list-style-type: none;

De standaardbolletjes en dergelijke bij de <li>'s weghalen.

border: black solid 1px;

Zwart randje.

padding: 5px 0 0;

Omdat voor links geen waarde is opgegeven, krijgt links dezelfde waarde als rechts. Hier staat dus eigenlijk 5px 0 0 0 in de volgorde boven – rechts – onder – links. Dit geeft een kleine afstand tussen de bovenkant van de <ul> en de bovenste rij vlaggen.

li

Alle <li>'s. In elke <li> zit een link met een vlag met een daaronder staande naam.

<li>'s zijn blok-elementen en worden daarom normaal genomen op een nieuwe regel gezet. Maar omdat ouder <ul> iets hierboven met display: flex; in een flex container is veranderd, zijn de <li>'s veranderd in flex items. En die staan naast elkaar, als je dat niet aanpast.

text-align: center;

Tekst in de <li>'s horizontaal centreren. Of eigenlijk: inline-elementen binnen de <li>'s horizontaal centreren.

Elke naam zit binnen een <span>. Een <span> is een inline-element en wordt dus horizontaal gecentreerd binnen de <li>, en daardoor de daarin zittende naam ook.

Ook afbeeldingen zijn inline-elementen, dus ook deze worden horizontaal gecentreerd binnen de <li>.

Omdat de vlaggen smaller zijn dan de namen, komen de vlaggen nu netjes in het midden van de namen te staan.

(Ook de <span>'s met de afzonderlijke elementen zijn inline-elementen. Maar die zijn zo smal, dat deze regel daar nauwelijks invloed op heeft.)

padding-bottom: 20px;

Ruimte aan de onderkant.

Dit geeft wat ruimte tussen de verschillende regels met vlaggen en tekst, en tussen de onderste regel en de onderkant van de <ul>.

li div

Alle <div>'s binnen een <li>.

Binnen elke <li> zit één <div>. Binnen elk van die <div>'s zit een een <span> met de link en de vlag, en een <span> met de naam van het land.

width: 140px; Namen staan niet onder, maqar naast de vlaggen.

De link met de vlag en de <span> met de naam van het land zijn beide inline-elementen. Daarom komen ze normaal genomen naast elkaar te staan, zoals op de afbeelding is te zien.

Door de <li>'s een breedte te geven, wordt dit voorkomen: de link en de <span> met de naam passen nu niet meer naast elkaar. Hierdoor komt de <span> met de naam niet meer naast, maar op een nieuwe regel onder de link met de de vlag te staan.

li img

Alle <img>'s binnen een <li>. Binnen elke <li> zit één afbeelding: de vlag.

border: black solid 1px;

Zwart randje.

li span

Alle <span>'s binnen een <li>.

Binnen elke <li> zit één <span> met de naam van het land. Binnen die <span> zit elke letter van de naam weer in een eigen <span>.

display: inline-block;

Een <span> is van zichzelf een inline-element. Hierdoor zijn eigenschappen als breedte niet te gebruiken. Een inline-block is een soort kruising tussen een inline- en een blok-element. Het komt niet op een nieuwe regel te staan, maar eigenschappen als hoogte en breedte zijn wel te gebruiken.

font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced;

Dit zijn alle drie niet-proportionele fonts: de letter 'm' heeft evenveel ruimte als de letter 'i'. De spans waar de letters in staan, staan op een denkbeeldige ronde lijn. Door alle spans even breed te maken, is de verdeling over die denkbeeldige ronde lijn beter. Maar dan moet je wel een niet-proportionele letter gebruiken, anders ziet het er niet goed uit.

Als Lucida Console aanwezig is op de computer van de bezoeker, wordt die gebruikt. Als die er niet is, wordt gekeken of Courier New is geïnstalleerd. Als ook die niet is geïnstalleerd, wordt FreeMono gebruikt. Als ook die niet wordt gevonden, wordt in ieder geval een niet-proportioneel (monospaced) font gebruikt.

Met deze drie fonts wordt (vrijwel) elke computer met Windows, Apple en Linux gedekt.

Lucida Console is op (vrijwel) elke computer met Windows geïnstalleerd.

Courier New is op (vrijwel) elke computer geïnstalleerd.

FreeMono is op (vrijwel) elke computer met Linux geïnstalleerd.

Lucida Console staat vooraan, omdat die op Windows beter oogt dan Courier New.

position: relative;

Door de <span>'s een relatieve positie te geven, kan deze worden verplaatst. Die verplaatsing is ten opzichte van de <span> zelf en wordt later voor de afzonderlijke <span>'s opgegeven.

.negen, .acht

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

De elementen met class="negen" en class="acht". Dit zijn de <span>'s, waarin namen met negen of acht letters zitten.

top: -4px;

De <span>'s 4 px naar boven verplaatsen.

De <span>'s met namen met zes letters worden niet verplaatst, de <span>'s met namen met dertien letters worden later op een andere hoogte gezet. Hoewel de namen dus op een andere hoogte staan, lijken ze nu voor het oog juist meer op dezelfde hoogte te staan.

.negen span

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

De <span>'s binnen de elementen met class="negen".

Binnen span.negen zitten de namen met negen letters. Elk van deze letters zit weer in een eigen <span>.

width: 15px;

Breedte.

Elke <span> met een letter krijgt een breedte. Die breedte is afhankelijk van het aantal letters, waaruit de naam bestaat. Door deze breedte afhankelijk te maken van het aantal letters in de naam, kunnen de letters beter worden verdeeld. (Deze breedte is bedoeld voor de namen met negen letters, voor andere namen wordt de breedte later aangepast aan het aantal letters in de naam.)

margin-left: calc(0.1em – 4px);

Hier gelijk boven is aan de <span>'s met de afzonderlijke letters een breedte van 15 px gegeven. Bij deze breedte wordt de naam in verhouding tot namen met een ander aantal letters te breed. Je zou de breedte kunnen verminderen, maar dan staan de letters bij een grotere lettergrootte (veel) te dicht op elkaar. Dit wordt opgelost door de <span>'s met de letters een stukje naar links te verplaatsen.

Maar als die verplaatsing naar links altijd even groot zou zijn, komen de letters bij een grotere lettergrootte te dicht op elkaar te staan. Daarom wordt de verplaatsing naar links mede afhankelijk gemaakt van de lettergrootte.

Met behulp van calc() kunnen berekeningen worden gemaakt. In dit geval wordt de linkermarge berekend.

0.1em: een tiende van de lettergrootte. Hoe groter de letter, hoe groter deze waarde.

4px: gewoon een vaste grootte: altijd 4 px.

De berekening wordt hier gemaakt met twee verschillende eenheden: em en px. Dat kan niet, eerst moeten alle eenheden worden omgerekend naar dezelfde eenheid. Daarom rekent de browser de eenheid em om naar de eenheid px.

Bij het schrijven van de code kan dat omrekenen niet, omdat je niet weet hoe groot de lettergrootte is. Je kunt wel een lettergrootte opgeven, maar de bezoeker kan dat aanpassen. Maar op het moment van weergave weet de browser de lettergrootte wel.

De berekening wordt dan een tiende van die lettergrootte in px, min 4 px.

Bij een standaard lettergrootte van 16 px is 0,1 em een tiende keer 16 = 1,6 px. Min 4 px wordt dat -2,4 px: de <span>'s met de afzonderlijke letters worden worden 2,4 px naar links verplaatst.

Bij een lettergrootte van twee keer de standaard lettergrootte is 0,1 een tiende van 32 = 3,2 px. Min 4px wordt dat -0,8 px. De verplaatsing naar links is nu kleiner, zodat de letters niet te dicht op elkaar komen te staan.

.negen span:first-of-type

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

.negen span {width: 15px; margin-left: calc(0.1em – 4px);}

Kinderen van dezelfde ouder kunnen worden geteld, net zoals dat bij kinderen uit een gezin het geval is: eerste kind, tweede kind, derde kind, enzovoort. Je kunt ook alleen 'n bepaald soort element tellen, net zoals je alleen kinderen van jonger of ouder dan zes jaar kunt tellen. Met de pseudo-class :nth-of-type() worden alleen elementen van een bepaald soort geteld. Omdat het vaak voorkomt dat je het eerste element van 'n bepaald type wilt hebben, heeft dat een aparte pseudo-class, het in deze selector gebruikte :first-of-type.

.negen: de elementen met class="negen". De <span>'s waarin namen met een lengte van negen letters zitten.

span: alle <span>'s binnen .negen. Binnen elk van deze <span>'s zit één letter.

:first-of-type: het element met een bepaald volgnummer. In dit geval wordt geen volgnummer gebruikt, maar een speciaal voor het eerste element bedoelde pseudo-class: :first-of-type. Voor alle latere elementen gebruik je 'n soortgelijke pseudo-class, maar dan met een volgnummer: :nth-of-type(). Tussen de haakjes komt het volgnummer. :nth-of-type(1) is precies hetzelfde als :first-of-type, maar de laatste is wat mensvriendelijker.

Omdat voor :first-of-type (of voor latere elementen :nth-of-type()) een span staat, worden alleen <span>'s geteld. Als binnen span.negen 327 <strong>'s zitten, tellen die niet mee. Hadden ze maar 'n <span> moeten zijn.

De hele selector in gewone taal: elke eerste <span> binnen span.negen. Dit zijn de <span>'s, waarin de eerste letter van een naam met negen letters zit.

De pseudo-class :first-of-type (of :nth-of-type()) kan onverwachte bijwerkingen hebben. In dit geval zit er maar één serie <span>'s in span.negen. Maar als binnen een van die <span>'s weer een of meer andere <span>'s zitten, zou deze selector ook voor de eerste <span> van elk van die <span>'s gelden. (Dit zou je in dit geval kunnen oplossen door het toevoegen van >: .negen > span:first-of-type. Dan geldt de selector alleen voor directe kinderen van span.negen, en niet voor eventueel weer daarin geneste <span>'s.

transform: rotate(46deg);

Draai de <span>, en daarmee ook de daarin zittende letter, 46 graden met de klok mee.

negen span:nth-of-type(2)

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

.negen span {width: 15px; margin-left: calc(0.1em – 4px);}

Elke tweede <span> binnen span.negen. Dit zijn de <span>'s, waarin de tweede letter van een naam met negen letters zit. Een uitgebreidere beschrijving van deze selector staat gelijk hierboven bij .negen span:first-of-type.

top: 8px; Letters zijn wel gedraaid, maar staan op gelijke hoogte.

De <span>, en daarmee ook de daarin zittende letter, 8 px naar beneden verplaatsen.

Als je de letters alleen zou draaien en niet zou verplaatsen, krijg je wat op de afbeelding is te zien: een recht stuk tekst met gedraaide letters.

transform: rotate(36deg);

Draai de <span>, en daarmee ook de daarin zittende letter, 36 graden met de klok mee.

.negen span:nth-of-type(3)

{top: 14px; transform: rotate(20deg);} .negen span:nth-of-type(4) {top: 18px; transform: rotate(13deg);} .negen span:nth-of-type(5) {top: 20px;} .negen span:nth-of-type(6) {top: 18px; transform: rotate(-13deg);} .negen span:nth-of-type(7) {top: 14px; transform: rotate(-20deg);} .negen span:nth-of-type(8) {top: 8px; transform: rotate(-36deg);} .negen span:last-of-type {transform: rotate(-46deg);

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

.negen span {width: 15px; margin-left: calc(0.1em – 4px);}

De <span>'s met de derde tot en met de negende letter van de namen met negen letters. Een uitgebreidere beschrijving van deze selectors staat bij .negen span:first-of-type.

De laatste selector hierboven .negen span:last-of-type is bedoeld voor de laatste (de negende) <span> en werkt net zo als :first-of-type, maar dan voor de laatste <span>.

De css voor deze derde tot en met negende letter werkt precies hetzelfde als die voor de tweede letter bij .negen span:nth-of-type(2), lleen zijn positie en draaiing anders.

De derde, vierde en vijfde letter worden steeds iets lager gezet. De zesde, zevende en achtste worden weer steeds iets minder naar beneden gezet. De negende letter wordt, net als de eerste letter, helemaal niet verplaatst. Bij elkaar levert dit de ronding op.

De derde en vierde letter worden steeds iets minder met de klok mee gedraaid dan de eerste en tweede letter. De middelste letter (de vijfde) wordt helemaal niet gedraaid. De zesde tot en met negende letter worden weer steeds iets meer gedraaid, maar nu tegen de klok in, omdat de waarde negatief is.

.zes span

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

De <span>'s binnen de elementen met class="zes".

Binnen span.zes zitten de namen met zes letters. Elk van deze letters zit weer in een eigen <span>.

width: 16px;

Breedte.

Elke <span> met een letter krijgt een breedte. Die breedte is afhankelijk van het aantal letters, waaruit de naam bestaat. Door deze breedte afhankelijk te maken van het aantal letters in de naam, kunnen de letters beter worden verdeeld.

.zes span:first-of-type

{transform: rotate(35deg);} .zes span:nth-of-type(2) {top: 7px; transform: rotate(20deg);} .zes span:nth-of-type(3) {top: 11px; transform: rotate(7deg);} .zes span:nth-of-type(4) {top: 11px; transform: rotate(-7deg);} .zes span:nth-of-type(5) {top: 7px; transform: rotate(-20deg);} .zes span:last-of-type {transform: rotate(-35deg);

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

.zes span {width: 16px;}

De <span>'s met de eerste tot en met de zesde letter van de namen met zes letters.

De selectors en de css werken precies hetzelfde als bij de namen met negen letters, waarvan de beschrijving hierboven bij .negen span:first-of-type en verder staat. Alleen zijn de waarden voor top en transform anders. En uiteraard zijn er geen negen, maar slechts zes <span>'s met letters.

.dertien

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

De elementen met class="dertien". De <span>'s met namen van dertien letters.

(Er is er maar één naam met een lengte van dertien letters: 'Liechtenstein'. Maar het zouden er net zo goed meer kunnen zijn, daarom gaat de beschrijving uit van meerdere namen met een lengte van dertien letters.)

width: calc(130px + 2em); Naam te breed, laatste letter staat op nieuwe regel.

Bij li div hebben de <div>'s waarin de <span>'s met de namen staan een breedte van 140 px gekregen. Als de letters worden vergroot, is dat voor de namen met dertien letters te smal. De laatste letter komt dan op een nieuwe regel te staan, zoals op de afbeelding is te zien.

De breedte voor namen met dertien letters gewoon altijd groter maken werkt niet, want dan is de breedte weer te groot bij een kleine lettergrootte, en dat levert weer andere problemen op. Daarom wordt de verplaatsing naar links mede afhankelijk gemaakt van de lettergrootte.

Met behulp van calc() kunnen berekeningen worden gemaakt. In dit geval wordt de breedte berekend.

130px: gewoon een vaste grootte: altijd 130 px.

2em: twee keer de lettergrootte. Hoe groter de letter, hoe groter deze waarde.

De berekening wordt hier gemaakt met twee verschillende eenheden: px en em. Dat kan niet, eerst moeten alle eenheden worden omgerekend naar dezelfde eenheid. Daarom rekent de browser de eenheid em om naar de eenheid px.

Bij het schrijven van de code kan dat omrekenen niet, omdat je niet weet hoe groot de lettergrootte is. Je kunt wel een lettergrootte opgeven, maar de bezoeker kan dat aanpassen. Maar op het moment van weergave weet de browser de lettergrootte wel.

De berekening wordt dan 130 px plus twee keer de lettergrootte in px.

Bij een standaard lettergrootte van 16 px is 2 em 32 px. 130 px + 32 px = 162 px: de <span> wordt 162 px breed.

Bij een lettergrootte van twee keer de standaard lettergrootte is 2 em 64 px. 130 px + 64 px = 194 px. De <span> wordt 194 px breed.

Nu passen de dertien letters ook bij een vergroting van 200% binnen de <span>, en bij een kleinere of geen vergroting ontstaan geen problemen.

margin-left: -0.8em; Namen staan gedeeltelijk over elkaar.

Hier gelijk boven zijn de <span>'s met namen met dertien letters breder gemaakt. Hierdoor komen ze gedeeltelijk over de naam rechts ervan te staan, zoals op de afbeelding is te zien.

Op de afbeelding zijn de letters tot 200% vergroot en staan de namen daadwerkelijk over elkaar heen. Blij kleinere lettergroottes staan de namen niet altijd over elkaar heen, maar staat 'Liechtenstein' wel te veel naar rechts.

Daarom worden de <span>'s met de afzonderlijke letters naar links verplaatst. Naar links, want de waarde is negatief.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, zodat de marge mee verandert met de lettergrootte: hoe groter de letter, hoe meer de <span> naar links wordt verplaatst. Daardoor komt de naam nooit over de naam rechts ervan te staan.

Bij gebruik van een absolute eenheid zoals px zou de marge niet mee veranderen met de lettergrootte. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de marge wordt gebruikt.

top: -8px; Namen staan voor het oog op ongelijke hoogte.

De namen met dertien letters hebben een grotere boog dan de namen met minder letters. Hierdoor komen de middelste letters lager te staan dan die van de andere namen, zoals op de afbeelding is te zien. Door de <span> 8 px naar boven te verplaatsen, komt de onderkant van alle namen op ongeveer gelijke hoogte te staan.

Aan de bovenkant levert dit geen problemen op, want de <span> is zo breed dat de buitenste letters nog steeds ver genoeg links en rechts van de vlag komen te staan.

.dertien span

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

De <span>'s binnen de elementen met class="dertien".

Binnen span.dertien zitten de namen met dertien letters. Elk van deze letters zit weer in een eigen <span>.

width: 14px;

Breedte.

Elke <span> met een letter krijgt een breedte. Die breedte is afhankelijk van het aantal letters, waaruit de naam bestaat. Door deze breedte afhankelijk te maken van het aantal letters in de naam, kunnen de letters beter worden verdeeld.

margin-left: calc(0.1em – 4px);

Hier gelijk boven is aan de <span>'s met de afzonderlijke letters een breedte van 14 px gegeven. Hierdoor wordt de totale breedte van de <span>'s te groot en komen er letters op de volgende regel te staan. Je zou de breedte kunnen verminderen, maar dan staan de letters bij een grotere lettergrootte (veel) te dicht op elkaar. Dit wordt opgelost door de <span>'s met de letters een stukje naar links te verplaatsen.

Maar als die verplaatsing naar links altijd even groot zou zijn, komen de letters bij een grotere lettergrootte te dicht op elkaar te staan. Daarom wordt de verplaatsing naar links met behulp van calc() mede afhankelijk gemaakt van de lettergrootte. Hoe dit precies werkt, staat beschreven bij margin-left: calc(0.1em – 4px);.

.dertien span:first-of-type

{top: 2px; transform: rotate(40deg);} .dertien span:nth-of-type(2) {top: 10px; transform: rotate(32deg);} .dertien span:nth-of-type(3) {top: 15px; transform: rotate(24deg);} .dertien span:nth-of-type(4) {top: 20px; transform: rotate(21deg);} .dertien span:nth-of-type(5) {top: 24px; transform: rotate(18deg);} .dertien span:nth-of-type(6) {top: 26px; transform: rotate(8deg);} .dertien span:nth-of-type(7) {top: 27px;} .dertien span:nth-of-type(8) {top: 26px; transform: rotate(-8deg);} .dertien span:nth-of-type(9) {top: 24px; transform: rotate(-18deg);} .dertien span:nth-of-type(10) {top: 20px; transform: rotate(-21deg);} .dertien span:nth-of-type(11) {top: 15px; transform: rotate(-24deg);} .dertien span:nth-of-type(12) {top: 10px; transform: rotate(-32deg);} .dertien span:last-of-type {top: 2px; transform: rotate(-40deg);}

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

.dertien span {width: 14px; margin-left: calc(0.1em – 4px);}

De <span>'s met de eerste tot en met de dertiende letter van de namen met dertien letters.

De selectors en de css werken precies hetzelfde als bij de namen met negen letters, waarvan de beschrijving hierboven bij .negen span:first-of-type en verder staat. Alleen zijn de waarden voor top en transform anders. En uiteraard zijn er geen negen, maar dertien <span>'s met letters. Verder zijn de eerste en laatste letter hier ook iets naar beneden verplaatst, omdat dat beter oogt bij namen met dertien letters.

.acht span

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

De <span>'s binnen de elementen met class="acht".

Binnen span.acht zitten de namen met acht letters. Elk van deze letters zit weer in een eigen <span>.

width: 14px;

Breedte.

Elke <span> met een letter krijgt een breedte. Die breedte is afhankelijk van het aantal letters, waaruit de naam bestaat. Door deze breedte afhankelijk te maken van het aantal letters in de naam, kunnen de letters beter worden verdeeld.

.acht span:first-of-type

{transform: rotate(45deg);} .acht span:nth-of-type(2) {top: 7px; transform: rotate(35deg);} .acht span:nth-of-type(3) {top: 13px; transform: rotate(25deg);} .acht span:nth-of-type(4) {top: 16px; transform: rotate(7deg);} .acht span:nth-of-type(5) {top: 16px; transform: rotate(-7deg);} .acht span:nth-of-type(6) {top: 13px; transform: rotate(-25deg);} .acht span:nth-of-type(7) {top: 7px; transform: rotate(-35deg);} .acht span:last-of-type {transform: rotate(-45deg);}

Voor deze elementen is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in het stijlbestand staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

li span {display: inline-block; font-family: "Lucida Console", "Courier New", FreeMono, monospaced; position: relative;}

.acht span {width: 14px;}

De <span>'s met de eerste tot en met de achtste letter van de namen met acht letters.

De selectors en css werken precies hetzelfde als bij de namen met negen letters, waarvan de beschrijving hierboven bij .negen span:first-of-type en verder staat. Alleen zijn de waarden voor top en transform anders. En uiteraard zijn er geen negen, maar acht <span>'s met letters.

main

Alle <main>'s. Dat is er maar één: de belangrijkste inhoud van de pagina staat erin. Hier is dat Latijnse flauwekultekst.

background: white;

Witte achtergrond.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond‑ en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stijlbestand, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond‑ en voorgrondkleur geen van beide.

Dit is ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

width: 800px;

Breedte.

Deze breedte is hetzelfde als de bij nav aan het menu gegeven breedte.

max-width: 90vw;

Hier gelijk boven is een breedte van 800 px opgegeven. In browservensters smaller dan 800 px zou hierdoor horizontaal gescrold moeten worden om alles te zien. In sommige browsers op sommige systemen verschijnt daarbij een horizontale scrollbalk. Om dat te voorkomen, wordt hier een maximumbreedte opgegeven.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 90 vw is 90% van de breedte. De <nav> met het menu wordt hierdoor nooit breder dan 90% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

Ook deze maximumbreedte is weer het zelfde als de bij nav voor het menu opgegeven maximumbreedte.

box-sizing: border-box;

Hierboven zijn een breedte en maximumbreedte opgegeven. Deze zijn hetzelfde als de bij nav opgegeven breedte en maximumbreedte voor het menu.

Hieronder worden links en rechts een border van 1 px en een padding van 6 px aan <main> gegeven. Standaard worden deze bij de breedte opgeteld, waardoor de breedte van <main> geen 800 px, maar 1 + 6 + 800 + 6 + 1 = 814 px zou worden.

Met de hier opgegeven waarde bij box-sizing komen border en padding bínnen de opgegeven breedte te staan, waardoor <main> altijd dezelfde breedte heeft als de <nav> met het menu.

margin: 20px auto;

Omdat voor onder en links geen waarden zijn opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 20px auto 20px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Boven en onder een marge van 20 px. Links en rechts auto, wat hier hetzelfde betekent als evenveel. Hierdoor komt <main> altijd horizontaal gecentreerd binnen ouder <body> te staan. <body> is een blok-element en wordt daardoor normaal genomen automatisch even breed als de ouder ervan: <html>. Omdat <html> het buitenste element is, wordt dit normaal genomen even breed als het venster van de browser.

Hierdoor staat <main> uiteindelijk altijd horizontaal gecentreerd binnen het venster van de browser, ongeacht de breedte van het venster. En daarmee ook de in <main> zittende tekst.

Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen, als het blok-element een breedte heeft, want anders zou het normaal genomen even breed worden als de ouder ervan. Dat is geregeld, want iets hierboven heeft <main> zowel een breedte van 786 px als een maximumbreedte van 90 vw gekregen.

border: black solid 1px;

Zwart randje.

padding: 0 6px;

Omdat voor onder en links geen waarden zijn opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 0 6px 0 6px in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Boven en onder geen padding. Omdat de in <main> zittende <p>'s standaard al een marge hebben aan boven‑ en onderkant, is er al wat afstand tussen de tekst en de boven‑ en onderkant van <main>.

Links en rechts is die afstand er nog niet, daarom wordt daar een padding van 6 px gegeven.