Laatst aangepast: .
Twee of meer kolommen van verschillende hoogte een gemeenschappelijke rand en/of achtergrond geven. De hoogte van rand en/of achtergrond past zich aan de hoogste kolom aan.
Alles op deze site kan vrij worden gebruikt, met twee beperkingen:
* Je gebruikt het materiaal op deze site volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte info zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal van deze site ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.
* Deze uitleg wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan deze uitleg op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat de uitleg afkomstig is van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.
Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.
De onderste serie van drie heeft een achtergrondkleur. Op dezelfde manier kan in plaats hiervan een achtergrond-afbeelding worden gebruikt.
In dit voorbeeld heb ik de buitenste divs gepositioneerd met behulp van margins. Het op deze manier positioneren van zes divs is in het algemeen beslist geen goed idee: veel te ingewikkeld.
Normaal genomen zou je deze divs floaten of desnoods met position
op hun plaats zetten. Alleen kon dat in dit voorbeeld niet, want dan werkt de hier beschreven techniek niet meer. Dat wil zeggen : het probleem doet zich dan niet voor, dus de oplossing is dan ook niet nodig.
Normaal genomen krijgt een div automatisch de hoogte die nodig is om de inhoud van de div weer te kunnen geven. Dat zijn in dit voorbeeld de drie gekleurde kolommen (zelf ook weer divs) in elke div. Maar hier zijn de kolommen gefloat, en in dat geval krijgt de buitenste div geen hoogte. Precies wat ik nodig heb in dit voorbeeld.
Als ik nu float gebruik om de buitenste div zelf op z'n plaats te zetten, krijgt die buitenste div echter wél de hoogte van de inhoud, en dan kan ik de techniek niet meer laten zien. Hetzelfde geldt bij een absolute of fixed positie. In die gevallen is de hier beschreven techniek dus helemaal niet nodig.
De divs gewoon zonder meer neerzetten is ook geen goed idee, want dan krijg je gewoon zes divs onder elkaar. Dat geeft 'n onwijs smalle en hoge pagina.
'n Relatieve positie is ook al geen goed idee. Daarbij staan de divs gewoon onder elkaar en worden dan verplaatst. Maar in feite nemen ze nog steeds hun originele plaats in, alleen op het scherm zijn ze verplaatst. In feite is de pagina dan dus nog steeds onwijs hoog, wat 'n overbodige scrollbalk oplevert. Overbodig, want er is onder niets te zien: de divs zijn op het scherm naar boven (en 'n deel ook naar rechts) verplaatst.
Positie en float vallen dus af. Ik heb gekozen voor marges om ze op hun plaats te zetten. Maar nogmaals: normaal genomen is dat 'n idiote methode voor deze zes divs.
Hier heb ik m'n best moeten doen om 'losse' divs te maken, maar in de praktijk komt het zeer regelmatig voor dat je gewoon 'n niet gefloate of gepositioneerde div ergens los hebt staan, en dat die 'n aantal gefloate elementen moet omsluiten. Of 'n pagina met 'n paar gefloate kolommen die omsloten moeten worden of 'n gemeenschappelijke achtergrond moeten krijgen.
Mogelijk lijkt het wel of niet aannemen van de hoogte bij floaten en zo vreemd en onlogisch, maar in heel veel situaties is dit juist heel erg handig. 't Is alleen even fors wennen.
Ik zet dit hele verhaal hier neer en niet bij de Beschrijving van code en css, omdat het feitelijk niets met het voorbeeld zelf te maken heeft.
In Internet Explorer 6 werkt dit alleen als hasLayout aan staat. Zie verder bij Bekende problemen.
Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.
Alles op deze site is gemaakt op een systeem met Linux. Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Quanta Plus, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.
Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.
Een veel voorkomende constructie wordt gevormd door een aantal naast elkaar staande kolommen, die zijn gefloat, zodat ze altijd tegen elkaar aan staan.
Een daarbij veel voorkomende vraag is, hoe je die kolommen een gemeenschappelijke rand of een gemeenschappelijke achtergrond kunt geven, waarbij de rand of achtergrond even hoog is als de hoogste kolom, ongeacht welke dat is.
In het voorbeeld staan telkens drie kolommen samen in 'n buitenste div. Elke kolom is 'n div met 'n gekleurde achtergrond. De kolommen zijn naar links gefloat. Normaal genomen neemt de buitenste div automatisch de hoogte van de inhoud aan, maar niet als die inhoud is gefloat. Hier zijn de kolommen gefloat, dus de buitenste div heeft geen enkele hoogte.
Daarom zal een rand of achtergrond bij de buitenste div de kolommen dan ook niet omsluiten. De rand is niet meer dan 2 px dik: de dikte van boven- en onderkant van de rand van elk 1 px, zonder iets ertussenin, want de buitenste div heeft geen hoogte.
De achtergrond is volledig onzichtbaar, behalve 15 px aan de onderkant, want daar heeft de buitenste div 'n padding van 15 px, dus daar zie je de achtergrond wel.
(Bij Internet Explorer 6 en 7 neemt de buitenste div ten onrechte wel de hoogte aan van de inhoud, ook als die is gefloat. Dat komt hier toevallig handig uit, maar levert in de regel grote problemen op.)
De rand van de buitenste div staat alleen bovenaan.
De groene balk onderaan is een <p> met clear: both;
. Deze 'trekt' de rand omlaag.
Als er onder de kolommen nog een ander element staat, kun je dit 'n clear: both; geven. Daardoor wordt dit element onder de gefloate kolommen neergezet. En omdat dit onderste element niet is gefloat, heeft dit wel invloed op de hoogte van de buitenste div. De buitenste div zal dit onderste element gewoon omsluiten, en daardoor dus automatisch ook alle kolommen.
In de linkerafbeelding hierboven staat geen extra element. De border van de buitenste div staat dan ook helemaal bovenaan. (Ik heb de border hier even, voor de duidelijkheid, 5 px dik gemaakt, dus bovenaan staat 10 px.)
In de rechterafbeelding hierboven is een lege <p> neergezet met een groene achtergrond en een hoogte van 10 px. Deze heeft in de css clear: both;
meegekregen. Daardoor wordt hij ónder de hoogste gefloate kolom gezet. En omdat deze <p> zelf niet is gefloat, telt hij wel mee voor de hoogte van de buitenste div. Daardoor wordt deze hoog genoeg om ook de <p>, en dus de kolommen daarboven ook, te omsluiten. En dus komt de rand onder de <p> en de kolommen te staan.
Als je de <p> helemaal geen hoogte geeft, werkt dit ook. De <p> is dan volledig onzichtbaar, maar trekt wel de rand omlaag. In plaats van 'n <p> kun je elk willekeurig element nemen, als je het maar clear: both;
meegeeft.
Dit werkt prima als er 'n element na de gefloate kolommen staat, maar nog wel binnen de buitenste div. Maar als dat er niet is, moet je speciaal 'n extra element hiervoor toevoegen. Er is nog 'n manier, waarbij zelfs dat niet nodig is.
Als ik aan de buitenste div overflow: auto; overflow: scroll;
of overflow: hidden;
toevoeg, blijkt de buitenste div ook de kolommen te omsluiten. Daardoor zullen ook een rand of een achtergrond bij de buitenste div de kolommen binnen die div volledig omsluiten.
overflow: scroll;
valt eigenlijk af, omdat je hierdoor altijd 'n scrollbalk krijgt.
overflow: hidden;
is eigenlijk het simpelste, mits je ervoor zorgt dat de inhoud nooit buiten de buitenste div komt, anders verdwijnt deze. Als je overflow: auto;
gebruikt, verschijnt er 'n scrollbalk als de inhoud niet meer in de buitenste div past.
De code die te maken heeft met de basis van dit voorbeeld is rood
gekleurd. Alle voor dit voorbeeld niet-essentiële code is bruin
.
Deze uitleg hoort bij het voorbeeld dat in de download zit. Het voorbeeld uit de download verschilt iets van het voorbeeld hier op de site. In de download ontbreken bijvoorbeeld de witte vlakken met de links. Ook in de kopregels zit vaak wat verschil. Daarnaast kunnen er nog andere (meestal kleine) verschillen zijn.
Als je deze uitleg leest naast de broncode van het voorbeeld op de site, kan het dus bijvoorbeeld zijn dat 'n h1 uit de css bij 'n <h2> uit de html hoort. Maar het gaat niet om hele grote, fundamentele afwijkingen.
Als je dit lastig vindt, downloadt dan de hele handel (ga terug naar het voorbeeld en kies daar voor downloaden). In de download zit 'n voorbeeld dat wel naadloos aansluit op de uitleg in de download.
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="nl" lang="nl">
Een document moet met een doctype beginnen om weergaveverschillen tussen browsers te voorkomen. Zonder doctype is de kans op verschillende (en soms volkomen verkeerde) weergave tussen verschillende browsers heel erg groot.
Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.html.
Gebruik het volledige doctype, inclusief de url, anders werkt het niet goed.
De toevoeging achter <html
hierboven hoort bij het gekozen doctype.
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8" />
Zorgt dat de browser letters met accenten en dergelijke goed kan weergeven. Als je als doctype html hebt gekozen, moet je niet eindigen op />
, maar op >
(dit geldt voor alles in de head wat eindigt op />
).
utf-8 is de beste charset (tekenset), omdat deze alle talen van de wereld (en nog heel veel andere extra tekens) bestrijkt, maar toch niet meer ruimte inneemt voor de code dan nodig is. Als je utf-8 gebruikt, hoef je veel minder entiteiten (ä
en dergelijke) te gebruiken, maar kun je bijvoorbeeld gewoon ä gebruiken.
Deze regel moet zo hoog mogelijk komen te staan, als eerste regel binnen de head, omdat hij anders door sommige browsers niet wordt gelezen.
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="../../css/naam-van-stylesheet.css" />
Deze regel heeft in dit voorbeeldbestand geen enkel nut. Normaal genomen is het een verwijzing naar een extern stylesheet, waarin de style staat. In dit voorbeeld verwijst de href
naar een niet bestaand bestand.
De bedoeling is dat je bovenstaande regels aanpast voor je eigen bestand. De hele style, die onder deze regels in de <head> staat, wordt dan in het externe bestand geplaatst waar de href
naar verwijst. In dat bestand komt de style precies zo te staan zoals die nu in de <head> staat. Het bestand moet eindigen op .css.
Voordeel van een externe stylesheet is onder andere, dat deze geldig is voor alle pagina's waaraan deze is gelinkt. 'n Verandering in de lay-out hoef je dan maar op één enkele centrale plek te aan te brengen.
In die externe stylesheet zet je alles wat in dit voorbeeld tussen <style type="text/css">
en </style>
staat (zonder deze begin- en eindregel).
Deze regel is gewoon 'n link die naar 'n bestand elders verwijst, waar de css in staat. Op de plaats van "../../css/naam-van-stylesheet.css"
moet je pad naar en naam van jouw stylesheet invullen.
<style type="text/css">
Voor de duidelijkheid staat de style hier in het bestand zelf, maar het is beter deze in een apart stylesheet te zetten, zoals hierboven beschreven. In die stylesheet komt alles wat tussen bovenstaande regel en </style>
staat.
Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om het in die stylesheet te zetten met dezelfde vreselijke lay-out als die ik in dit voorbeeld gebruik. Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Ik gebruik alleen deze lay-out omdat het anders veel te veel regels worden.
Voorbeeld van 'n goede lay-out in je css:
div#header-buiten
{
position: absolute;
right: 16px;
width: 100%;
height: 120px;
background: yellow;
}
div#header-binnen
{
margin-left: 16px;
height: 120px;
text-align: center;
}
body
Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de kinderen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.
margin: 0; padding: 0;
Slim om te doen, is soms wat afwijkend in verschillende browsers.
font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;
Lettersoort. Als er geen Arial is, wordt gezocht naar Helvetica. Als dat er ook niet is in ieder geval 'n lettersoort zonder schreef (dwarsstreepjes).
font-size: 110%;
Iets groter dan standaard. 't Zal de leeftijd zijn, maar ik vind de standaardgrootte wat te klein.
Ik gebruik hier % als eenheid, en voor alle andere lettergroottes gebruik ik em. Dat komt door Internet Explorer. Als ik als maateenheid iets als px neem, kunnen gebruikers van Internet Explorer de lettergrootte niet veranderen.
Maar als ik overal em neem als maateenheid, wat dan voor de hand zou liggen, kom ik in de problemen met versies van Internet Explorer ouder dan versie 8. De stappen van de verkleining of vergroting zijn in die browsers zo groot, dat 't gelijk onleesbaar klein of absurd groot is.
Als je nou echter bij body geen em gebruikt (font-size: 1.1em;
zou hetzelfde moeten zijn als font-size: 110%;
), dan is de lettergrootte in Internet Explorer te veranderen, en in oudere versies dan versie 8 zijn de tussenstappen teruggebracht tot normale grootte.
Dit werkt ook als je als lettergrootte 100% invult. Dat heeft geen enkele invloed op de lettergrootte, behalve dus dat de tussenstappen in oudere versies nu normaal werken.
In Internet Explorer 8 is deze bug eindelijk gerepareerd. Aangezien we waarschijnlijk nog vele jaren met oudere versies dan Internet Explorer 8 zitten opgescheept, zal deze truc ook nog jaren moeten worden toegepast.
color: black;
Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.
Op deze pagina staat verder geen tekst, maar normaal genomen zal dat wel zo zijn. Daarom geef ik toch een tekstkleur op.
Hoewel dit de standaardkleur is, geef ik de kleur toch op. Hieronder geef ik een achtergrondkleur op. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond- en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als ik nu de achtergrondkleur verander, maar niet de voorgrondkleur, loop ik het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.
Door beide op te geven, weet ik redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important
heeft gebruikt, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.
background: #ff9;
Achtergrondkleurtje.
#content
Het element met id="content". Dit is de div waar alles in staat, hier alleen gebruikt om de hele handel netjes in het midden van het venster van de browser te kunnen zetten en zo.
width: 752px;
De meest rechtse buitenste div komt op 510 px vanaf de linkerkant van div#content
te staan. Hij is 240 px breed, samen 750 px. Daar komen nog 'n border links en rechts bij van elk 1 px, dus de rechter div eindigt op 752 px vanaf de rechterkant van div#content
. Dus moet div#content
752 px breed zijn om voldoende ruimte voor de erin staande divs te hebben.
Als ik div#content
horizontaal centreer, gaat de inhoud ervan mee. En omdat die inhoud nu de volle breedte van div#content
vult, wordt ook de inhoud horizontaal gecentreerd. En daar gaat het me om, want div#content
zelf is volledig onzichtbaar.
margin: 30px auto 0;
Omdat geen waarde is opgegeven voor links, krijgt links automatisch dezelfde waarde als rechts. Hier staat dus eigenlijk 30px auto 0 auto
in de volgorde boven - rechts - onder - links.
Boven 'n kleine afstand tot de bovenkant van het venster van de browser.
Links en rechts auto
, wat hier betekent: evenveel. De div staat dus altijd horizontaal gecentreerd, ongeacht de breedte van het venster van de browser.
Deze manier van centreren van een blok-element werkt alleen als het te centreren blok-element een breedte heeft.
#boven-links, #boven-midden, #boven-rechts
De elementen met id="boven-links", "boven-midden" en "boven-rechts". Dit zijn de drie buitenste divs die aan de bovenkant staan. Elke buitenste div bevat drie kolommen (zelf ook weer divs). De zwarte border hoort bij deze buitenste divs.
width: 240px;
Een blok-element zoals een div krijgt normaal genomen automatisch dezelfde breedte als zijn ouder, hier div#content
. Daardoor is het onmogelijk om een border om de in de div zittende kolommen te zetten: de rechter border van alle drie de buitenste divs zou aan de rechterkant van div#content
komen te staan, want de buitenste divs zijn immers even breed als div#content
.
Daarom beperk ik de breedte tot 240 px. Elke in 'n buitenste div zittende kolom is 80 px breed, dus nu passen er precies drie naast elkaar in elke buitenste div.
overflow: hidden;
Een div krijgt normaal genomen automatisch de hoogte die nodig is om de inhoud van de div weer te kunnen geven. Maar niet als, zoals hier het geval is, de inhoud van de div is gefloat. In dat geval krijgt de div helemaal geen hoogte.
Dat zou betekenen dat de border bij de bovenste drie divs alleen aan de bovenkant is te zien. En dan 2 px breed, omdat boven- en onderkant van de border tegen elkaar aan komen te staan, want ertussenin ziet niets.
Zonder overflow. Border staat bovenaan.
Bij de onderste drie divs zou je geen achtergrond zien, want de div heeft geen hoogte. Alleen achter de padding van 15 px hoogte is de achtergrond te zien. Maar feitelijk zie je die ook niet, want die valt weg achter de gekleurde kolommen.
Ook bij de onderste drie divs komt de border aan de bovenkant te staan. Maar omdat er 'n padding van 15 px is, komt er links en rechts aan de bovenkant nog 'n border van 15 px hoogte. Dat is de border links en rechts van de padding van 15 px. Als je goed kijkt op de hierbij staande afbeelding, kun je de border aan de bovenkant zien.
Als ik echter aan de buitenste div overflow: auto; overflow: scroll;
of overflow: hidden;
toevoeg, blijkt de buitenste div ook gefloate inhoud, hier de drie kolommen, te omsluiten.
overflow: scroll;
Altijd twee scrollbalken.
overflow: scroll;
valt eigenlijk af, omdat je hierdoor altijd 'n scrollbalk krijgt, zoals op de afbeelding hiernaast is te zien. Nodig of niet, er verschijnt altijd 'n horizontale én 'n verticale scrollbalk.
(Omdat de scrollbalk zelf ook ruimte inneemt, heb ik de buitenste div iets breder gemaakt voor deze afbeelding, anders paste het niet.)
overflow: auto;
Scrollbalk bij te veel inhoud.
Als je overflow: auto;
gebruikt, verschijnt er 'n scrollbalk als de inhoud niet meer in de buitenste div past.
Op de afbeelding hiernaast staat in de laatste kolom meer tekst dan erin past. Hierdoor wordt deze kolom (eigenlijk 'n div) te hoog voor de buitenste div. Daardoor verschijnt 'n verticale scrollbalk.
(Omdat de scrollbalk zelf ook ruimte inneemt, heb ik de buitenste div iets breder gemaakt voor deze afbeelding, anders paste het niet.)
overflow: hidden;
Alles staat goed.
overflow: hidden;
is eigenlijk het simpelste, mits je ervoor zorgt dat de inhoud nooit buiten de buitenste div komt. Als er meer inhoud in komt te staan dan in de buitenste div past, verschijnt geen scrollbalk. Het teveel is dan gewoon volledig onzichtbaar en onbereikbaar.
border: black solid 1px;
Zwart randje rondom de div.
#boven-midden
Het element met id="boven-midden". De middelste div boven.
margin:-152px 0 0 255px;
Linksboven staat al 'n div. Dit is de middelste, dus de tweede. Een div is een blok-element en wordt dus op 'n nieuwe regel gezet. Dat wil ik hier niet.
Ik verplaats de div 152 px naar boven: de hoogte van de eerste div links + de border boven- en onderaan van 1 px. Nu staat deze tweede div op dezelfde hoogte als de div linksboven.
Links geef ik de div 'n marge van 255 px, anders komt hij over de eerste div heen te staan. Nu staat deze tweede div netjes naast de eerste, met 'n kleine marge ertussen.
Waarom ik voor deze eigenaardige manier van positioneren heb gekozen, staat bij In dit voorbeeld....
#boven-rechts
Het element met id="boven-rechts". De meest rechtse div boven.
margin: -152px 0 0 510px;
Dit werkt precies hetzelfde als bij #boven-midden, alleen is de linkermarge groter.
#onder-links, #onder-midden, #onder-rechts
De elementen met id="onder-links", "onder-midden" en "onder-rechts". Dit zijn de drie divs die aan de onderkant staan. Elke div bevat drie kolommen. De zwarte border en de witte achtergrond horen bij deze divs.
width: 240px; overflow: hidden; border: black solid 1px;
Dit werkt hetzelfde als bij #boven-links, #boven-midden, #boven-rechts.
padding-bottom: 15px;
Om de witte achtergrond aan de onderkant zichtbaar te maken, geef ik aan de onderkant 'n padding. 'n Padding laat de achtergrondkleur gewoon zien. Hierdoor is beter te zien dat de achtergrondkleur altijd tot onder de hoogste kolom doorloopt, ongeacht welke dat is.
background: white;
Achtergrondkleur.
#onder-links
Het element met id="onder-links". De meest linkse div onderaan.
margin-top: 30px;
Een div is een blok-element en komt daardoor normaal genomen op 'n nieuwe regel te staan. Bovenaan staan al drie divs, dus deze div komt op 'n nieuwe regel daaronder te staan.
Om 'n kleine afstand tussen de bovenste en de onderste divs te krijgen, geef ik 'n kleine marge aan de bovenkant.
#onder-midden
Het element met id="onder-midden". De middelste div onderaan.
margin: -167px 0 0 255px;
Linksonder staat al 'n div. Dit is de middelste div, dus de tweede. Een div is een blok-element en wordt dus op 'n nieuwe regel gezet. Dat wil ik hier niet.
Ik verplaats de div 167 px naar boven: de hoogte van de eerste div links + de border boven- en onderaan van 1 px + de padding van 15 px. Nu staat deze tweede div op dezelfde hoogte als de div linksonder.
Links geef ik de div 'n marge van 255 px, anders komt hij over de eerste div heen te staan. Nu staat deze tweede div netjes naast de eerste, met 'n kleine marge ertussen.
Waarom ik voor deze eigenaardige manier van positioneren heb gekozen, staat bij In dit voorbeeld....
#onder-rechts
Het element met id="onder-rechts". De meest rechtse div onder.
margin: -167px 0 0 510px;
Dit werkt precies hetzelfde als bij #onder-midden, alleen is de linkermarge groter.
.een, .twee, .drie
De elementen met een class="een", class="twee" of class="drie". Dit zijn allemaal divs. 'een' hoort bij de divs met de rode achtergrond. 'twee' hoort bij de divs met de zwarte achtergrond. 'drie' hoort bij de divs met de blauwe achtergrond.
In elke buitenste div (de divs met de border) staat steeds een groepje van drie van deze divs, zodat er steeds drie verschillend gekleurde achtergronden naast elkaar staan. Op deze manier is de hoogte van de divs goed te zien.
float: left;
Zet de divs zo hoog mogelijk en dan zover mogelijk naar links.
Deze divs staan dus per groepje van drie in 'n buitenste div. Deze buitenste div krijgt normaal genomen 'n hoogte die genoeg is om de inhoud weer te kunnen geven. Maar niet als, zoals hier, de inhoud is gefloat. De buitenste div heeft hier dus geen enkele hoogte.
Je zou deze groepjes van drie divs ook op 'n andere manier neer kunnen zetten, maar het gaat er in dit voorbeeld juist om dat ze worden gefloat, zodat ze geen invloed hebben op de hoogte van de buitenste div.
width: 80px;
Breedte. Omdat er helemaal niets in de div staat, zou deze geen enkele breedte krijgen. Maar er moet wel 'n achtergrondkleur zichtbaar zijn. Dat kan niet als er geen breedte is, daarom geef ik die hier gewoon zelf op.
height: 50px;
Hoogte. Binnen de groepjes van drie divs varieert de hoogte. Ik geef hier aan alle divs dezelfde hoogte, en verderop geef ik dan 'n andere hoogte aan de divs die 'n andere hoogte moeten krijgen. Hierdoor spaar ik 'n regeltje css uit.
background: red;
Achtergrondkleur. Binnen de groepjes van drie divs varieert de achtergrondkleur. Ik geef hier aan alle divs dezelfde achtergrondkleur, en verderop geef ik dan 'n andere achtergrondkleur aan de divs die 'n andere achtergrondkleur moeten krijgen. Hierdoor spaar ik 'n regeltje css uit.
.twee
De elementen met class="twee". Dit zijn de middelste divs van elk groepje van drie.
background: black;
De middelste div van elk groepje 'n zwarte achtergrondkleur geven.
.drie
De elementen met class="drie". Dit zijn de rechter divs van elk groepje van drie.
background: blue;
De rechter div van elk groepje 'n blauwe achtergrondkleur geven.
#boven-links .twee, #onder-links .twee, #boven-midden .drie, #onder-midden .drie, #boven-rechts .een, #onder-rechts .een
#boven-links .twee
: de elementen met class="twee" binnen het element met id="boven-links". Dit is de tweede div uit 'n groepje van drie binnen de buitenste div boven links.
Ik heb er het volste vertrouwen in dat de lezer de andere vijf selectors zelf wel kan uitvogelen.
height: 100px;
Een hoogte van 100 px geven aan een van de divs uit 'n groepje van drie. Door steeds 'n andere div deze hoogte te geven, is goed te zien dat de border en achtergrond van de buitenste div zich richten naar de hoogste div uit het groepje van drie, ongeacht welke dat is.
#boven-links .drie, #onder-links .drie, #boven-midden .een, #onder-midden .een, #boven-rechts .twee, #onder-rechts .twee
#boven-links .drie
: de elementen met class="drie" binnen het element met id="boven-links". Dit is de derde div uit 'n groepje van drie binnen de buitenste div boven links.
Ik heb er het volste vertrouwen in dat de lezer de andere vijf selectors zelf wel kan uitvogelen.
height: 150px;
Een hoogte van 150 px geven aan een van de divs uit 'n groepje van drie. Door steeds 'n andere div deze hoogte te geven, is goed te zien dat de border en achtergrond van de buitenste div zich richten naar de hoogste div uit het groepje van drie, ongeacht welke dat is.
Gebruik vooral geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.
Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt niet meer onderhouden door Microsoft. Als je beslist iets van Microsoft wilt gebruiken, schaf dan (voor honderden euro's) een nieuwer programma aan, dat zich wel aan de standaarden houdt.
Je kunt natuurlijk ook een goed gratis programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.
Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enz. te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.
Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.
Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.
Het allereerste dat je moet invoeren is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.
Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.html.
Gebruik het volledige doctype, inclusief de url, anders werkt het niet goed.
Gebruik een 'strict' doctype of het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe. Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.
Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.
Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen zoals je wilt, en ga dan pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok voor waar uiteindelijk het menu komt te staan.
Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Als de blokken eenmaal werken zoals je wilt, zul je het gelijk merken als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat storen. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers of alles nog wel goed werkt.
Je kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br />1<br />2<br />3 enz., tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.
Om de breedte te vullen kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't einde (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.
Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.
Valiwie???
Valideren is het controleren van je (x)html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.
Je kunt je css en (x)html zowel valideren als 't online staat, als wanneer 't nog in je computer staat. Web Developer ('n Firefox-extensie) heeft zelfs 'n mogelijkheid om de html voortdurend, bij elke wijziging, opnieuw te valideren. (Die mogelijkheid is er ook bij css, maar daar wordt altijd aangegeven dat 't valid is, wat je er ook aan onzin in zet. Maar als je in de balk op css klikt ga je naar de echte validator, en die controleert wel goed.)
(x)html kun je valideren op: validator.w3.org
css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator
Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valid code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valid code is over twintig jaar ook nog te bekijken.
Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.
Toegankelijkheid (accessibility in het Engels) is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een spraakbrowser gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje wat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat dus gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.
(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)
Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.
Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:
Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze gaven te veel problemen omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk welke toetsen het zijn.
In de komende html5 waren ze eerst niet toegestaan, maar inmiddels lijkt het erop dat ze toch worden toegestaan, maar op 'n andere manier dan in html 4.01. Ik ga ze zelf pas weer gebruiken als duidelijk is hoe ze gaan werken, en als ze beter zijn uitgedacht dan in html 4.01 het geval was, want bij een goede toepassing is het op zich een heel goed idee.
In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn screenreaders en dergelijke zo verbeterd, dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.
Een andere mogelijkheid is een zogenaamde skip-link: een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel zichtbaar te maken in speciale programma's zoals spraakbrowsers. Die link staat boven het menu en linkt naar de inhoud van de pagina, zodat mensen met één klik het hele menu kunnen passeren.
Van oorsprong was html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.
De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een extern stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de head van die pagina. Zoekmachines zijn ook niet dol op een oerwoud van inline-stijlen (dat zijn stijlen in de tag zelf: <div style="...">
.)
Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enz. Spraakbrowsers en dergelijke kunnen van kopregel naar kopregel springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.
Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.
Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.
Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.
Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP of SSI. Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.
(Je kunt beter PHP dan SSI gebruiken, omdat SSI min of meer aan het uitsterven is en PHP veel meer mogelijkheden heeft. Op deze site wordt in enkele voorbeelden nog SSI gebruikt, maar zodra die worden bijgewerkt, gaat dat vervangen worden door PHP.)
lang=".."
. Ik doe dat op mijn eigen site maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dit soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal.<abbr>
bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="en dergelijke">e.d.</abbr>
. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>e.d.</abbr>
. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n spraakbrowser e.d. uit gaat spreken als Ed, en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.De spider van 'n zoekmachine, spraakbrowsers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina als de plaatjes worden weggehaald. Het zelfde geldt voor die fantastisch mooie flash-pagina's, als daarbij geen voorzieningen voor dit soort programma's zijn aangebracht.
Op Linux kun je met Lynx kijken hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op csant.info/lynx.
In Windows kun je ook het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een spraakbrowser en dergelijke hem zien. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.
De Firefox-extensie Web Developer heeft de mogelijkheid om 'n pagina te bekijken zonder css en/of afbeeldingen.
Ten slotte kun je je pagina nog online laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites. Ik noem er hier enkele. Helaas zijn ze bijna allemaal Engelstalig.
colorfilter.wickline.org Laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet.
contentquality.com Test op toegankelijkheid. Heel overzichtelijk.
wave.webaim.org Deze laat grafisch zien hoe de toegankelijkheid is. Heel erg duidelijk, maar bij grotere pagina's wordt 't al snel erg chaotisch.
Omdat ze de uitleg van de icoontjes heel goed hebben weten te verstoppen, geef ik de link daarvan ook maar gelijk: wave.webaim.org/icons
Zonder css, zoals veel spraakbrowsers en dergelijke de pagina zien, wordt gewoon de inhoud van de pagina weergegeven. Alleen zonder border en achtergrond. Deze constructie levert dus geen problemen op wat betreft toegankelijkheid.
Laatst gecontroleerd op 15 april 2012.
(Internet Explorer 6 is voor het laatst gecontroleerd op 9 mei 2010. Op deze browser test ik niet meer. Maar omdat de code niet is veranderd, neem ik aan dat dit voorbeeld ook nog werkt in Internet Explorer 6.)
Dit voorbeeld is getest in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome, Internet Explorer 6, 7, 8 en 9 in de resoluties 800x600, 1024x768, 1280x1024 en 1440x900. Steeds met de laatste versie van die browsers, omdat ik geen zin heb om rekening te houden met mensen die met zwaar verouderde browsers surfen. Dat is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken. In de resoluties 1024x768, 1280x1024 en 1440x900 is ook in- en uitzoomen en een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan tot 200%.
Eventuele problemen met betrekking tot zoomen en lettergrootte staan bij Bekende problemen.
Er is getest met behulp van muis en toetsenbord.
Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA en Fangs Screen Reader Emulator. Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. NVDA is een screenreader, zoals die door blinden wordt gebruikt. Fangs Screen Reader Emulator is een extensie bij Firefox, die de pagina laat zien zoals een screenreader hem ziet.
Als het voorbeeld in deze vier programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid van dit voorbeeld staan onderaan Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.
Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld mobiele systemen als iOS of Android, en ook niet op apparaten als smartphones, iPad, enz. De kans is heel erg groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op dat soort systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak wijzigingen en/of aanvullingen moeten aanbrengen.
De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen vermeld.
Nieuwe browsers test ik pas als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat ik 'n bug zit te omzeilen, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kan ik niet beantwoorden, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enz. in wel geteste browsers: graag!)
Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.
:
Nieuw opgenomen.
Als deze constructie niet werkt in Internet Explorer 6, kan dat komen omdat hasLayout uit staat. In Internet Explorer 6 werkt dit alleen als hasLayout aan staat.
hasLayout is een duivelse pesterij van Microsoft, alleen bedoeld om het werk van sitebouwers onaangenaam te maken. Een ander nut heb ik er nooit in kunnen ontdekken.
'n Andere hobby van Microsoft is het volstrekt incompatibel maken van de verschillende versies van Internet Explorer met elkaar, dus in Internet Explorer 7 zijn de regels voor hasLayout volkomen anders dan in Internet Explorer 6. In Internet Explorer 7 werkt dit voorbeeld gewoon zonder meer.
In Internet Explorer 8 is 't kreng gelukkig helemaal afgeschaft. Waarom het ooit heeft bestaan is volstrekt onduidelijk, vandaar mijn ernstige verdenking dat het alleen maar pesterij is geweest.
hasLayout kan niet rechtstreeks worden aan- of uitgezet, dit moet via eigenschappen van de css. Sommige elementen hebben het, naar het lijkt, altijd aan staan, maar 'n div hoort daar niet bij. Naar het lijkt? Ja, want de documentatie over hasLayout is ook nog 'ns uiterst beroerd en/of geheim, of in ieder geval niet te vinden bij Microsoft.
Als hasLayout niet aan staat, is de weergave van 'n pagina echt totaal anders dan met hasLayout aan. Haal bij de zes buitenste divs de breedte weg en je ziet wat ik bedoel: ze klappen volledig in elkaar.
De uiterst creatieve weergave van de voorbeeld-pagina in Internet Explorer 6 als hasLayout uit staat.
De volgende eigenschappen kunnen worden toegevoegd aan de css voor Internet Explorer 6 om hasLayout aan te zetten:
* position: absolute;
* float: left; float: right;
* display: inline-block;
* width: alles behalve 'auto' (in dit voorbeeld is dit gebruikt);
* height: alles behalve 'auto';
* zoom: elke waarde behalve 'normal';
Meestal kan zoom: 1;
zonder problemen worden toegepast. Dat is de opdracht om gewoon op de normale manier te zoomen, dus eigenlijk om niet te zoomen.
Ook height: 1%;
kan meestal zonder problemen worden toegepast. Deze opdracht slaat natuurlijk ook nergens op, maar het zet hasLayout aan.