Uitleg twee in een venstertje naast elkaar staande kolommen gelijktijdig scrollen

Korte omschrijving

Twee kolommen tekst staan naast elkaar in een venstertje. Bij scrollen van één van de kolommen, scrolt de ander vanzelf mee. In browservensters smaller dan 608 px staan de kolommen niet naast, maar onder elkaar.

Opmerkingen

• Deze constructie is mogelijk minder geschikt voor teksten, waarin veel wordt gelinkt binnen dezelfde pagina (ankers). Zie verder bij Bekende problemen (en oplossingen).

• Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen testen op een echt touchscreen.

  Inmiddels hebben veel browsers mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm in de ontwikkelgereedschappen ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Alles op deze site is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Komodo Edit, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

Elk van beide kolommen met tekst is een <div>. Deze twee <div>'s staan samen in een gezamenlijke <div>.

Aan de gezamenlijke <div> wordt een hoogte gegeven, samen met overflow: auto;. Als één of beide kolommen nu te hoog zijn voor de gezamenlijke <div>, ontstaat een verticale scrollbalk bij de gezamenlijke <div>. Door het opgeven van een border en dergelijke ziet de gezamenlijke <div> eruit als een soort venstertje.

Als wordt gescrold in het venstertje, of als de inhoud van het venstertje met de vinger wordt bewogen, wordt in feite de gezamenlijke <div> gescrold. Daardoor bewegen de twee kolommen gelijktijdig, want beide kolommen staan in de gezamenlijke <div>. Dus als de ene kolom omhoog of omlaag gaat, gaat de andere kolom mee.

De achtergrondkleur van het venstertje is aan de gezamenlijke <div> gegeven, zodat het niet uitmaakt welke kolom het hoogst is. Met wat extra css is het vrij simpel de border tussen de kolommen altijd het hele venstertje te laten vullen, en altijd even lang te maken als de langste kolom.

In browservensters smaller dan 608 px is te weinig ruimte voor twee kolommen naast elkaar. Daarin staan de kolommen met tekst niet naast, maar onder elkaar.

Bovenin de rechterkolom staat een korte omschrijving van dit voorbeeld. Omdat de rechterkolom in smalle vensters ónder de linkerkolom komt te staan, heb je weinig aan die omschrijving. Daarom staat in smalle vensters bovenin de linkerkolom een link naar de omschrijving in de rechterkolom. In vensters breder dan 608 px wordt deze link verborgen, want daar is de omschrijving bovenin de rechterkolom gewoon te zien.

De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-

Voordat een nieuwe css-eigenschap wordt ingevoerd, is er in de regel een experimentele fase. Browsers passen het dan al toe, maar met een aangepaste naam. Tijdens deze fase kunnen problemen worden opgelost en worden veldslagen uitgevochten over hoe de standaard precies moet worden toegepast.

Als iedereen het overal over eens is en alle problemen zijn opgelost, wordt de officiële naam uit de standaard gebruikt.

De belangrijkste browsers hebben elk een eigen voorvoegsel:

Firefox: -moz-, naar de maker: Mozilla.

Op webkit gebaseerde browsers, zoals Google Chrome en Safari: -webkit-.

(Google Chrome is van webkit overgestapt op een eigen weergave-machine: blink. Blink zou geen voorvoegsels gaan gebruiken. Het is echter een aftakking van webkit, dus het zal nog wel even duren voor -webkit- hier helemaal uit is verdwenen. Ook Opera gebruikt inmiddels Blink, inclusief het daar nog in gebruikte -webkit-. Hierdoor is het tot voor kort door Opera gebruikte voorvoegsel -o- niet meer nodig.)

Internet Explorer: -ms-, naar de maker: Microsoft.

In dit voorbeeld worden hyphens en -webkit-overflow-scrolling gebruikt.

Zodra de experimentele fase voorbij is, wordt het voorvoegsel weggelaten. Omdat dat moment niet bij alle browsers hetzelfde is, zet je nu ook al de officiële naam erbij. Deze wordt als laatste opgegeven. Bijvoorbeeld Android browser herkent -webkit-linear-gradient. Zodra Android browser linear-gradient gaat herkennen, zal dit -webkit-linear-gradient overrulen, omdat het er later in staat. Dat ze er beide in staan, is dus geen enkel probleem.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

• Als je dit voorbeeld gaat aanpassen voor je eigen site, houdt het dan in eerste instantie zo eenvoudig mogelijk. Ga vooral geen details invullen.

• Gebruik vooral geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.

  Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt niet meer onderhouden door Microsoft. Als je beslist iets van Microsoft wilt gebruiken, schaf dan (voor 'n fikse prijs) een nieuwer programma aan, dat zich wel aan de standaarden houdt.

  Ook OpenOffice en LibreOffice leveren een uiterst beroerd soort html af. Tekstverwerkers met al hun toeters en bellen zijn gewoon niet geschikt om websites mee te bouwen.

  Je kunt natuurlijk ook een goed gratis programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.

  Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enz. te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.

• Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.

  Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.

• Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.

  Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

  Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

• Gebruik een 'strict' doctype of (beter!) het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe. Het doctype voor html5 is uiterst simpel: <!DOCTYPE html>.

  Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.

  Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.

• Als tweede voer je de charset in. Dit vertelt de browser, welke tekenset er gebruikt moet worden, zodat letters met accenten en dergelijke overal goed worden weergegeven. Het beste kun je utf-8 nemen. Als je later van charset verandert, loop je 'n grote kans dat je alle aparte tekens als letters met accenten weer opnieuw moet gaan invoeren. In html5 is het simpele <meta charset="utf-8"> voldoende.
• Test vanaf het allereerste begin in zoveel mogelijk verschillende browsers in 'n aantal resoluties (schermgroottes). Onder het kopje Getest in kun je in deze uitleg vinden, waar ikzelf op test. Ook van Internet Explorer kun je meerdere versies naast elkaar draaien. Op de pagina met links staan onder de kopjes Gereedschap → Meerdere versies van Internet Explorer draaien en Gereedschap → Weergave testen 'n aantal links die daarbij kunnen helpen. De compatibiliteitsweergave in Internet Explorer is niet geschikt om te testen, omdat deze enigszins verschilt van de weergave in échte browsers.
• Voor alle voorbeelden geldt: breng veranderingen stapsgewijs aan. Als je bijvoorbeeld foto's wilt laten weergeven, begin dan met het alleen veranderen van de namen van de foto's, zodat je eigen foto's worden weergegeven. Maakt niet uit als de maten niet kloppen en de teksten fout zijn. Als dat werkt, ga dan bijvoorbeeld de maten aanpassen. Dan de teksten. En controleer steeds, of alles nog goed werkt.

• Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen, zoals je wilt. Ga daarna pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok op de plaats, waar uiteindelijk het menu komt te staan.

  Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Zorg eerst dat de blokken werken, zoals je wilt. Dan zul je het daarna gelijk merken, als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat verstoren. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers, of alles nog wel goed werkt.

  Je kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br>1<br>2<br>3 enz., tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet ongemerkt drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.

  Om de breedte te vullen, kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig, om aan 't einde (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.

• Zolang je in grotere dingen zoals 'n lay-out aan 't wijzigen bent, zou ik je aanraden de verschillende delen een achtergrondkleur te geven. Je ziet dan goed, waar 'n deel precies staat. Een achtergrondkleur heeft – anders dan bijvoorbeeld een border – verder geen invloed op de lay-out, dus die is hier heel geschikt voor.
• Als je instellingen verandert in de style, verander er dan maar één, hooguit twee tegelijk. Als je er zeventien tegelijk verandert, is de kans groot dat je niet meer weet, wat je hebt gedaan. En dat je 't dus niet meer terug kunt draaien.

• Marges, padding en border worden bij de hoogte en breedte van de inhoud opgeteld. Hier worden vaak fouten mee gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een lay-out 'n border toevoegt aan een van de 'hoofdvakken' (header, footer, kolommen), dan wordt deze er bij opgeteld. Bij 'n border van 2 px rondom de linkerkolom wordt deze dus plotseling 4 px breder (2 aan beide kanten), en 4 px hoger. Zoiets kan je hele lay-out verstoren, omdat iets net te breed of te hoog wordt. Je moet dan elders iets 4 px kleiner maken. Dat zal vaak zo zijn: als je één maat verandert, zul je vaak ook 'n andere moeten aanpassen.

  css geeft de mogelijkheid om margin, padding en border bínnen de breedte en hoogte van de inhoud te zetten met behulp van box-sizing, als je dat handiger vindt.

• In plaats van px kun je ook andere maten gebruiken, met name em. Voordeel van em is dat een lettergrootte, regelhoogte, en dergelijke in em ook in Internet Explorer kan worden veranderd. Nadeel is dat het de lay-out sneller kan verstoren dan bijvoorbeeld px. Dit moet je gewoon van geval tot geval bekijken. Voor weergave in mobiele apparaten zijn relatieve eenheden als em vrijwel altijd beter dan vaste eenheden als px.

  Zoomen kan trouwens altijd, ongeacht welke eenheid je gebruikt.

• Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.

  Valiwie???

  Valideren is het controleren van je html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.

  Je kunt je css en html zowel valideren, als 't online staat, als wanneer 't nog in je computer staat.

  html kun je valideren op: validator.w3.org/nu.

  css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator.

  Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valide code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valide code is over twintig jaar ook nog te bekijken.

  Valideren moet trouwens ook niet worden overdreven. Het is een hulpmiddel om echte fouten te vinden, meer niet. Het gaat erom dat je site goed werkt, niet dat je het braafste kind van de klas bent. Als de code niet valideert, maar daar is een goede reden voor, is daar niets op tegen.

  Op deze site is alle css en html gevalideerd. Als de code niet helemaal valide is (wat regelmatig voorkomt), staat daar onder Bekende problemen (en oplossingen) de reden van.

Toegankelijkheid en zoekmachines

Het eerste deel van deze tekst is voor alle voorbeelden hetzelfde. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende dingen staan verderop onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Toegankelijkheid (accessibility in het Engels) is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

• Gebruik altijd een alt-beschrijving bij een afbeelding. De alt-tekst wordt gebruikt, als afbeeldingen niet kunnen worden getoond of gezien (dat geldt dus ook voor zoekmachines). Als je iets wilt laten zien, als je over de afbeelding hovert, gebruik daar dan het title-attribuut voor, niet de alt-beschrijving.

  Als een afbeelding alleen maar voor de sier wordt gebruikt, zet je daarbij alt="", om aan te geven dat de afbeelding niet belangrijk is voor het begrijpen van de tekst of zo.

• Als uit de tekst bij een link niet duidelijk blijkt, waar de link naartoe leidt, gebruik dan een title bij de link. Een tekst als 'pagina met externe links' is waarschijnlijk duidelijk genoeg, een tekst als alleen 'links' mogelijk niet. Een duidelijke zwart-witregel is niet te geven, omdat dit ook van tekst en dergelijke in de omgeving van de link afhangt.

• Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze geven te veel problemen omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk, welke toetsen het zijn.

  Op zichzelf zijn accesskeys een heel goed idee. Maar helaas zijn ze ook in html5 volstrekt onvoldoende gedefinieerd. Er is nog steeds geen standaard voor de meest gebruikelijke accesskeys, zoals Zoek of Home.

  Er is nog steeds niet vastgelegd, hoe accesskeys zichtbaar gemaakt kunnen worden. Voor de makers van browsers zou dit 'n relatief kleine moeite zijn, voor de makers van 'n site is het bergen extra werk.

  Voor mij redenen om accesskeys (vrijwel) niet te gebruiken. Ik kan me wel voorstellen dat ze op sites die gericht zijn op 'n specifieke groep gebruikers nog enig nut kunnen hebben, maar voor algemene sites zou ik zeggen: niet gebruiken.

• Met behulp van de Tab-toets (of op 'n soortgelijke manier) kun je in de meeste browsers door links, invoervelden, en dergelijke lopen. Elke tab brengt je één link, invoerveld, en dergelijke verder, Shift+Tab één plaats terug. Met behulp van tabindex kun je de volgorde aangeven waarin de Tab-toets werkt. Zonder tabindex wordt de volgorde van de html aangehouden bij gebruik van de Tab-toets, maar soms is een andere volgorde logischer.

  In principe is het beter, als tabindex niet nodig is, maar gewoon de volgorde van de html wordt aangehouden. Bij verkeerd gebruik kan tabindex heel verwarrend zijn. Het is niet bedoeld om van de pagina een hindernisbaan voor kangoeroes te maken, waarop van beneden via links over rechts naar boven wordt gesprongen.

• In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn schermlezers en dergelijke zo sterk verbeterd, dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als die op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.

  Een andere mogelijkheid is een zogenaamde skip-link: een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel zichtbaar in speciale programma's zoals tekstbrowsers en schermlezers, want die kijken gewoon naar wat er in de broncode staat.

  Zo'n link staat boven menu, header, en dergelijke en linkt naar de eigenlijke inhoud van de pagina, zodat mensen met één toetsaanslag naar de eigenlijke inhoud van de pagina kunnen gaan.

  Een skip-link is ook nuttig voor gebruikers van de Tab-toets. Zodra de normaal genomen onzichtbare link door het indrukken van de Tab-toets focus krijgt, kun je hem op het scherm plaatsen, waardoor hij zichtbaar wordt. Bij een volgende tab wordt hij dan weer buiten het scherm geplaatst en is dus niet meer zichtbaar, zodat de lay-out niet wordt verstoord.

• Van oorsprong is html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.

  De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een externe stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de <head> van die pagina. Zoekmachines zijn ook niet dol op een oerwoud van inline-stijlen (dat zijn stijlen in de tag zelf: <div style="...">.)

• Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enz. Schermlezers en dergelijke kunnen van kop naar kop springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.

  Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.

  Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.

• <table> is fantastisch, maar alleen als die wordt gebruikt om een echte tabel weer te geven, niet als hij voor opmaak wordt misbruikt. In het verleden is dat op grote schaal gebeurd bij gebrek aan andere mogelijkheden. Een tabel is, als je niet heel erg goed oplet, volstrekt ontoegankelijk voor gehandicapten en zoekmachines. Het lezen van een tabel is ongeveer te vergelijken met het lezen van een krant van links naar rechts: niet per kolom, maar per regel. Dat gaat dus alleen maar goed bij een echte tabel zoals een spreadsheet. In alle andere gevallen garandeert 'n tabel 'n lagere plaats in een zoekmachine.

• Frames zijn een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit geen verband tussen.

  Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP of SSI. Dan wordt de pagina niet in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.

• Geef de taal van het document aan, en bij woorden en dergelijke die afwijken van die taal de afwijkende taal met behulp van lang="..". Ik doe dat op mijn eigen site maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dit soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal. Maar bij enigszins 'normale' teksten hoor je een taalwisseling aan te geven.
• Gebruik de tag <abbr> bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="ten opzichte van">t.o.v.</abbr>. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>t.o.v.</abbr>. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n schermlezer 't.o.v.' uit gaat spreken als 'tof', en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.

• De spider van 'n zoekmachine, schermlezers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina, als de plaatjes worden weggehaald. Hetzelfde geldt voor die fantastisch mooie flash-pagina's, als daarbij geen voorzieningen voor dit soort programma's zijn aangebracht.

  Op Linux kun je met Lynx kijken, hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op invisible-island.net/lynx.

  Ook kun je in Windows het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een tekstbrowser en dergelijke hem zien. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.

  Ten slotte kun je je pagina nog online laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites. Ik noem er hier enkele.

  lowvision.support: laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet. Engelstalig.

  wave.webaim.org Deze laat grafisch zien hoe de toegankelijkheid is. Engelstalig.

  Op de pagina met links kun je onder Toegankelijkheid links naar testen en dergelijke vinden.

Specifiek voor dit voorbeeld

Er zijn geen bijzondere problemen wat betreft toegankelijkheid. Er moet alleen om gedacht worden dat de tekst in de volgorde van de html wordt voorgelezen: eerst de linkerkolom, daarna de rechterkolom. Het is dus niet handig om in de linkerkolom bijvoorbeeld artikelnummers te zetten en rechts de bijbehorende artikelen. Daar zijn betere manieren voor. (Overigens ziet ook de spider van een zoekmachine in dat geval eerst alle artikelnummers, en pas daarna los van die nummers alle artikelen. Wat dat voor mogelijk effect heeft op de vindbaarheid van de pagina in een zoekmachine, kun je waarschijnlijk zelf wel bedenken.)

Zonder css gebeurt hetzelfde: eerst verschijnt de linkerkolom, daaronder de rechterkolom.

Getest in

Laatst gecontroleerd op 11 augustus 2015.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen en lettergroottes, staan hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan onderaan Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

• Windows 7:
  Firefox, UC Browser, Google Chrome, Internet Explorer 9 en 10 in de resoluties 800x600, 1024x768 en 1280x1024.
• Windows 8.1:
  Bureaublad-versie: Firefox, UC Browser, Google Chrome en Internet Explorer 11 in de resoluties 800x600, 1024x768 en 1366x768.
  Startscherm-versie: Internet Explorer 11.
• OS X:
  Firefox, Safari en Google Chrome in een resolutie van 1680x1050 en kleiner.
  Kleiner is wat vaag: het browservenster is traploos verkleind van 1680x1050 tot ongeveer 1000x600. Waarbij alle tussenliggende groottes dus ook zijn getest.
  In Safari is ook de Reader-weergave getest.
• Linux:
  Firefox en Google Chrome in de resoluties 800x600, 1024x768 en 1280x1024.
• Windows Phone 8.1 in een resolutie van 800x480 (Nokia Lumia 520):
  Internet Explorer (portret en landschap).
  UC Browser (portret en landschap).
  
• iPad met iOS 8.4 in een resolutie van 1024x768 (MC979NF):
  Safari (reader-weergave aan/uit, portret en landschap).
  Chrome for IOS (portret en landschap).
  UC Browser (portret en landschap).
• Android 4.1.2 in een resolutie van 800x480 (Samsung Galaxy Core i8620):
  Chrome, Android browser, UC Browser en Firefox (alle portret en landschap).
• Android 4.4.2 in een resolutie van 1280x800 (Samsung Tab 3):
  Android browser, UC Browser, Firefox en Chrome (alle portret en landschap).

Er is steeds getest met de laatste versie van de browsers op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum, omdat ik geen zin heb om rekening te houden met mensen die met zwaar verouderde browsers surfen. Dat is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

Ook op Windows XP kunnen mensen surfen met Firefox, Opera of Google Chrome, dus ook daar zijn mensen niet afhankelijk van Internet Explorer 8. Ik maak één uitzondering: Android browser. Omdat Android vaak niet geüpdatet kan worden, test ik ook nog in oudere versies van Android browser.

In resoluties groter dan 800x600 is ook in- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op de iPad, Android en Windows Phone, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 is getest met een touchscreen, met een combinatie van toetsenbord en touchpad, en met een combinatie van toetsenbord en muis.

Op de desktop is ook getest, als JavaScript uitstaat. Eventuele problemen staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld. (Op iOS, Android en Windows Phone is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge.)

Naast deze 'gewone' browsers is ook getest in Lynx, WebbIE, NVDA, TalkBack en VoiceOver.

Lynx is een browser die alleen tekst laat zien en geen css gebruikt. Er is getest op Linux.

WebbIE is een browser die gericht is op mensen met een handicap. Er is getest op Windows 7.

NVDA is een schermlezer, zoals die door blinden wordt gebruikt. Er is getest in combinatie met Firefox op Windows 7.

TalkBack is een in Android ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Chrome.

VoiceOver is een in iOS en OS X ingebouwde schermlezer. Er is getest in combinatie met Safari op iOS en OSX.

Als het voorbeeld in deze programma's toegankelijk is, zou het in principe toegankelijk moeten zijn in alle aangepaste browsers en dergelijke. En dus ook voor zoekmachines, want een zoekmachine is redelijk vergelijkbaar met een blinde. Eventuele opmerkingen over de toegankelijkheid specifiek voor dit voorbeeld staan hierboven bij Toegankelijkheid en zoekmachines onder het kopje Specifiek voor dit voorbeeld.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. De kans is (heel erg) groot dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je vaak (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Android browser werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar eigenlijk geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers test ik pas, als ze uit het bèta-stadium zijn, omdat er anders 'n redelijke kans is dat ik 'n bug zit te omzeilen, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kan ik niet beantwoorden, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enz. in wel geteste browsers: graag!)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

11 augustus 2015:

Nieuw opgenomen.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

positioneren-104-dl.html: de pagina met het venstertje en de twee kolommen.

positioneren-140.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

positioneren-104.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

HTML

CSS

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

        div#header-buiten {
            position: absolute;
            right: 16px;
            width: 100%;
            height: 120px;
            background: yellow;
        }

        div p {
            margin-left: 16px;
            height: 120px;
            text-align: center;
        }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enz., met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Als je op internet zoekt naar 'css' en 'compress' of 'comprimeren', vind je tal van sites, waar je dat automatisch kunt doen.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, wil ik dat mensen zonder al te veel moeite de css kunnen bekijken.)

css voor alle vensters

/* positioneren-104-dl.css */

Om vergissingen te voorkomen, is het een goede gewoonte bovenaan het stijlbestand even de naam neer te zetten. Voor je het weet, zit je anders in het verkeerde bestand te werken.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

background: #ff9;

Achtergrondkleur

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, geef ik de kleur toch op. Hierboven heb ik een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de kleur en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als ik nu de achtergrondkleur verander, maar niet de voorgrondkleur, loop ik het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, weet ik redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;

Lettersoort. Als er geen Arial is, wordt gezocht naar Helvetica. Als dat er ook niet is in ieder geval 'n lettersoort zonder schreef (dwarsstreepjes).

margin: 0; padding: 0;

Verschillende browsers hebben verschillende standaard-instellingen hiervoor. Door ze gewoon op 0 te zetten, zijn ze overal hetzelfde.

h1

Belangrijkste kop van de pagina

font-size: 1em;

Normaal genomen krijgt een <h1> een veel grotere letter. In smalle browservensters mag de lettergrootte niet groter dan de gewone tekst zijn, anders neemt de kop te veel ruimte in beslag. Verderop wordt de lettergrootte voor bredere vensters weer wat vergroot.

Door de lettergrootte aan te passen met behulp van css, kan ik het uiterlijk aanpassen, terwijl voor zoekmachines, spraakbrowsers, en dergelijke toch duidelijk blijft dat het om de belangrijkste kop gaat.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren.

-moz-hyphens: auto; -ms-hyphens: auto; -webkit-hyphens: auto; hyphens: auto;

Hier staat in feite vier keer hetzelfde: hypens: auto;. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

In smalle vensters kan de <h1> er al vlug wat ongelukkig uitzien, als er 'n wat langer woord in voorkomt. Zoals hier het woord 'gelijktijdig'. Door automatisch afbreken aan te zetten, wordt zo'n lang woord – als dat zo uitkomt – afgebroken en over twee regels verdeeld.

margin: 0;

Een <h1> heeft van zichzelf een vrij grote marge aan boven- en onderkant. Die is hier niet welkom.

padding-top: 5px;

Omdat hier gelijk boven de marge aan de bovenkant van de <h1> is weggehaald, staat de <h1> nu pal tegen de bovenkant van het browservenster. Dat is ook weer niet de bedoeling, daarom wordt hier de tekst binnen de <h1> iets omlaag gezet.

Waarom ik dan eerst de marge aan de bovenkant heb weggehaald? Dat heeft te maken met de Wondere Wereld van css. In bepaalde omstandigheden wordt een marge als het ware doorgegeven aan de ouder van het element. Dat gebeurt hier. Die ouder is <body>, die later een hoogte van 100% krijgt. Als daar een marge van 5px bij komt, wordt het net te hoog voor het browservenster (100% + px) en ontstaat een overbodige verticale scrollbalk.

In tegenstelling tot margin wordt padding nooit 'doorgegeven'.

Als je dit niet begrijpt: dat ligt niet aan jou. Dit is één van die dingen, waar heel goede redenen voor zijn, maar die in de praktijk uiterst lastig zijn. Voor geïnteresseerden is iets meer info te vinden in het kadertje hieronder.

#wrapper

Het element met id="wrapper". De buitenste <div> waar de hele constructie in staat.

background: white;

Witte achtergrond.

In smallere browservensters staan de kolommen naast elkaar. Als je daarin aan de kolommen een achtergrondkleur geeft, bestrijkt die beide kolommen volledig.

In bredere vensters ligt dat echter anders. Daarin staan de kolommen niet onder, maar naast elkaar. Tenzij de kolommen exact even hoog zijn, eindigen ze niet op dezelfde hoogte.

Als de achtergrondkleur in bredere vensters aan de kolommen wordt gegeven, eindigt die achtergrondkleur daardoor ook niet op dezelfde hoogte, zoals op de afbeelding is te zien.

In bredere vensters scrollen beide kolommen binnen het venstertje, dat door div#wrapper wordt gemaakt. Als je de achtergrondkleur niet aan de kolommen, maar aan div#wrapper geeft, zal de achtergrond van het venstertje altijd wit zijn, helemaal los van welke kolom het langste of het kortste is.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, geef ik de kleur toch op. Hierboven heb ik een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als ik nu de achtergrondkleur verander, maar niet de voorgrondkleur, loop ik het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, weet ik redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

Ik heb dit ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

#links, #rechts

De elementen met id="links" en id="rechts". De <div>'s waarbinnen de linker- en rechterkolom staan.

border: solid 4px #b1b1b1;

Grijze rand rondom de kolommen.

border-radius: 10px;

Ronde hoekjes.

padding: 8px;

Wat afstand tussen tekst en buitenkant van de kolommen.

h2

Alle <h2>'s. Dat zij hier de twee kopjes boven de kolommen.

font-size: 1.2em;

Iets kleinere letter dan een <h2> van zichzelf heeft.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

margin: 0;

Een <h2> heeft van zichzelf een marge aan boven- en onderkant. Die is hier niet welkom.

#omschrijving

Het element met id="omschrijving". De <p> bovenaan de rechterkolom waarin een korte beschrijving van het voorbeeld staat.

border: red solid 2px;

Rood randje.

border-radius: 8px;

Ronde hoeken.

padding: 8px;

Wat afstand tussen tekst en buitenkant van de <p>.

css voor vensters breder dan 608 px

@media screen and (min-width: 608px)

De css die hier tot nu toe staat, geldt voor alle browservensters. De css die hieronder staat, geldt alleen voor browservensters breder dan 608 px. Voor een deel is dit nieuwe css, voor een deel wordt hierboven staande css aangepast.

@media: geeft aan dat het om css gaat, die alleen van toepassing is, als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Al langer bestond de mogelijkheid om met behulp van zo'n @media-regel css voor bijvoorbeeld printers op te geven. css3 heeft dat uitgebreid tot bepaalde fysieke eigenschappen, zoals de breedte en hoogte van het venster van de browser.

screen: deze regel geldt alleen voor schermweergave. Als je dit soort constructies wilt printen, is daar andere css voor nodig.

and: er komt nog een voorwaarde, waaraan moet worden voldaan.

(min-width: 608px): het browservenster moet minimaal 608 px breed zijn. Is het venster smaller, dan wordt de css die binnen deze media-regel staat genegeerd.

Gelijk na deze regel komt een { te staan, en aan het einde van de css die binnen deze regel valt een bijbehorende afsluitende }. Die zijn in de regel hierboven weggevallen, maar het geheel ziet er zo uit:

@media screen and (min-width: 608px) { body {color: silver;} (...) rest van de css voor deze @media-regel (...) footer {color: gold;} }

Voor de eerste css binnen deze media-regel staat dus een extra {, en aan het eind staat een extra }.

Er is geen bijzondere reden om precies 608 px als grens te nemen. Tijdens het uitproberen kwam toevallig deze maat uit de bus, en omdat 608 px niet beter of slechter is dan 600 of 610 px, is het daarbij gebleven.

html

Het buitenste element, waarbinnen de hele pagina staat.

Normaal genomen zul je dit met een id gebruiken, omdat de css anders voor álle pagina's geldt, want elke pagina heeft nou eenmaal <html>. Dat werkt precies hetzelfde als een id bij andere tags:

<html id="ik-ben-een-id">

In de css komt dan te staan:

#ik-ben-een-id {...} of html#ik-ben-een-id {...} height: 100%;

Altijd de volle hoogte van het venster van de browser laten vullen.

Bij #wrapper wordt de hoogte van #wrapper, en daarmee van het venstertje waarbinnen wordt gescrold, beperkt tot maximaal de hoogte van het venster van de browser. Daarvoor worden procenten gebruikt. Een hoogte in procenten geldt altijd ten opzichte van de ouder van het element. Bij #wrapper is dat <body>.

<body> heeft van zichzelf geen hoogte, maar wordt automatisch precies hoog genoeg om de inhoud ervan weer te geven. Omdat <body> geen eigen hoogte heeft, kan de hoogte van #wrapper niet worden uitgedrukt in een aantal procenten van <body>.

Daarom wordt aan <body> hier gelijk onder een hoogte van 100% gegeven. Maar ook voor <body> geldt: die hoogte in procenten wordt genomen ten opzichte van de ouder van <body>. Dat is <html>. En <html> heeft ook geen hoogte van zichzelf, dus dat schiet niet op.

Daarom wordt ook aan <html> een hoogte van 100% gegeven. Omdat <html> het buitenste element is, geldt die hoogte ten opzichte van het venster van de browser. En zijn we er dus eindelijk: <html> wordt even hoog als het venster van de browser, ongeacht de hoogte van dat venster. En daarmee wordt ook <body> altijd even hoog als het venster van de browser. En daarmee kun je dus aan #wrapper een maximale hoogte van 100% geven, die ervoor zorgt dat #wrapper en daarmee het scrollvenstertje nooit hoger dan het venster van de browser wordt.

Heel vaak zal er al 'n voorouder bij zoiets als #wrapper zijn, die al 'n hoogte heeft. In dat geval hoef je niet deze hele reis naar <body> en <html> af te leggen, maar kun je de maximumhoogte van #wrapper koppelen aan die voorouder, eventueel met behulp van het geven van een hoogte aan tussenliggende elementen.

body

Het element waarbinnen de hele pagina staat. Veel instellingen die hier worden opgegeven, worden geërfd door de nakomelingen van <body>. Ze gelden voor de hele pagina, tenzij ze later worden gewijzigd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lettersoort, de lettergrootte en de voorgrondkleur.

height: 100%;

De reden van deze hoogte wordt hier gelijk boven bij html uitgelegd.

font-size: 110%;

Iets groter dan standaard. 't Zal de leeftijd zijn, maar ik vind de standaardgrootte wat te klein.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid % gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

h1

Belangrijkste kop van de pagina

font-size: 1.3em;

Eerder is de lettergrootte van de <h1> sterk verkleind voor smallere browservensters. Hier is meer ruimte en wordt de lettergrootte weer iets vergroot.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px niet alle browsers de lettergrootte kunnen veranderen. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de lettergrootte wordt gebruikt.

font-weight: normal;

Standaard is een <h1> vet, hier wordt dat veranderd in normaal.

-moz-hyphens: manual; -ms-hyphens: manual; -webkit-hyphens: manual; hyphens: manual;

Hier staat in feite vier keer hetzelfde: hyphens: manual;. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

Eerder is automatisch afbreken aangezet. In smallere browservensters kan dat voorkomen dat langere woorden niet binnen de beperkte ruimte passen en daardoor gaan uitsteken of op vreemde plaatsen worden afgebroken.

In bredere vensters is dit niet nodig, en omdat het soms niet helemaal foutloos werkt, kan het dan beter worden teruggezet naar de standaardinstelling. Hierbij wordt alleen afgebroken op plaatsen, waar in de html ­ wordt gebruikt.

#wrapper

Het element met id="wrapper". De buitenste <div> waar de hele constructie in staat.

width: 600px;

Breedte.

height: 500px;

Hoogte.

max-height: 100%;

Om te voorkomen dat in browservensters lager dan 500 px deze <div>, en daarmee het venstertje waarin wordt gescrold, buiten het venster kan komen te staan, wordt een maximumhoogte opgegeven.

Een hoogte in procenten is altijd ten opzichte van de ouder van het element. Dat is hier <body>. Een uitgebreider verhaal over deze hoogte in procenten is te lezen bij html.

Omdat niet alleen deze <div>, maar ook een <h1>, wat marge, en dergelijke aanwezig zijn, betekent een maximale hoogte van 100% in dit geval dat toch nog een verticale scrollbalk kan verschijnen, omdat toch niet alles binnen het venster past. Je zou minder dan 100% kunnen opgeven om dit op te lossen. Maar dan houd je in hogere vensters weer ruimte over.

Voor nieuwere browsers wordt hier gelijk onder een maximumhoogte opgegeven, die beter werkt.

max-height: calc(100% - 70px);

Maximumhoogte. Die is hierboven ook al opgegeven, maar hier wordt ook calc() gebruikt. Als een browser dit niet kent, wordt gewoon de max-height gelijk hierboven gebruikt, want browsers negeren onbekende css.

De maximale hoogte wordt met behulp van calc() berekend. Die hoogte is 100%, precies zoals gelijk hierboven bij max-height: 100%;. Maar vervolgens wordt daar 70 px vanaf getrokken. Dat is genoeg om marges, <h1>, en dergelijke in kwijt te kunnen. Nu past deze <div> en dus het venstertje waarbinnen wordt gescrold altijd binnen het browservenster, zonder dat je in hogere vensters ruimte onbenut laat.

De browser weet altijd hoe hoog het venster is, in tegenstelling tot de sitemaker. Er gaat nu dus in hogere vensters geen ruimte verloren, omdat altijd alles wordt gebruikt, op die 70 px na.

overflow: auto;

Als de inhoud niet niet in het browservenster past, laat dan scrollbalken zien. Alleen een verticale scrollbalk verschijnt, omdat niet-passende inhoud aan de onderkant wordt gezet en niet aan de zijkant. Gelukkig maar, anders zou je bij elke regel van links naar rechts en weer terug moeten scrollen.

Op een touchscreen verschijnt niet altijd een scrollbalk, dat is afhankelijk van de gebruikte browser.

-webkit-overflow-scrolling: touch;

Deze eigenschap is alleen voor iOS nodig, daarom staat hier alleen de versie die begint met -webkit-. (Er bestaan trouwens geen versies zonder -webkit-, want dit is een eigen bedenksel van Apple, buiten de standaard om.)

Zonder deze regel stopt op iOS het scrollen onmiddellijk, als het aanraken van het scherm stopt. Normaal genomen scrolt de pagina nog even door. Dit abrupte stoppen is uitermate vervelend, omdat je veel vaker over het scherm moet vegen.

Met behulp van deze regel verloopt het scrollen soepel. Alleen heeft hij één nadeel: bij zoomen kan in Safari helemaal niet meer worden gescrold. Tekst die niet op het scherm staat, kan niet binnen het browservenster worden gescrold.

De vermeende technische genialiteit van Apple dwingt dus helaas tot een keuze tussen uiterst vervelend scrollen aan de ene kant, en niet kunnen zoomen aan de andere kant.

Meer hierover bij Bekende problemen (en oplossingen).

margin: 20px auto 0;

Omdat voor links geen waarde is opgegeven, krijgt dat automatisch dezelfde waarde als rechts. Hier staat dus eigenlijk 20px auto 0 auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Boven een marge van 20px, onder geen marge.

Rechts en links auto, wat hier hetzelfde betekent als evenveel. De <div>, en daarmee het scrollvenstertje, staat dus altijd horizontaal gecentreerd, ongeacht de breedte van het browservenster.

Deze manier van horizontaal centreren van een blok-element werkt alleen, als het te centreren blok-element een breedte heeft gekregen.

border: solid 4px #b1b1b1;

Grijs randje.

border-radius: 10px;

Ronde hoeken.

#links

Het element met id="links". De <div> die de linkerkolom vormt.

box-sizing: border-box;

Normaal genomen worden marge, padding en border bij de breedte van het element opgeteld. Dat is hier wat onhandig, omdat de kolommen een breedte in procenten krijgen. Beide kolommen samen vullen het venster precies. Als daar dan nog een border bij komt, wordt het geheel te breed.

Deze eigenschap zorgt ervoor dat de border binnen de breedte van de <div> komt te staan.

width: 30%;

Een breedte in procenten wordt altijd genomen ten opzichte van de ouder van het element. Dat is hier #wrapper, die bij #wrapper een breedte van 600 px heeft gekregen. De linkerkolom wordt 30% van 600 px breed, oftewel 180 px. Samen met de linkerkolom, die 70% breed wordt, vullen beide kolommen het venstertje volledig.

min-height: 100%;

Tussen beide kolommen in staat een border. Feitelijk twee borders: de rechterborder van de linkerkolom, en de linkerborder van de rechterkolom. Omdat deze over elkaar heen staan, zie je echter maar één border.

Als beide kolommen korter zijn dan de hoogte van het scrollvenstertje, loopt de border niet helemaal door tot aan de onderkant. De kolommen zijn in feite een blok-element (een <div>), en die worden normaal genomen niet hoger dan nodig is om de inhoud weer te geven.

Op de afbeelding hebben beide kolommen weinig inhoud, de <div>'s zijn daardoor korter dan het venstertje en daardoor lopen ook de bijbehorende borders niet tot onderin het venstertje door.

Een hoogte in procenten wordt altijd genomen ten opzichte van de ouder van het element. Dat is hier div#wrapper, de <div> die het venstertje vormt. Door deze kolom altijd minimaal even hoog te maken als de <div> met het venstertje, zal deze kolom – en dus de daarbij horende border – altijd minimaal even hoog zijn als div#wrapper, het scrollvenstertje.

float: left;

Een <div> is een blok-element en wordt daarom normaal genomen op een nieuwe regel gezet. Hierdoor zouden de twee kolommen niet naast, maar onder elkaar komen te staan.

Door ze naar links te floaten komen ze naast elkaar te staan.

border-width: 0 4px 0 0;

Bij #links, #rechts heeft de <div> aan alle kanten een border gekregen. Bij #wrapper heeft het hele venstertje rondom een border gekregen. Daarom hoeft bij deze kolom alleen de border rechts te blijven staan. Het simpelst is dat te bereiken door de borders boven, onder en links gewoon een breedte van 0 te geven.

border-radius: 0;

Bij #links, #rechts zijn ook ronde hoekjes aan de borders rondom de kolommen gegeven. Die gelden ook voor de border rechts. Als die niet worden weggehaald, ziet dat eruit als op de afbeelding hiernaast. Daarom worden ze hier weggehaald.

#rechts

Het element met id="rechts". De <div> die de rechterkolom vormt.

box-sizing: border-box;

Normaal genomen worden marge, padding en border bij de breedte van het element opgeteld. Dat is hier wat onhandig, omdat de kolommen een breedte in procenten krijgen. Beide kolommen samen vullen het venster precies. Als daar dan nog een border bij komt, wordt het geheel te breed.

Deze eigenschap zorgt ervoor dat de border binnen de breedte van de <div> komt te staan.

width: 70%;

Een breedte in procenten wordt altijd genomen ten opzichte van de ouder van het element. Dat is hier #wrapper, die bij #wrapper een breedte van 600 px heeft gekregen. De rechterkolom wordt 70% van 600 px breed, oftewel 420 px. Samen met de linkerkolom, die 30% breed wordt, vullen beide kolommen het venstertje volledig.

float: left;

Een <div> is een blok-element en wordt daarom normaal genomen op een nieuwe regel gezet. Hierdoor zouden de twee kolommen niet naast, maar onder elkaar komen te staan.

Door ze naar links te floaten komen ze naast elkaar te staan.

margin-left: -4px;

Rondom deze kolom staat een border, die bij #links, #rechts is opgegeven. Hier gelijk onder wordt die border aan alle kanten verwijderd, behalve aan de linkerkant, want tussen de kolommen moet de border blijven staan.

De kolom aan de linkerkant heeft echter een border aan de rechterkant. Hierdoor komen er twee borders tegen elkaar te staan met een gezamenlijke breedte van 8 px: twee keer te dik.

In eerste instantie lijkt het mogelijk een goed idee om deze border gewoon weg te halen. Bij #links is met behulp van een minimumhoogte gezorgd dat de border tussen de kolommen altijd minstens even hoog is als het scrollvenstertje, dus dat is al geregeld, of deze kolom nou 'n border heeft of niet.

Maar de kolommen kunnen hoger zijn dan het venstertje. Als je bij deze kolom de border weg zou laten, ontbreekt de border tussen de kolommen onderaan, als deze kolom langer is dan de rechterkolom. Dat is dus geen goede oplossing.

Daarom moet de border ook hier blijven staan. Maar dan hebben rechter  én linkerkolom een border en zit je dus met die dubbele border tussen de kolommen.

De border is 4 px breed. Als je nou de hele kolom 4 px naar links verplaatst met behulp van een negatieve marge, komen beide borders precies boven elkaar te staan, en zijn dus even breed als 'n gewone enkele border. En de border loopt altijd tot de onderkant van de langste kolom, want ze hebben allebei een border. Terwijl je er maar eentje ziet, want ze staan over elkaar heen.

border-width: 0 0 0 4px;

Bij #links, #rechts heeft de <div> aan alle kanten een border gekregen. Bij #wrapper heeft het hele venstertje rondom een border gekregen. Daarom hoeft bij deze kolom alleen de border links te blijven staan. Het simpelst is dat te bereiken door de borders boven, onder en rechts gewoon een breedte van 0 te geven.

border-radius: 0;

Bij #links, #rechts zijn ook ronde hoekjes aan de borders rondom de kolommen gegeven. Die gelden ook voor de border links. Als die niet worden weggehaald, ziet dat er niet mooi uit, zoals op de afbeelding bij #links is te zien. Daarom worden ze hier weggehaald.

padding-right: 4px;

Bij #links, #rechts is aan alle kanten een padding van 8 px gegeven, om wat afstand tussen inhoud en rand van de kolom te krijgen. Maar iets hierboven is deze kolom met behulp van een negatieve marge 4 px naar links verschoven, waardoor de borders over elkaar heen komen te staan.

Aan de rechterkant is nog steeds de padding van 8 px aanwezig, maar er is nu ook 4 px ruimte rechts van de kolom. En daar zie je de witte achtergrond van div#wrapper. Aan de rechterkant is hierdoor een witte ruimte van 12 px zichtbaar. Door de padding rechts met 4 px te verminderen, is ook daar de witte ruimte weer 8 px.

#links h2 + a

De links die gelijk op een <h2> volgen in het element met id="links". Dat is er maar eentje: de link in de linkerkolom naar de beknopte uitleg bovenin de rechterkolom.

display: none;

In smallere browservensters heeft deze link nut, omdat de rechterkolom onder de linkerkolom staat. In bredere vensters staan beide kolommen echter naast elkaar, en is de uitleg altijd te zien. Daarom wordt de link hier weggehaald.

Als je display: none; gebruikt, wordt de link ook verborgen voor schermlezers en dergelijke. Maar dat is hier geen probleem, want die lezen netjes de tekst in de kolommen voor, en komen zo dus ook bij de uitleg terecht.