Verticaal op gelijke afstand zetten van tekst (waaronder centreren) - uitleg

Korte omschrijving

Verschillende manieren om één of meer regels met tekst verticaal te centreren of op gelijke afstand van elkaar te zetten.

De bovenste drie voorbeelden zijn elk gewoon één regel tekst die wordt gecentreerd met respectievelijk line-height, display: table-cell; en flexbox.

In het vierde voorbeeld worden drie regels tekst met behulp van <p>'s gelijk verdeeld.

In het vijfde voorbeeld wordt voor het verdelen een <span> met <br>'s gebruikt.

Het zesde en laatste voorbeeld gebruikt weer flexbox.

Opmerkingen

• Verticaal centreren van tekst en dergelijke heeft natuurlijk alleen maar nut in grotere browservensters. Op een mobieltje maak je mensen niet blij, als je één regel tekst halverwege het scherm zet. Nee, ook niet als die regel perfect gecentreerd is.

  Maar in principe werken al deze technieken ook in heel smalle browservensters. Daarom is dit voorbeeld voor alle maten vensters hetzelfde.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Visual Studio Code, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

Bij de vorige versie van dit voorbeeld bestond flexbox nog niet. Met behulp van flexbox is verticaal centreren heel simpel geworden. Omdat ook oudere technieken vaak prima bruikbaar zijn, zijn die gewoon blijven staan in deze versie. Nieuw zijn twee voorbeelden, waarbij flexbox wordt gebruikt.

Het verticaal centreren van tekst is relatief simpel. Dat het soms ingewikkeld lijkt, komt doordat veel mensen tekst proberen te centreren, alsof het een blok-element is. En dan wordt het vreselijk ingewikkeld.

In het eerste voorbeeld is aan de <p>, waarin de tekst staat, een regelhoogte van 4 em gegeven. Omdat tekst automatisch halverwege de regelhoogte wordt gezet, wordt de tekst automatisch verticaal gecentreerd binnen de <p>.

In het tweede voorbeeld wordt de tekst met behulp van display: table-cell; en vertical-align: middle; verticaal gecentreerd binnen een <div>. In het verleden werd dit heel vaak gedaan met behulp van html-tabellen: <table>, <td>, en dergelijke. Dat had enorme nadelen voor toegankelijkheid en het onderhoud was een nachtmerrie. Het gaat hier echter om css-tabellen, en die hebben die nadelen niet. De structuur van de pagina blijft hetzelfde, alleen het uiterlijk verandert.

Het derde voorbeeld is het simpelste en werkt het beste. In een <div> staat een <span> met de tekst. De <div> wordt met display: flex; in een zogenaamde 'flex container' veranderd. De inhoud van zo'n flex container is dodelijk simpel verticaal te centreren.

De eerste drie voorbeelden bevatten alle drie maar één regel tekst. Zodra die tekst niet meer op één regel past, blijkt de eerste methode een groot nadeel te hebben. Omdat voor het centreren line-height is gebruikt, wordt de hoogte van de tekst twee keer zo groot.

Op de afbeelding is het browservenster te smal voor de tekst in het eerste voorbeeld. Wat niet op de eerste regel past, wordt op een nieuwe regel gezet. Met dezelfde regelhoogte, waardoor het blok met tekst dubbel zo hoog wordt. Dit kan ook gebeuren als de tekst wordt vergroot en daardoor niet meer past.

Bij de tweede methode met een css-tabel en de derde methode met flexbox is dit geen probleem. Omdat hier geen regelhoogte is opgegeven, blijft de tekst gewoon als één blok in het midden bij elkaar staan. De eerste methode is hierdoor eigenlijk alleen geschikt voor losstaande, korte woorden.

De methode met de css-tabel heeft wel een ander klein nadeel: VoiceOver op iOS 12 kondigt het begin van een tabel aan. De andere geteste schermlezers doen dit niet, maar in het verleden deed bijvoorbeeld NVDA dit ook. Meer hierover is te vinden bij Bekende problemen (en oplossingen).

De derde methode, die het nieuwe flexbox gebruikt, is de enige methode zonder enige ongewenste bijwerking.

In de onderste drie voorbeelden zijn meerdere regels tekst binnen een <div> op gelijke afstand van elkaar gezet.

In het vierde voorbeeld staat elke regel in een eigen <p>, die een regelhoogte heeft gekregen. Omdat de <p>'s even hoog zijn en tekst automatisch verticaal gecentreerd binnen de regel wordt neergezet, is de tekst gelijk verdeeld over de <div>.

In het vijfde voorbeeld staat de tekst in een <span>. Waar een nieuwe regel moet beginnen, staat een <br>. Ook hier wordt gebruik gemaakt van regelhoogte. Om de grootte van de <span> te laten zien, is de achtergrond daarvan gekleurd en heeft de <span> een randje gekregen.

Het zesde en laatste voorbeeld maakt weer gebruik van flexbox. Elke regel tekst staat in een <span>. De <span>'s staan weer in een <div>, die is veranderd in een flex container. Het is heel simpel om de ruimte tussen die <span>'s met behulp van flexbox gelijk te verdelen. De <span>'s zijn weer gekleurd en van een randje voorzien, zodat je de grootte kunt zien.

Normaal genomen wordt een <span> niet even breed als z'n ouder, maar deze <span>'s zijn veranderd in flex items, en daar gebeurt dat wel.

De twee methode met regelhoogte hebben weer hetzelfde nadeel: als de tekst niet op één regel past, wordt een compleet nieuwe regel met de opgegeven regelhoogte toegevoegd:

Op de linkerafbeelding hierboven worden drie <p>'s met gelijke regelhoogte gebruikt. Het woordje 'een' in de middelste <p> past niet meer op de regel en komt dus op een nieuwe regel te staan. Waardoor de middelste <p> twee keer zo hoog wordt als de andere twee <p>'s.

Bij de middelste afbeelding gebeurt hetzelfde. De <span> heeft een regelhoogte, het woordje 'mijn' past niet meer op de regel, dus wordt een volledige regel toegevoegd met dezelfde regelhoogte als de andere.

Omdat de hoogte van de <div>'s afhankelijk is van de regelhoogte, wordt ook de <div> plotsklaps een stuk hoger. Dat kan de indeling van de pagina behoorlijk om zeep helpen.

De derde methode met flexbox heeft deze nadelen niet. De tekst blijft bij elkaar staan, ook als de tekst niet op één regel past. Hierdoor wordt de <div> ook niet hoger.

Welke methode is het beste?

Dat is eigenlijk heel simpel: flexbox. De methode met flexbox is de enige die geen enkele ongewenste bijwerking heeft.

Bij de drie methodes die line-height gebruiken, wordt een grote regelhoogte gebruikt. Zodra de tekst niet meer op één regel past, komt er zo'n grote regelhoogte bij. Waardoor ook de <div> een stuk groter wordt. Deze methoden zijn daardoor eigenlijk alleen veilig te gebruiken, als je 'n enkel woord of zo moet centreren. Zodra de lettergrootte te groot wordt, of als er per ongeluk iets te veel tekst in staat, of als het browservenster te smal wordt, of ..., loop je het risico van een ongewenste verdubbeling van de hoogte. Of zelfs meer dan een verdubbeling, bij meer regels tekst.

De methode met table-cell heeft dit nadeel niet, maar sommige schermlezers raken daar spontaan zo enthousiast van dat ze 'begin van een tabel' of zoiets beginnen te roepen. (Meer hierover bij Bekende problemen (en oplossingen) onder het kopje Schermlezers.)

Flexbox is de enige methode die geen van deze bijwerkingen heeft. Bovendien worden de vier regels tekst in het zesde voorbeeld als een gewone, doorlopende tekst beschouwd. Wat ze ook zijn, want het zijn vier stukken tekst in een <span>, zonder <br> of zoiets. Dat ze ook flex items zijn, heeft daar geen invloed op.

In de enkele fossiele browser die flexbox nog niet ondersteunt, wordt de tekst gewoon weergegeven. Alleen staat deze niet verticaal gecentreerd of verdeeld in die browsers.

De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-

Voordat een nieuwe css-eigenschap wordt ingevoerd, is er in de regel een experimentele fase. Browsers passen het dan al toe, maar met een aangepaste naam. Tijdens deze fase kunnen problemen worden opgelost en worden veldslagen uitgevochten, over hoe de standaard precies moet worden toegepast.

Als iedereen het overal over eens is en alle problemen zijn opgelost, wordt de officiële naam uit de standaard gebruikt.

De belangrijkste browsers hebben elk een eigen voorvoegsel:

Firefox: -moz-, naar de maker: Mozilla.

Op webkit gebaseerde browsers, zoals Google Chrome, Opera, Safari en Android browser: -webkit-.

(Google Chrome is van webkit overgestapt op een eigen weergave-machine: Blink. Blink gaat geen voorvoegsels gebruiken. Het is echter een aftakking van webkit, dus het zal nog wel even duren voor -webkit- hier helemaal uit is verdwenen. Ook Opera gebruikt Blink.)

Internet Explorer: -ms-, naar de maker: Microsoft. (Edge gebruikt geen voorvoegsels, maar vanwege compatibiliteit met oudere sites kunnen er nog wat aanwezig zijn.)

Zodra de experimentele fase voorbij is, wordt het voorvoegsel weggelaten. Omdat dat moment niet bij alle browsers hetzelfde is, zet je nu ook al de officiële naam erbij. Deze wordt als laatste opgegeven. Bijvoorbeeld Android browser herkent -webkit-linear-gradient. Zodra Android browser linear-gradient gaat herkennen, zal dit -webkit-linear-gradient overrulen, omdat het er later in staat. Dat ze er beide in staan, is dus geen enkel probleem.

In dit voorbeeld wordt box-decoration-break gebruikt.

Inmiddels is de algemene mening dat 'vendor prefixes', zoals deze voorvoegsels in het Engels heten, geen groot succes zijn. Eén van de grootste problemen: veel sitemakers gebruiken alleen de -webkit-variant. Daar kwamen ze in het verleden nog mee weg, omdat Apple op mobiel zo'n beetje 'n monopolie had. Inmiddels is dat niet meer zo, maar deze gewoonte bestaat nog steeds. Waardoor 'n site alleen in op webkit georiënteerde browsers goed is te bekijken.

Dit is zo'n groot probleem dat andere browsers soms de variant met -webkit- ook maar zijn gaan implementeren, naast de standaard. Want als 'n site het niet goed doet in 'n bepaalde browser, krijgt in de regel niet de site maar de browser de schuld.

Vanwege alle problemen met 'vendor prefixes' worden deze door steeds meer browsers niet meer gebruikt. Nieuwe, experimentele css-eigenschappen zitten inmiddels in bijvoorbeeld Firefox, Google Chrome en Safari achter een zogenaamde vlag: de gebruiker moet iets veranderen in de instellingen, waarna de eigenschap gebruikt (en getest) kan worden. Als alles werkt, zoals het hoort te werken, schakelt de browsermaker de vlag standaard in.

Voorlopig zijn we echter nog niet van deze voorvoegsels af. Als je ze gebruikt, gebruik dan álle varianten, en eindig met de variant zonder voorvoegsel, zoals die uiteindelijk ooit gebruikt gaat worden. Als je alleen de -webkit-variant gebruikt, ben je in feite 'n onbetaalde reclamemaker voor Apple.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

• Als je dit voorbeeld gaat aanpassen voor je eigen site, houd het dan in eerste instantie zo eenvoudig mogelijk. Ga vooral geen details invullen.

• Gebruik geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.

  Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt al jaren niet meer onderhouden door Microsoft.

  Ook OpenOffice en LibreOffice leveren een uiterst beroerd soort html af. Tekstverwerkers met al hun toeters en bellen zijn gewoon niet geschikt om websites mee te bouwen.

  Je kunt beter een goed (gratis) programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor..

  Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enzovoort te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.

• Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen echt testen op een echt touchscreen.

  Inmiddels hebben veel browsers in de ontwikkelgereedschappen mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

• Ik maak zelf het liefst een site in Firefox. Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.

  Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.

• Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.

  Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

  Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

• Gebruik een 'strict' doctype of (beter!) het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe.

  Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.

  Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.

  Het doctype voor html5 is uiterst simpel: <!doctype html>. Omdat het doctype voor html5 in alle browsers werkt, zelfs in de gelukkig vrijwel uitgestorven nachtmerrie Internet Explorer 6, is er geen enkele reden dit uiterst simpele doctype niet te gebruiken.

• Als tweede voer je de charset in. Dit vertelt de browser, welke tekenset er gebruikt moet worden, zodat letters met accenten en dergelijke overal goed worden weergegeven. Het beste kun je utf-8 nemen. Als je later van charset verandert, loop je 'n grote kans dat je alle aparte tekens als letters met accenten weer opnieuw moet gaan invoeren. In html5 is het simpele <meta charset="utf-8"> voldoende.

• Test vanaf het allereerste begin in zoveel mogelijk verschillende browsers in 'n aantal resoluties (schermgroottes). Onder het kopje Getest in kun je in deze uitleg vinden, waar dit voorbeeld in is getest. Ook van Internet Explorer kun je meerdere versies naast elkaar draaien. Op de pagina met links staan onder het kopjes Gereedschap → Weergave en dergelijke testen 'n aantal links die daarbij kunnen helpen. De compatibiliteitsweergave in Internet Explorer is niet geschikt om in te testen, omdat deze enigszins verschilt van de weergave in échte browsers.

  (Overigens wordt op deze site alleen nog in Internet Explorer 11 getest. Oudere versies van Internet Explorer worden niet meer ondersteund en zijn daardoor per definitie uiterst onveilig. In Edge, de opvolger van Internet Explorer, wordt wel gewoon getest.)

• Voor alle voorbeelden geldt: breng veranderingen stapsgewijs aan. Als je bijvoorbeeld foto's wilt laten weergeven, begin dan met het alleen veranderen van de namen van de foto's, zodat je eigen foto's worden weergegeven. Maakt niet uit als de maten niet kloppen en de teksten fout zijn. Als dat werkt, ga dan bijvoorbeeld de maten aanpassen. Dan de teksten. En controleer steeds, of alles nog goed werkt.

• Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen, zoals je wilt. Ga daarna pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok op de plaats, waar uiteindelijk het menu komt te staan.

  Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Zorg eerst dat de blokken werken, zoals je wilt. Dan zul je het daarna gelijk merken, als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat verstoren. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers, of alles nog wel goed werkt.

  Je kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br>1<br>2<br>3 enzovoort, tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet ongemerkt drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.

  Om de breedte te vullen, kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't eind (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.

• Zolang je in grotere dingen zoals 'n lay-out aan 't wijzigen bent, kan het helpen de verschillende delen een achtergrondkleur te geven. Je ziet dan goed, waar 'n deel precies staat. Een achtergrondkleur heeft – anders dan bijvoorbeeld een border – verder geen invloed op de lay-out, dus die is hier heel geschikt voor.
• Als je eigenschappen verandert in de css, verander er dan maar één, hooguit twee tegelijk. Als je er zeventien tegelijk verandert, is de kans groot dat je niet meer weet, wat je hebt gedaan. En dat je 't dus niet meer terug kunt draaien.

• margin, padding en border worden bij de hoogte en breedte van het element opgeteld. Hier worden vaak fouten mee gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een lay-out 'n border toevoegt aan een van de 'hoofdvakken' (header, footer, kolommen), dan wordt deze er bij opgeteld. Bij 'n border van 2 px rondom de linkerkolom wordt deze dus plotseling 4 px breder (2 aan beide kanten), en 4 px hoger. Zoiets kan je hele lay-out verstoren, omdat iets net te breed of te hoog wordt. Je moet dan elders iets 4 px kleiner maken. Dat zal vaak zo zijn: als je één maat verandert, zul je vaak ook 'n andere moeten aanpassen.

  Css geeft de mogelijkheid om met behulp van box-sizing de padding en border bínnen de breedte en hoogte van de inhoud te zetten, als je dat handiger vindt.

  Met nieuwere css-eigenschappen als grid en flexbox, die speciaal zijn gemaakt om een lay-out mee te maken, spelen dit soort problemen veel minder. Maar hier moet je weer goed op de ondersteuning door browsers letten, want niet elke browser ondersteunt al alles van deze eigenschappen, en zeker niet foutloos.

• In plaats van een absolute eenheid als px kun je ook een relatieve eenheid gebruiken, met name em en rem. Voordeel van em en rem is dat een lettergrootte, regelhoogte, en dergelijke in em en rem in alle browsers kan worden veranderd. Nadeel is dat het de lay-out sneller kan verstoren dan bijvoorbeeld px. Dit moet je gewoon van geval tot geval bekijken. Voor weergave in mobiele apparaten zijn relatieve eenheden als em en rem vrijwel altijd beter dan absolute eenheden als px.

  (De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.)

  Zoomen kan trouwens altijd, ongeacht welke eenheid je gebruikt.

• Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.

  Valiwie???

  Valideren is het controleren van je html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.

  Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valide code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valide code is over twintig jaar ook nog te bekijken.

  Valideren moet trouwens ook niet worden overdreven. Het is een hulpmiddel om echte fouten te vinden, meer niet. Het gaat erom dat je site goed werkt, niet dat je het braafste kind van de klas bent. Als de code niet valideert, maar daar is een goede reden voor, is daar niets op tegen. Zeker met nieuwere html en css wil de validator nog wel eens achterlopen, terwijl dat al prima is te gebruiken.

  Op deze site is alle css en html gevalideerd. Als de code niet helemaal valide is (wat regelmatig voorkomt), staat daar onder Bekende problemen (en oplossingen) de reden van.

  Je kunt je css en html valideren als 't online staat, maar ook als het nog in je computer staat.

  Html kun je valideren op: validator.w3.org/nu.

  Css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator.

Toegankelijkheid en zoekmachines

De tekst in dit hoofdstukje is een algemene tekst, die voor elke pagina geldt. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende problemen en eventuele aanpassingen om die problemen te voorkomen staan bij Bekende problemen (en oplossingen).

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

• Gebruik altijd een alt-beschrijving bij een afbeelding. De alt-tekst wordt gebruikt, als afbeeldingen niet kunnen worden getoond of gezien (dat geldt dus ook voor zoekmachines). Als je iets wilt laten zien, als je over de afbeelding hovert, gebruik daar dan het title-attribuut voor, niet de alt-beschrijving.

  Als een afbeelding alleen maar voor de sier wordt gebruikt, zet je daarbij alt="", om aan te geven dat de afbeelding niet belangrijk is voor het begrijpen van de tekst of zo.

• Als uit de tekst in een link niet duidelijk wordt, waar de link naartoe leidt, gebruik dan een title bij de link. Een tekst als 'pagina met externe links' is waarschijnlijk duidelijk genoeg, een tekst als alleen 'links' mogelijk niet. Een duidelijke zwart-witregel is niet te geven, omdat dit ook van tekst en dergelijke in de omgeving van de link afhangt.

• Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze geven te veel problemen, omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk, welke toetsen het zijn.

  Op zichzelf zijn accesskeys een heel goed idee. Maar helaas zijn ze ook in html5 volstrekt onvoldoende gedefinieerd. Er is nog steeds geen standaard voor de meest gebruikelijke accesskeys, zoals Zoek of Home.

  Er is nog steeds niet vastgelegd, hoe accesskeys zichtbaar gemaakt kunnen worden. Voor de makers van browsers zou dit 'n relatief kleine moeite zijn, voor de makers van 'n site is het bergen extra werk.

  Hierdoor zijn accesskeys (vrijwel) niet te gebruiken. Misschien kunnen ze nog enig nut hebben op sites, die gericht zijn op 'n specifieke groep gebruikers. Maar voor algemene sites is het advies: normaal genomen niet gebruiken.

• Met behulp van de Tab-toets (of op 'n soortgelijke manier) kun je in de meeste browsers door links, invoervelden, en dergelijke lopen. Elke tab brengt je één link, invoerveld, en dergelijke verder, Shift+Tab één plaats terug. Met behulp van het attribuut tabindex kun je de volgorde aangeven, waarin de Tab-toets werkt. Zonder tabindex wordt de volgorde van de html aangehouden bij gebruik van de Tab-toets, maar soms is een andere volgorde logischer.

  In principe is het beter, als tabindex niet nodig is, maar gewoon de volgorde van de html wordt aangehouden. Bij verkeerd gebruik kan tabindex heel verwarrend zijn. Het is niet bedoeld om van de pagina een hindernisbaan voor kangoeroes te maken, waarop van beneden via links over rechts naar boven wordt gesprongen.

• Als, zoals hierboven beschreven, een gebruiker van de Tab-toets bij een link, invoerveld, en dergelijke is aangekomen, heeft dit element 'focus'. Dit wordt aangegeven door de link, invoerveld, en dergelijke extra te markeren met een kadertje. Dat kadertje mag je alleen weghalen, als op een andere manier wordt duidelijk gemaakt, welk element focus heeft. Een gebruiker van de Tab-toets kan anders niet zien, waar zij of hij zit, en welk element gaat reageren op bijvoorbeeld een Enter.
• In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn schermlezers en dergelijke zo sterk verbeterd dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als die op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.

• Een zogenaamde skip-link is vaak nog wel zinvol. Dat is een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel gewoon zichtbaar in speciale programma's zoals tekstbrowsers en schermlezers, want die kijken gewoon naar wat er in de broncode staat. (Alleen in de schermlezer TalkBack op Android werkt zo'n buiten het scherm geplaatste link niet. TalkBack leest zo'n link wel voor, maar de link kan niet worden gevolgd, als deze buiten het scherm staat.)

  Een skip-link staat bovenaan de pagina, nog boven menu, header, en dergelijke, en linkt naar de eigenlijke inhoud van de pagina. Hierdoor kunnen mensen met één toetsaanslag naar de eigenlijke inhoud van de pagina gaan.

  Een skip-link is vooral nuttig voor gebruikers van de Tab-toets. Zodra de normaal genomen onzichtbare link door het indrukken van de Tab-toets focus krijgt, kun je hem op het scherm plaatsen, waardoor hij zichtbaar wordt. Bij een volgende tab wordt hij dan weer buiten het scherm geplaatst en is dus niet meer zichtbaar, zodat de lay-out niet wordt verstoord.

  Op pagina's en in voorbeelden waar dat nuttig is, wordt op deze site een skip-link gebruikt. (Althans: nog niet in alle voorbeelden die daarvoor in aanmerking komen, zit een skip-link. Maar geleidelijk aan worden dat er steeds meer.)

• Van oorsprong is html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.

  De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een externe stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de <head> van die pagina.

• Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enzovoort. Schermlezers en dergelijke kunnen van kop naar kop springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.

  Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.

  Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.

• <table> is fantastisch, maar alleen als die wordt gebruikt om een echte tabel weer te geven, niet als hij voor opmaak wordt misbruikt. In het verleden is dat op grote schaal gebeurd bij gebrek aan andere mogelijkheden. Een tabel is, als je niet heel erg goed oplet, volstrekt ontoegankelijk voor gehandicapten en zoekmachines. Het lezen van een tabel is ongeveer te vergelijken met het lezen van een krant van links naar rechts: niet per kolom, maar per regel. Dat gaat dus alleen maar goed bij een echte tabel, zoals een spreadsheet. In alle andere gevallen garandeert 'n tabel volstrekte ontoegankelijkheid voor schermlezers en dergelijke en als extra bonus vaak 'n lagere plaats in een zoekmachine.

• Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.

  Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP. Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.

  (Je kunt ook invoegen met behulp van SSI (Server Side Includes). Maar tegenwoordig kun je beter PHP dan SSI gebruiken, omdat SSI min of meer aan het uitsterven is en PHP veel meer mogelijkheden heeft. Op deze site wordt in enkele voorbeelden nog SSI gebruikt, maar zodra die worden bijgewerkt, gaat dat vervangen worden door PHP.)

• Geef de taal van het document aan, en bij woorden en dergelijke die afwijken van die taal de afwijkende taal met behulp van lang="...". Op deze site gebeurt dat maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dat soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal. Maar bij enigszins 'normale' teksten hoor je een taalwisseling aan te geven.
• Gebruik de tag <abbr> bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="ten opzichte van">t.o.v.</abbr>. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>t.o.v.</abbr>. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n schermlezer 't.o.v.' uit gaat spreken als 'tof', en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.
• Geef een verandering niet alleen door kleur aan. Een grote groep mensen heeft moeite met het onderscheiden van kleuren en/of het herkennen van kleuren. Verander bijvoorbeeld een ronde rode knop niet in een ronde groene knop, maar in een vierkante groene knop. Door ook de vorm te veranderen, is het herkennen van de verandering niet alleen van een kleur afhankelijk.
• Zorg voor voldoende contrast tussen achtergrond- en voorgrondkleur, tussen background-color en color. Soms zie je heel lichtgrijze tekst op een donkergrijze achtergrond, en dan ook nog in een mini-formaat. Dat is dus voor heel veel mensen stomweg volledig onleesbaar. Een uitstekende online contrastchecker is bijvoorbeeld te vinden op snook.ca.

• De spider van 'n zoekmachine, schermlezers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina, als de plaatjes worden weggehaald. Hetzelfde geldt voor die fantastisch mooie flash-pagina's, als daarbij geen voorzieningen voor dit soort programma's zijn aangebracht. (Omdat flash wordt uitgefaseerd en op steeds minder machines is te bekijken, zijn flash-pagina's hoe dan ook geen goed idee meer.)

  Op Linux kun je met Lynx kijken, hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op invisible-island.net/lynx.

  Ook kun je in Windows het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een tekstbrowser en dergelijke hem zien. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk. (LET OP: kies voor 'Install WebbIE 4 Web Browser Now'. Dat is – op het moment van schrijven – de een na bovenste knop. Als je voor de bovenste download kiest, krijg je 'n hele berg hulpprogramma's erbij, waar je voor het testen niets aan hebt.)

• Ten slotte kun je je pagina nog online op toegankelijkheid laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites, zoals:

  lowvision.support: laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet. Engelstalig.

  wave.webaim.org: deze laat grafisch zien, hoe de toegankelijkheid is. Engelstalig. Deze tester is ook als extensie in Firefox en Google Chrome te installeren.

  Op de pagina met links kun je onder Toegankelijkheid links naar meer tests en dergelijke vinden.

Getest in

Laatst gecontroleerd op 17 juni 2019.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Alle eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen, lettergroottes, toegankelijkheid, uit staan van JavaScript en/of css, enzovoort staan iets hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Er is op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum getest in de meest recente versie van de browser, die op het betreffende besturingssysteem kon draaien. Het aantal geteste browsers en systemen is al tamelijk fors, en als ook nog rekening gehouden moet worden met (zwaar) verouderde browsers, is het gewoon niet meer te doen. Surfen met een verouderde browser is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

In- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter zijn ook getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op iOS, Android en Windows 10 Mobile, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met touchscreen, touchpad, toetsenbord, muis, en – waar dat zinvol was – op een combinatie daarvan.

Als JavaScript is gebruikt, is op de desktop ook getest zonder JavaScript. Op iOS, Android en Windows 10 Mobile is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge. Ook in Edge is niet getest zonder JavaScript, omdat Microsoft het onmogelijk heeft gemaakt dit uit te zetten. Ten slotte is getest zonder css en – als afbeeldingen worden gebruikt – zonder afbeeldingen.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. Er is een kans dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je soms (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Samsung Internet op Android werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de validator van w3c, de css ook. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers worden pas getest, als ze uit het bèta-stadium zijn. Anders is er 'n redelijke kans dat je tegen 'n bug zit te vechten, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kunnen niet worden beantwoord, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enzovoort in wel geteste browsers: graag! Dat kan op het forum.)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Bij toegankelijkheid is er vaak geen goed onderscheid te maken tussen oplossing en probleem. Zonder (heel simpele) aanpassingen heb je vaak 'n probleem, en omgekeerd. Daarom staan wat betreft toegankelijkheid aanpassingen en problemen hier bij elkaar in dit hoofdstukje.

Voor zover van toepassing wordt eerst het ontbreken van JavaScript, css en/of afbeeldingen besproken. Vervolgens problemen en aanpassingen met betrekking tot toegankelijkheid voor specifieke groepen bezoekers, zoals zoomen en andere lettergrootte, Tab-toets, tekstbrowsers en schermlezers. Als laatste volgen algemene problemen in alle of in specifieke browsers.

Als in een onderdeel één of meer problemen worden besproken, staat in een breed rood kadertje een korte samenvatting daarvan. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms geen problemen, maar alleen aanpassingen. In dat geval staat in een smal groen kadertje 'Geen problemen'.

UC browser op Windows 10 Mobile en tablet met Android 4.4.2 lage resolutie en Android browser

Probleem: de tekst in het derde en zesde voorbeeld staat zonder tussenruimte bovenin.

Vreemd genoeg speelt dit probleem niet in UC browser op de tablet met hoge resolutie en Android 4.4.2.

Deze browsers zetten op de genoemde systemen de tekst in het derde en zesde voorbeeld gewoon tegen elkaar aan, zonder enige tussenruimte, omdat justify-content: space-around; niet wordt ondersteund.

Omdat aan de <div>, waarin de <span>'s met de tekst staan, een hoogte is gegeven, blijft aan de onderkant van het zesde voorbeeld een lege ruimte over. Op de afbeelding is dat de witte rechthoek aan de onderkant. Het derde voorbeeld is niet afgebeeld, maar ook daarin blijft aan de onderkant een lege ruimte over.

UC browser op deze versie van Android wordt nauwelijks nog gebruikt. Windows 10 Mobile wordt – op het moment van schrijven – nog maar 'n paar maanden ondersteund en verdwijnt dan helemaal. Android browser wordt na Android 4.4 niet meer geleverd en wordt nauwelijks nog gebruikt.

Omdat de tekst gewoon leesbaar is en deze browsers vrijwel zijn uitgestorven, is niet naar een oplossing gezocht.

Internet Explorer, Edge en oudere versies van UC browser en Opera Mini op Android.

Probleem: de tekst in het vijfde voorbeeld mist een deel van de border.

Dit heeft eigenlijk niets met dit voorbeeld te maken en is nauwelijks een echt probleem, dus een oplossing is niet nodig. Het staat hier alleen voor de volledigheid.

De tekst binnen het vijfde voorbeeld staat allemaal binnen dezelfde <span>. Om de grootte van die <span> aan te geven, wordt een achtergrondkleur gebruikt. Omdat sommige mensen moeite hebben met het onderscheiden van kleuren, staat ook een gestippeld randje rondom de <span>. Op de afbeelding hieronder is het gestippelde randje vervangen door een gewone lijn, omdat dat duidelijker is.

Een <span> is een inline-element. Als een inline-element een border krijgt, wordt die border normaal genomen alleen aan de boven- en onderkant neergezet, en helemaal aan het begin en helemaal aan het einde. Dat is te zien op de afbeelding rechts.

Op de linkerafbeelding is box-decoration-break: clone; gebruikt. Nu wordt de border overal aan de linker- en rechterkant neergezet.

In browsers die box-decoration-break niet ondersteunen, missen die borders links en rechts (behalve helemaal aan het begin en helemaal aan het eind).

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

28 juni 2008:

Nieuw opgenomen.

7 april 2009:

Tekst aangepast aan de nieuw verschenen Internet Explorer 8. De code is niet veranderd.

14 november 2010:

Op aantal plaatsen color: black; toegevoegd vanwege toegankelijkheid. In de beschrijving wordt op de betreffende plaatsen uitgelegd waarom.

16 juni 2019:

• xhtml omgezet naar html.
• Alles voor Internet Explorer ouder dan versie 11 verwijderd.
• Twee voorbeelden met flexbox toegevoegd.
• Selectors ingekort (waren soms langer dan nodig).
• Aangepast voor weergave in smallere browservensters.
• Om de grootte van <span>'s en dergelijke aan te geven borders aan de achtergrondkleur toegevoegd (voor mensen die moeite hebben met kleuren).
• Aantal nieuwe hoofdstukken.
• Tig kleinere veranderingen in de tekst.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

positioneren-038-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

positioneren-038.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

positioneren-038-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

HTML

CSS

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
            position: absolute;
            right: 16px;
            width: 100%;
            height: 120px;
            background: yellow;
        }

        div p {
            margin-left: 16px;
            height: 120px;
            text-align: center;
        }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enzovoort, met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Op de pagina met links kun je onder het kopje Gereedschap → Snelheid, testen, gzip, comprimeren (inclusief theorie) links naar sites vinden, waar je bestanden kunt comprimeren.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, kunnen mensen dan zonder al te veel moeite de css bekijken.)

#drie

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

div {background: white; color: black; width: 600px; max-width: 98vw; text-align: center; margin: 10px auto; border: black solid 1px;}

Het element met id="drie". De <div> waar het derde voorbeeld in zit.

display: flex;

Met behulp van deze eigenschap wordt van div#drie een zogenaamde 'flex container' gemaakt. Het is onderdeel van flexbox, een verzameling eigenschappen die het makkelijker maken de pagina op een bepaalde manier in te delen.

De directe kinderen van een flex container zijn 'flex items'. In dit geval is er maar één kind: de <span> met de tekst binnen div#drie.

Alleen de directe kinderen van een flex container zijn flex items:

<div id="drie"> <span></span> </div>

Bovenstaande <span> is een direct kind van div#drie.

<div id="drie"> <p> <span></span> </p> </div>

Deze <span> is geen direct kind van div#drie, omdat er een <p> tussen de <div> en de <span> zit.

Met behulp van flexbox kunnen flex items op allerlei manieren worden neergezet binnen de flex container.

Flex items gedragen zich zelf weer als een normaal element voor wat betreft hun eigen nakomelingen. Als je binnen de <span> bijvoorbeeld een <img> zou zetten, gedraagt die <img> zich op precies dezelfde manier als bij een 'gewone' <span>.

Voor het flex item zelf, hier de <span>, ligt het iets anders. Als je display: flex; weghaalt, gedraagt de <span> zich als een gewone <span>. Op de bovenste afbeelding is dit te zien: de groene <span> is een gewoon inline-element en wordt daarom niet breder dan nodig is om de tekst erin weer te geven. Bovendien staat de <span> niet verticaal gecentreerd, maar gewoon bovenin de witte <div>. (De <span> staat wel horizontaal gecentreerd, omdat bij div text-align: center; is opgegeven.)

Op de onderste afbeelding is van div#drie met display: flex; weer een flex container gemaakt, en is de groene <span> dus veranderd in een flex item. Nu blijkt de <span> even breed te worden als z'n ouder. Bovendien staat de <span>, en daarmee ook de erin zittende tekst, nu verticaal gecentreerd binnen de witte <div>. Dat verticaal centreren komt door de iets hieronder gebruikte eigenschap justify-content: space-around;, ook een onderdeel van flexbox.

flex-direction: column;

Met deze eigenschap wordt de richting van de hoofdas (in het Engels: 'main axis') aangegeven. Standaard heeft flex-direction de waarde 'row': horizontaal, waardoor de flex items naast elkaar komen te staan: op één regel. Hier moeten de flex items niet naast, maar onder elkaar komen te staan, in een kolom. (Dat hier slechts één flex item, een <span>, aanwezig is, maakt voor de werking geen verschil.)

Bij een aantal eigenschappen is de richting van de hoofdas van belang. Omdat deze hier verticaal is (de flex container is een kolom), is de richting van bijvoorbeeld justify-content ook verticaal en komt lege ruimte boven en onder het flex item te staan. Zou hier flex-direction: row; hebben gestaan, dan zou de flex container een regel zijn en zou justify-content lege ruimte links en rechts van het flex item neerzetten. Dat is wat op de afbeelding gebeurt: het flex item, de <span>, staat netjes gecentreerd, maar wel in de verkeerde richting.

Het is even wennen, maar juist dit soort dingen maakt flexbox zo flexibel.

justify-content: space-around;

Zet rondom de flex items aan beide kanten evenveel lege ruimte. Omdat hierboven flex-direction: column; is gebruikt, gaat het om de ruimte boven en onder de flex items. Omdat er hier maar één flex item is, komt dit hierdoor precies verticaal in het midden van de <div> te staan. Oftewel: de <span> met de tekst staat verticaal gecentreerd binnen de <div>.

Waar je nog niet zo lang geleden soms de meest ingewikkelde dingen moest uithalen om iets verticaal te centreren, volstaan nu deze paar regels. Die bovendien geen bijwerkingen hebben op het gebied van toegankelijkheid en dergelijke.

height: 4em;

Hoogte.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij een absolute eenheid als px de hoogte van de <div> niet mee verandert met de lettergrootte.

#vier

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

div {background: white; color: black; width: 600px; max-width: 98vw; text-align: center; margin: 10px auto; border: black solid 1px;}

Het element met id="vier". De <div> waar het vierde voorbeeld in zit.

line-height: 4em;

Regelhoogte.

Binnen deze <div> staan drie <p>'s, elk met een regel tekst. Deze drie <p>'s erven elk deze regelhoogte van 4 em. Samen is dat 12 em. Een <div> is een blok-element en wordt daarom normaal genomen precies hoog genoeg om de inhoud ervan weer te kunnen geven. Daarom is 12 em ook de hoogte van de <div>.

Elke <p> heeft een regelhoogte van 4 em. Op de afbeelding hebben de drie <p>'s een achterkleur en een randje gekregen, zodat ze te zien zijn. Omdat tekst altijd halverwege de regelhoogte wordt neergezet, staat elke regel tekst verticaal gecentreerd binnen z'n eigen <p>. En omdat de drie <p>'s even hoog zijn, staan de drie regels tekst netjes verticaal verdeeld binnen div#vier.

Als de tekst niet meer op één regel past, bijvoorbeeld omdat de lettergrootte is verhoogd, komt de niet passende tekst op een nieuwe regel te staan. Die ook weer een regelhoogte van 4 em heeft. Daardoor wordt de <p> met die niet passende tekst nu plotsklaps 8 em hoog. Waardoor div#vier nu geen 12 em, maar 16 em hoog wordt. Dit kan de lay-out van de pagina fors verstoren. Bij Achterliggend idee is hiervan een afbeelding te zien.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij gebruik van een absolute eenheid zoals px de regelhoogte niet in alle browsers mee verandert met de lettergrootte. Zoomen kan wel altijd, ongeacht welke eenheid voor de regelhoogte wordt gebruikt.

#vijf span, #zes span

Alle <span>'s in de elementen met id="vijf" en id="zes". In div#vijf zit één <span>, die met behulp van <br>'s in vier delen is gesplitst met elk een regel tekst. In div#zes zitten vier <span>'s met in elke <span> een regel tekst.

background: #9f3;

Groene achtergrondkleur, zodat de grootte van de <span>'s is te zien.

color: black;

Voorgrondkleur zwart. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

Hoewel dit de standaardkleur is, wordt deze toch specifiek opgegeven. Hierboven is een achtergrondkleur opgegeven. Sommige mensen hebben zelf de voorgrond‑ en/of achtergrondkleur veranderd, bijvoorbeeld omdat ze slecht kleuren kunnen onderscheiden. Als nu de achtergrondkleur wordt veranderd, maar niet de voorgrondkleur, loop je het risico dat tekstkleur en achtergrondkleur te veel op elkaar gaan lijken.

Door beide op te geven, is redelijk zeker dat achtergrond- en tekstkleur genoeg van elkaar blijven verschillen. Als de gebruiker !important heeft gebruikt in een eigen stylesheet, is er nog niets aan de hand, want dan veranderen achtergrond- en voorgrondkleur geen van beide.

Dit is ook al bij <body> opgegeven, maar sommige mensen hebben bij álle elementen de kleuren veranderd. Het heeft immers weinig zin, als ze dat alleen bij de body doen, terwijl de sitebouwer de kleuren ook bij bijvoorbeeld de paragrafen heeft aangepast.

border: dotted black 1px;

Zwarte gestippelde rand. Ook mensen die moeite met kleuren hebben, kunnen nu de grootte van de <span>'s zien.

-webkit-box-decoration-break: clone; box-decoration-break: clone;

Hier staat in feite twee keer hetzelfde: box-decoration-break: clone;. Waarom dat zo is, staat bij De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-.

Op de afbeelding is de gestippelde border vervangen door een gewone lijn, omdat dit duidelijker is. Een <span> is een inline-element. Als een inline-element een border krijgt, wordt die normaal genomen alleen aan de boven- en onderkant neergezet, en helemaal aan het begin en eind van het element. Dat is te zien op de rechterafbeelding.

Met behulp van deze eigenschap wordt de border ook links en rechts overal neergezet, zoals op de linkerafbeelding is te zien.

Internet Explorer, Edge en oudere versies van UC browser en Opera Mini op Android ondersteunen deze eigenschap niet en tonen de borders dus zoals op de rechterafbeelding.

padding: 0 2px;

Omdat voor onder en links geen waarde is ingevuld, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 0 2px 0 2px in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Aan de boven- en onderkant is genoeg ruimte tussen de border en de tekst, maar links en rechts niet. Daarom wordt links en rechts een kleine padding gegeven.

Een padding bij een inline-element wordt normaal genomen op dezelfde manier weergegeven als een border: alleen aan boven- en onderkant, en helemaal aan begin en eind. Hier wordt de padding echter ook links en rechts overal getoond. Iets hierboven bij box-decoration-break wordt dit uitgebreider beschreven voor de border. Bij de padding werkt dit op precies dezelfde manier.

#zes

Voor dit element is eerder css opgegeven. Deze wordt binnen dit blokje herhaald in de volgorde, waarin deze in de stylesheet staat, zodat alles hier overzichtelijk bij elkaar staat.

div {background: white; color: black; width: 600px; max-width: 98vw; text-align: center; margin: 10px auto; border: black solid 1px;}

Het element met id="zes". De <div> waar het zesde voorbeeld in zit.

display: flex;

Met behulp van deze eigenschap wordt van div#zes een zogenaamde 'flex container' gemaakt. Het is onderdeel van flexbox, een verzameling eigenschappen die het makkelijker maken de pagina op een bepaalde manier in te delen.

De directe kinderen van een flex container zijn 'flex items'. In dit geval zijn die kinderen de vier <span>'s in de <div>.

Alleen de directe kinderen van een flex container zijn flex items:

<div id="zes"> <span></span> </div>

Bovenstaande <span> is een direct kind van div#zes.

<div id="zes"> <p> <span></span> </p> </div>

Deze <span> is geen direct kind van div#zes, omdat er een <p> tussen de <div> en de <span> zit.

Met behulp van flexbox kunnen flex items op allerlei manieren worden verdeeld binnen de flex container.

Flex items gedragen zich zelf weer als een normaal element voor wat betreft hun eigen nakomelingen. Als je binnen de <span> bijvoorbeeld een <img> zou zetten, gedraagt die <img> zich op precies dezelfde manier als bij een 'gewone' <span>.

Voor de flex items zelf, hier de vier <span>'s, ligt het iets anders. Als je display: flex; weghaalt, gedragen de <span>'s zich als gewone <span>'s. Op de bovenste afbeelding is dit te zien: de groene <span>'s zijn gewone inline-elementen. De tekst in de <span>'s wordt op één regel gezet, voor zover dat past. (Dat de tekst horizontaal gecentreerd staat, komt omdat bij div text-align: center; is opgegeven.)

Op de onderste afbeelding is van div#zes met display: flex; weer een flex container gemaakt, en zijn de vier groene <span>'s dus veranderd in flex items. Nu blijkt elke <span> even breed te worden als z'n ouder. Bovendien staan de <span>'s, en daarmee ook de erin zittende tekst, nu verticaal gecentreerd binnen de witte <div>. Dat verticaal centreren komt door de iets hieronder gebruikte eigenschap justify-content: space-around;, ook een onderdeel van flexbox.

flex-direction: column;

Met deze eigenschap wordt de richting van de hoofdas (in het Engels: 'main axis') aangegeven. Standaard heeft flex-direction de waarde 'row': horizontaal, waardoor de flex items naast elkaar komen te staan: op één regel. Hier moeten de flex items niet naast, maar onder elkaar komen te staan, in een kolom.

Bij een aantal eigenschappen is de richting van de hoofdas van belang. Omdat deze hier verticaal is (de flex container is een kolom), is de richting van bijvoorbeeld justify-content ook verticaal en komt lege ruimte boven en onder de flex items te staan. Zou hier flex-direction: row; hebben gestaan, dan zou de flex container een regel zijn en zou justify-content lege ruimte links en rechts van de flex items neerzetten. Dat is wat op de afbeelding gebeurt: de flex items, de vier <span>'s, staan keurig verdeeld, maar wel in de verkeerde richting.

Het is even wennen, maar juist dit soort dingen maakt flexbox zo flexibel.

justify-content: space-around;

Verdeel de flex items gelijkmatig binnen de <div>. Omdat hierboven flex-direction: column; is gebruikt, gaat het om de ruimte boven en onder de flex items. Bij de waarde space-around wordt ook aan de bovenkant van het bovenste en aan de onderkant van het onderste flex item ruimte overgelaten, maar half zoveel als tussen twee flex items.

Omdat de <span>'s netjes zijn verdeeld, is ook de in de <span>'s zittende tekst netjes verdeeld. Als de tekst in 'n <span> te lang is om op één regel te passen, wordt het teveel op een nieuwe regel gezet. Maar omdat geen regelhoogte is gebruikt, komt die nieuwe regel gelijk onder de eerste regel te staan. De <span>'s staan nog steeds netjes verdeeld en de <div> wordt hierdoor ook niet groter. Meer hierover is te vinden bij Achterliggend idee.

Waar je nog niet zo lang geleden soms de meest ingewikkelde dingen moest uithalen om iets netjes te verdelen, volstaan nu deze paar regels. Die bovendien geen bijwerkingen hebben op het gebied van toegankelijkheid en dergelijke.

height: 12em;

Hoogte.

Als eenheid wordt de relatieve eenheid em gebruikt, omdat bij een absolute eenheid als px de hoogte van de <div> niet mee verandert met de lettergrootte.

Het is wat riskant een vaste hoogte te gebruiken bij een blok-element. Als de inhoud van de <div> hoger wordt dan 12 em, bijvoorbeeld door een grotere letter, groeit de <div> niet mee met de inhoud. Daarom kun je veel beter min-height gebruiken. Daarbij groeit de <div> mee, als de inhoud te hoog wordt.

Internet Explorer 11 heeft echter een vreemde bug, waardoor min-height niet goed werkt in combinatie met flexbox. In dit voorbeeld levert een vaste hoogte geen problemen op, maar soms kan dat wel problemen opleveren. Meer over deze bug en een oplossing is te vinden bij Bekende problemen (en oplossingen).