Uitleg met clip-path gemaakte pijl met schaduw. De schaduw volgt de omtrek van de pijl

Korte omschrijving

De buitenkant van de pijl is gevormd met behulp van clip-path. De tekst in de pijl is gewone tekst. Door gebruik van een filter volgt de schaduw de buitenkant van de pijl.

Opmerkingen

• Het maken van een omtrek met clip-path kan knap lastig zijn, omdat je voor elk hoekpunt de precieze coördinaten moet opgeven. In het ontwikkelgereedschap van Firefox is een bijzonder handige editor voor clip-path (en shape-outside) ingebouwd. Een uitgebreider verhaal daarover is te vinden bij -webkit-clip-path. Op de pagina met links zijn onder CSS → Online uitproberen, code genereren, en dergelijke editors voor clip-path te vinden.
• In dit voorbeeld wordt een figuur met de vorm van een pijl gebruikt. Maar deze manier van schaduw aan een figuur geven werkt voor álle vormen die met clip-path worden gemaakt.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Visual Studio Code, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

Er worden twee <div>'s gebruikt: één voor de pijl, en één voor de schaduw. De <div> met de pijl staat binnen de <div> met de schaduw:

Omdat de pijl met behulp van clip-path is gevormd, kun je daar niet zonder meer een schaduw aan geven. Daarvoor wordt de buitenste div#schaduw gebruikt.

Eerst de binnenste <div>, div#pijl.

Deze <div> is een doodgewone <div>, waarin de opwindende tekst 'Dit is een pijl' staat. Die <div> heeft een regelhoogte in vw gekregen, waardoor de hoogte afhankelijk is van de breedte van het venster van de browser.

Omdat een <div> een blok-element is, wordt het normaal genomen even breed als z'n ouder. De ouder van div#pijl is div#schaduw, die een breedte in vw heeft gekregen. Omdat hoogte en breedte beide afhankelijk zijn van de breedte van het browservenster, blijven de verhoudingen van de pijl in vensters van elke breedte ongeveer hetzelfde.

Ook de lettergrootte is in de eenheid vw, zodat die mee verandert met de breedte en hoogte van de <div>.

Hoewel het er anders uitziet, is div#pijl een gewone rechthoekige <div> met een zwarte achtergrond. Alleen zijn met behulp van clip-path delen van die <div> doorzichtig gemaakt. Dat is gebeurt in de vorm van een pijl, waardoor het lijkt, alsof de <div> is veranderd in een pijl.

Op de afbeelding hierboven zijn aan alle kanten van de <div> met de pijl vier elementen met een gestippelde border neergezet. De binnenste stippellijn van de vier elementen staat tegen de buitenkant van de <div> met de pijl aan. Als je clip-path weg zou halen bij de <div> met de pijl, zou je een gewone zwarte rechthoek hebben, die grenst aan de stippellijnen.

Het enige wat clip-path feitelijk doet, is het doorzichtig maken van delen van het element. Door die doorzichtige delen zie je, in dit geval, de beige achtergrond van de pagina.

De pijlvorm wordt verkregen door voor alle hoekpunten de coördinaten op te geven. Op de afbeelding hiernaast zijn die zichtbaar gemaakt, zoals ze eruit zien in de editor in het ontwikkelgereedschap van Firefox. Je geeft voor elk punt de coördinaten op (horizontale en verticale afstand tot linker- en bovenkant van het element). De browser maakt vervolgens de verbinding tussen die punten, en maakt alles buiten die punten doorzichtig.

Omdat alle maten bij clip-path in procenten zijn opgegeven, is het relatief makkelijk een goede verdeling te krijgen. Bovendien blijft die verdeling bestaan bij een andere grootte van de <div>: 25% vanaf de bovenkant is bij élke grootte 25% vanaf de bovenkant. Als je als eenheid een absolute eenheid als px zou gebruiken, zouden de verhoudingen veranderen bij een andere grootte van de <div> met de pijl: 100 px vanaf de bovenkant is altijd 100 px vanaf de bovenkant, ongeacht de grootte van de <div>.

div#pijl is dus een gewone rechthoekige <div>, al zie je dat niet. Normaal genomen zou je aan een <div> een schaduw geven met behulp van box-shadow, zoals op de afbeelding hieronder is gedaan:

Dat levert echter niet helemaal een schaduw op, die netjes de pijl volgt. De box-shadow volgt gewoon dom de buitenkant van de <div>, want de arme ziel kan nou eenmaal niet anders. box-shadow heeft de flexibiliteit van de Belastingdienst ten opzichte van vermeende fraudeurs.

Bovendien is op de afbeelding ook nog 'ns fors valsgespeeld, want in werkelijkheid zou je helemaal geen schaduw zien.

De pijl is met behulp van clip-path gemaakt. Alles buiten de omtrek van de met clip-path gemaakte figuur wordt verborgen. En de schaduw ligt buiten die omtrek. Dus die zie je ook niet. box-shadow is dus, in combinatie met clip-path, volslagen onbruikbaar. (Hetzelfde geldt trouwens, om dezelfde reden, ook voor border, outline, en dergelijke.)

Daarom staat div#pijl binnen een andere <div>: div#schaduw. De schaduw wordt aan die buitenste <div> gegeven. Maar dan geen 'gewone' box-shadow, want die zou gewoon de rechthoekige div#schaduw volgen. (Dat is ook de manier, waarop de valse afbeelding hierboven is gemaakt.)

Bij div#schaduw wordt de eigenschap filter: drop-shadow() gebruikt. Een filter voert een of andere grafische bewerking uit, zoals het verkleuren van een foto, of het veranderen van kleur in grijstinten. Het filter drop-shadow() maakt een soort spiegel-afbeelding van de inhoud van div#schaduw de schaduw. Daarbij wordt de omtrek van de inhoud van div#schaduw gevolgd: in dit geval de pijl.

Je kunt de plaats en de breedte van de schaduw aangeven. Dat is hier ook weer grotendeels gedaan met de eenheid vw, net zoals de grootte van de pijl en de daarin zittende tekst. Hierdoor krijg je op 'n mobieltje geen schaduw die eigenlijk op een breedbeeldscherm hoort, en omgekeerd.

Omdat bij div#schaduw geen clip-path is gebruikt, wordt deze schaduw gewoon weergegeven, ook het deel dat buiten div#pijl ligt.

De voorvoegsels -moz-, -ms- en -webkit-

Voordat een nieuwe css-eigenschap wordt ingevoerd, is er in de regel een experimentele fase. Browsers passen het dan al toe, maar met een aangepaste naam. Tijdens deze fase kunnen problemen worden opgelost en worden veldslagen uitgevochten, over hoe de standaard precies moet worden toegepast.

Als iedereen het overal over eens is en alle problemen zijn opgelost, wordt de officiële naam uit de standaard gebruikt.

De belangrijkste browsers hebben elk een eigen voorvoegsel:

Firefox: -moz-, naar de maker: Mozilla.

Op webkit gebaseerde browsers, zoals Edge, Google Chrome, Opera, Safari en Android browser: -webkit-.

(Google Chrome is van webkit overgestapt op een eigen weergave-machine: Blink. Blink gaat geen voorvoegsels gebruiken. Het is echter een aftakking van webkit, dus het zal nog wel even duren voor -webkit- hier helemaal uit is verdwenen. Ook Opera en Edge gebruiken Blink.)

Internet Explorer: -ms-, naar de maker: Microsoft.

Zodra de experimentele fase voorbij is, wordt het voorvoegsel weggelaten. Omdat dat moment niet bij alle browsers hetzelfde is, zet je nu ook al de officiële naam erbij. Deze wordt als laatste opgegeven. Bijvoorbeeld Safari herkent -webkit-appearance. Zodra Safari appearance gaat herkennen, zal dit -webkit-appearance overrulen, omdat het er later in staat. Dat ze er beide in staan, is dus geen enkel probleem.

In dit voorbeeld wordt clip-path gebruikt.

Inmiddels is de algemene mening dat 'vendor prefixes', zoals deze voorvoegsels in het Engels heten, geen groot succes zijn. Eén van de grootste problemen: veel sitemakers gebruiken alleen de -webkit-variant. Daar kwamen ze in het verleden nog mee weg, omdat Apple op mobiel zo'n beetje 'n monopolie had. Inmiddels is dat niet meer zo, maar deze gewoonte bestaat nog steeds. Waardoor 'n site alleen in op webkit georiënteerde browsers goed is te bekijken.

Dit is zo'n groot probleem dat andere browsers soms de variant met -webkit- ook maar zijn gaan implementeren, naast de standaard. Want als 'n site het niet goed doet in 'n bepaalde browser, krijgt in de regel niet de site maar de browser de schuld.

Vanwege alle problemen met 'vendor prefixes' worden deze niet meer gebruikt. Nieuwe, experimentele css-eigenschappen zitten inmiddels achter een zogenaamde vlag: de gebruiker moet iets veranderen in de instellingen, waarna de eigenschap gebruikt (en getest) kan worden. Als alles werkt, zoals het hoort te werken, schakelt de browsermaker de vlag standaard in.

Voorlopig zijn we echter nog niet van deze voorvoegsels af. Als je ze gebruikt, gebruik dan álle varianten, en eindig met de variant zonder voorvoegsel, zoals die uiteindelijk ooit gebruikt gaat worden. Als je alleen de -webkit-variant gebruikt, ben je in feite 'n onbetaalde reclamemaker voor Apple.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

• Als je dit voorbeeld gaat aanpassen voor je eigen site, houd het dan in eerste instantie zo eenvoudig mogelijk. Ga vooral geen details invullen.

• Gebruik geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt al jaren niet meer onderhouden door Microsoft.

  Ook OpenOffice en LibreOffice leveren een uiterst beroerd soort html af. Tekstverwerkers met al hun toeters en bellen zijn gewoon niet geschikt om websites mee te bouwen.

  Je kunt beter een goed (gratis) programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.

  Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enzovoort te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.

• Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen echt testen op een echt touchscreen.

  Inmiddels hebben veel browsers in de ontwikkelgereedschappen mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

• Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.

  Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.

• Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.

  Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

  Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

• Gebruik een 'strict' doctype of (beter!) het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe.

  Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.

  Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.

  Het doctype voor html5 is uiterst simpel: <!doctype html>. Omdat het doctype voor html5 in alle browsers werkt, zelfs in de gelukkig vrijwel uitgestorven nachtmerrie Internet Explorer 6, is er geen enkele reden dit uiterst simpele doctype niet te gebruiken.

• Als tweede voer je de charset in. Dit vertelt de browser, welke tekenset er gebruikt moet worden, zodat letters met accenten en dergelijke overal goed worden weergegeven. Het beste kun je utf-8 nemen. Als je later van charset verandert, loop je 'n grote kans dat je alle aparte tekens als letters met accenten weer opnieuw moet gaan invoeren. In html5 is het simpele <meta charset="utf-8"> voldoende.
• Test vanaf het allereerste begin in zoveel mogelijk verschillende browsers in 'n aantal resoluties (schermgroottes). Onder het kopje Getest in kun je in deze uitleg vinden, waar dit voorbeeld in is getest.
• Voor alle voorbeelden geldt: breng veranderingen stapsgewijs aan. Als je bijvoorbeeld foto's wilt laten weergeven, begin dan met het alleen veranderen van de namen van de foto's, zodat je eigen foto's worden weergegeven. Maakt niet uit als de maten niet kloppen en de teksten fout zijn. Als dat werkt, ga dan bijvoorbeeld de maten aanpassen. Dan de teksten. En controleer steeds, of alles nog goed werkt.

• Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen, zoals je wilt. Ga daarna pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok op de plaats, waar uiteindelijk het menu komt te staan.

  Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Zorg eerst dat de blokken werken, zoals je wilt. Dan zul je het daarna gelijk merken, als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat verstoren. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers, of alles nog wel goed werkt.

  e kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br>1<br>2<br>3 enzovoort, tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet ongemerkt drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.

  Om de breedte te vullen, kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't eind (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.

• Zolang je in grotere dingen zoals 'n lay-out aan 't wijzigen bent, kan het helpen de verschillende delen een achtergrondkleur te geven. Je ziet dan goed, waar 'n deel precies staat. Een achtergrondkleur heeft – anders dan bijvoorbeeld een border – verder geen invloed op de lay-out, dus die is hier heel geschikt voor.
• Als je eigenschappen verandert in de css, verander er dan maar één, hooguit twee tegelijk. Als je er zeventien tegelijk verandert, is de kans groot dat je niet meer weet, wat je hebt gedaan. En dat je 't dus niet meer terug kunt draaien.

• margin, padding en border worden bij de hoogte en breedte van het element opgeteld. Hier worden vaak fouten mee gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een lay-out 'n border toevoegt aan een van de 'hoofdvakken' (header, footer, kolommen), dan wordt deze er bij opgeteld. Bij 'n border van 2 px rondom de linkerkolom wordt deze dus plotseling 4 px breder (2 px aan beide kanten), en 4 px hoger. Zoiets kan je hele lay-out verstoren, omdat iets net te breed of te hoog wordt. Je moet dan elders iets 4 px kleiner maken. Dat zal vaak zo zijn: als je één maat verandert, zul je vaak ook 'n andere moeten aanpassen.

  Css geeft de mogelijkheid om met behulp van box-sizing de padding en border bínnen de breedte en hoogte van de inhoud te zetten, als je dat handiger vindt.

  Met nieuwere css-eigenschappen als grid en flexbox, die speciaal zijn gemaakt om een lay-out mee te maken, spelen dit soort problemen veel minder. In alle browsers waarop hier nog wordt getest, werken flexbox en grid prima. Maar als je oudere browsers moet ondersteunen, kan dat wel problemen opleveren en moet je ook in die oudere browsers testen.

• In plaats van een absolute eenheid als px kun je ook een relatieve eenheid gebruiken, met name em en rem. Voordeel van em en rem is dat een lettergrootte, regelhoogte, en dergelijke in em en rem in alle browsers kan worden veranderd. Nadeel is dat het de lay-out sneller kan verstoren dan bijvoorbeeld px. Dit moet je gewoon van geval tot geval bekijken. Voor weergave in mobiele apparaten zijn relatieve eenheden als em en rem vrijwel altijd beter dan absolute eenheden als px.

  (De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.)

  Zoomen kan trouwens altijd, ongeacht welke eenheid je gebruikt.

• Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.

  Valiwie???

  Valideren is het controleren van je html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.

  Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valide code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valide code is over twintig jaar ook nog te bekijken.

  Valideren moet trouwens ook niet worden overdreven. Het is een hulpmiddel om echte fouten te vinden, meer niet. Het gaat erom dat je site goed werkt, niet dat je het braafste kind van de klas bent. Als de code niet valideert, maar daar is een goede reden voor, is daar niets op tegen. Zeker met nieuwere html en css wil de validator nog wel eens achterlopen, terwijl dat al prima is te gebruiken.

  Op deze site is alle css en html gevalideerd. Als de code niet helemaal valide is (wat regelmatig voorkomt), staat daar onder Bekende problemen (en oplossingen) de reden van.

  Je kunt je css en html valideren als 't online staat, maar ook als het nog in je computer staat.

  Html kun je valideren op: validator.w3.org/nu.

  Css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator.

Toegankelijkheid en zoekmachines

De tekst in dit hoofdstukje is een algemene tekst, die voor elke pagina geldt. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende problemen en eventuele aanpassingen om die problemen te voorkomen staan bij Bekende problemen (en oplossingen).

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

• Gebruik altijd een alt-beschrijving bij een afbeelding. De alt-tekst wordt gebruikt, als afbeeldingen niet kunnen worden getoond of gezien (dat geldt dus ook voor zoekmachines). Als je iets wilt laten zien, als je over de afbeelding hovert, gebruik daar dan het title-attribuut voor, niet de alt-beschrijving.

  Als een afbeelding alleen maar voor de sier wordt gebruikt, zet je daarbij alt="", om aan te geven dat de afbeelding niet belangrijk is voor het begrijpen van de tekst of zo.

• Als uit de tekst in een link niet duidelijk wordt, waar de link naartoe leidt, gebruik dan een title bij de link. Een tekst als 'pagina met externe links' is waarschijnlijk duidelijk genoeg, een tekst als alleen 'links' mogelijk niet. Een duidelijke zwart-witregel is niet te geven, omdat dit ook van tekst en dergelijke in de omgeving van de link afhangt.

• Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze geven te veel problemen, omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk, welke toetsen het zijn.

  Op zichzelf zijn accesskeys een heel goed idee. Maar helaas zijn ze ook in html5 volstrekt onvoldoende gedefinieerd. Er is nog steeds geen standaard voor de meest gebruikelijke accesskeys, zoals Zoek of Home.

  Er is nog steeds niet vastgelegd, hoe accesskeys zichtbaar gemaakt kunnen worden. Voor de makers van browsers zou dit 'n relatief kleine moeite zijn, voor de makers van 'n site is het bergen extra werk.

  Hierdoor zijn accesskeys (vrijwel) niet te gebruiken. Misschien kunnen ze nog enig nut hebben op sites, die gericht zijn op 'n specifieke groep gebruikers. Maar voor algemene sites is het advies: normaal genomen niet gebruiken.

• Met behulp van de Tab-toets (of op 'n soortgelijke manier) kun je in de meeste browsers door links, invoervelden, en dergelijke lopen. Elke tab brengt je één link, invoerveld, en dergelijke verder, Shift+Tab één plaats terug. Met behulp van het attribuut tabindex kun je de volgorde aangeven, waarin de Tab-toets werkt. Zonder tabindex wordt de volgorde van de html aangehouden bij gebruik van de Tab-toets, maar soms is een andere volgorde logischer.

  In principe is het beter, als tabindex niet nodig is, maar gewoon de volgorde van de html wordt aangehouden. Bij verkeerd gebruik kan tabindex heel verwarrend zijn. Het is niet bedoeld om van de pagina een hindernisbaan voor kangoeroes te maken, waarop van beneden via links over rechts naar boven wordt gesprongen.

• Als, zoals hierboven beschreven, een gebruiker van de Tab-toets bij een link, invoerveld, en dergelijke is aangekomen, heeft dit element 'focus'. Dit wordt aangegeven door de link, invoerveld, en dergelijke extra te markeren met een kadertje. Dat kadertje mag je alleen weghalen, als op een andere manier wordt duidelijk gemaakt, welk element focus heeft. Een gebruiker van de Tab-toets kan anders niet zien, waar zij of hij zit, en welk element gaat reageren op bijvoorbeeld een Enter.
• In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn schermlezers en dergelijke zo sterk verbeterd dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als die op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.

• Een zogenaamde skip-link is vaak nog wel zinvol. Dat is een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel gewoon zichtbaar in speciale programma's zoals tekstbrowsers en schermlezers, want die kijken gewoon naar wat er in de broncode staat.

  (Alleen in de schermlezer TalkBack op oudere versies van Android werkt zo'n buiten het scherm geplaatste link niet. TalkBack leest zo'n link wel voor, maar de link kan niet worden gevolgd, als deze buiten het scherm staat. Met ingang van versie 8.1 van Android is dit eindelijk opgelost en werkt een skip-link ook fatsoenlijk in TalkBack.)

  Een skip-link staat bovenaan de pagina, nog boven menu, header, en dergelijke, en linkt naar de eigenlijke inhoud van de pagina. Hierdoor kunnen mensen met één toetsaanslag naar de eigenlijke inhoud van de pagina gaan.

  Een skip-link is vooral nuttig voor gebruikers van de Tab-toets. Zodra de normaal genomen onzichtbare link door het indrukken van de Tab-toets focus krijgt, kun je hem op het scherm plaatsen, waardoor hij zichtbaar wordt. Bij een volgende tab wordt hij dan weer buiten het scherm geplaatst en is dus niet meer zichtbaar, zodat de lay-out niet wordt verstoord.

  Op pagina's en in voorbeelden waar dat nuttig is, wordt op deze site een skip-link gebruikt. (Althans: nog niet in alle voorbeelden die daarvoor in aanmerking komen, zit een skip-link. Maar geleidelijk aan worden dat er steeds meer.)

• Van oorsprong is html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.

  De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een externe stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de <head> van die pagina.

• Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enzovoort. Schermlezers en dergelijke kunnen van kop naar kop springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.

  Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.

  Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.

• <table> is fantastisch, maar alleen als die wordt gebruikt om een echte tabel weer te geven, niet als hij voor opmaak wordt misbruikt. In het verleden is dat op grote schaal gebeurd bij gebrek aan andere mogelijkheden. Een tabel is, als je niet heel erg goed oplet, volstrekt ontoegankelijk voor gehandicapten en zoekmachines. Het lezen van een tabel is ongeveer te vergelijken met het lezen van een krant van links naar rechts: niet per kolom, maar per regel. Dat gaat dus alleen maar goed bij een echte tabel, zoals een spreadsheet. In alle andere gevallen garandeert 'n tabel volstrekte ontoegankelijkheid voor schermlezers en dergelijke en als extra bonus vaak 'n lagere plaats in een zoekmachine.

• Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.

  Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP. Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.

  (Je kunt ook invoegen met behulp van SSI. Maar tegenwoordig kun je beter PHP dan SSI gebruiken, omdat SSI min of meer aan het uitsterven is en PHP veel meer mogelijkheden heeft. Op deze site wordt in enkele voorbeelden nog SSI gebruikt, maar zodra die worden bijgewerkt, gaat dat vervangen worden door PHP.)

• Geef de taal van het document aan, en bij woorden en dergelijke die afwijken van die taal de afwijkende taal met behulp van lang="...". Op deze site gebeurt dat maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dat soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal. Maar bij enigszins 'normale' teksten hoor je een taalwisseling aan te geven.

  Op deze site wordt de lijst op woordenlijst.org gebruikt om te bepalen, of een woord inmiddels 'Nederlands' is. Als het woord in deze lijst voorkomt, wordt geen lang-attribuut gebruikt, ook niet als het woord oorspronkelijk uit een andere taal komt.

• Gebruik de tag <abbr> bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="ten opzichte van">t.o.v.</abbr>. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>t.o.v.</abbr>. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n schermlezer 't.o.v.' uit gaat spreken als 'tof', en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.
• Geef een verandering niet alleen door kleur aan. Een grote groep mensen heeft moeite met het onderscheiden van kleuren en/of het herkennen van kleuren. Verander bijvoorbeeld een ronde rode knop niet in een ronde groene knop, maar in een vierkante groene knop. Door ook de vorm te veranderen, is het herkennen van de verandering niet alleen van een kleur afhankelijk.
• Zorg voor voldoende contrast tussen achtergrond- en voorgrondkleur, tussen background-color en color. Soms zie je heel lichtgrijze tekst op een donkergrijze achtergrond, en dan ook nog in een mini-formaat. Dat is dus voor heel veel mensen stomweg volledig onleesbaar. Een uitstekende online contrastchecker is bijvoorbeeld te vinden op snook.ca.

• De spider van 'n zoekmachine, schermlezers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina, als de plaatjes worden weggehaald.

  Op Linux kun je met Lynx kijken, hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op invisible-island.net/lynx.

  Ook kun je in Windows het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een tekstbrowser en dergelijke hem ziet. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.

  Ten slotte kun je je pagina nog online op toegankelijkheid laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites, zoals:

  lowvision.support: laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet. Engelstalig.

  wave.webaim.org: deze laat grafisch zien, hoe de toegankelijkheid is. Engelstalig. Deze tester is ook als extensie in Firefox en Google Chrome te installeren.

  Op de pagina met links kun je onder Toegankelijkheid links naar meer tests en dergelijke vinden.

Getest in

Laatst gecontroleerd op 25 september 2021.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Alle eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen, lettergroottes, toegankelijkheid, uit staan van JavaScript en/of css, enzovoort staan iets hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Er is op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum getest in de meest recente versie van de browser, die op het betreffende besturingssysteem kon draaien. Het aantal geteste browsers en systemen is al tamelijk fors, en als ook nog rekening gehouden moet worden met (zwaar) verouderde browsers, is het gewoon niet meer te doen. Surfen met een verouderde browser is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

In- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter zijn ook getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op iOS, iPadOs en Android, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met touchscreen, touchpad, toetsenbord, muis, en – waar dat zinvol was – op een combinatie daarvan.

Als JavaScript is gebruikt, is op de desktop ook getest zonder JavaScript. Op iOS, iPadOS en Android is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge. Ook in Edge is niet getest zonder JavaScript, omdat Microsoft het onmogelijk heeft gemaakt dit uit te zetten. Ten slotte is getest zonder css en – als afbeeldingen worden gebruikt – zonder afbeeldingen.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. Er is een kans dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je soms (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Samsung Internet op Android werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de html-validator, de css met de css-validator van w3c. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers worden pas getest, als ze uit het bèta-stadium zijn. Anders is er 'n redelijke kans dat je tegen 'n bug zit te vechten, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kunnen niet worden beantwoord, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enzovoort in wel geteste browsers: graag! Dat kan op het forum.)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Bij toegankelijkheid is er vaak geen goed onderscheid te maken tussen oplossing en probleem. Zonder (heel simpele) aanpassingen heb je vaak 'n probleem, en omgekeerd. Daarom staan wat betreft toegankelijkheid aanpassingen en problemen hier bij elkaar in dit hoofdstukje.

Voor zover van toepassing wordt eerst het ontbreken van JavaScript, css en/of afbeeldingen besproken. Vervolgens problemen en aanpassingen met betrekking tot toegankelijkheid voor specifieke groepen bezoekers, zoals zoomen en andere lettergrootte, Tab-toets, tekstbrowsers en schermlezers. Als laatste volgen de overige problemen in één of meer specifieke browsers.

Als in een onderdeel geen problemen aanwezig zijn, staat in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms geen problemen, maar alleen aanpassingen. Ook in dat geval staat bovenaan in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Daaronder staan dan de aanpassingen.

Als in een onderdeel één of meer problemen worden besproken, staat van elk probleem in een breed rood kadertje een korte samenvatting daarvan.

Als bij het probleem een oplossing wordt gegeven, staat de samenvatting in een rode stippellijn. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms, naast de opgeloste problemen, ook aanpassingen. In dat geval staan staan die aanpassingen boven de kadertjes met opgeloste problemen.

Als bij het probleem geen oplossing is gevonden, staat de samenvatting in een rode ononderbroken lijn. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms, naast de problemen, ook aanpassingen. In dat geval staan staan die aanpassingen boven de kadertjes met problemen.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

15 september 2021:

Nieuw opgenomen.

(Oorspronkelijk stond hier een heel ander voorbeeld: het maken van een schaduw met behulp van een extra afbeelding. Dat doe je tegenwoordig 309 keer zo goed en 6209 zo makkelijk met box-shadow, dus dat was echt volledig verouderd. Vandaar dat het is vervangen.)

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt min of meer regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

schaduw-050-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

schaduw-050.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

schaduw-050-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

HTML

CSS

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
		position: absolute;
		right: 16px;
		width: 100%;
		height: 120px;
		background: yellow;
	}

	div p {
		margin-left: 16px;
		height: 120px;
		text-align: center;
	}

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enzovoort, met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Op de pagina met links kun je onder het kopje Gereedschap → Snelheid, testen, gzip, comprimeren (inclusief theorie) links naar sites vinden, waar je bestanden kunt comprimeren.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, kunnen mensen dan zonder al te veel moeite de css bekijken.)

#schaduw

Het element met id="schaduw". De buitenste <div>, de <div> die voor de schaduw zorgt.

De schaduw hoort bij de pijl, die niet binnen div#schaduw, maar binnen div#pijl zit. Een schaduw aan div#pijl geven heeft echter geen zin, omdat de pijl is gevormd met behulp van clip-path. Daardoor wordt een schaduw, die binnen div#pijl aan de pijl wordt gegeven, onzichtbaar. Een uitgebreider verhaal waarom een schaduw aan de pijl geven bij div#pijl niet en bij div#schaduw wel werkt, staat bij Achterliggend idee.

filter: drop-shadow(max(4px, 0.7vw) min(-5px, -0.7vw) max(2px, 0.2vw) rgba(0, 0, 0, 0.5));

Met behulp van de eigenschap filter kun je allerlei grafische bewerkingen uitvoeren. Zoals het lichter of donkerder maken van een foto, kleuren omkeren, en nog veel meer. Welke bewerking wordt uitgevoerd, wordt bepaald door de bij filter gebruikte functie. Hier is dat drop-shadow(). Dit filter maakt een soort schaduw-afbeelding van wat er binnen div#schaduw zit. Tussen de haakjes staan waarden die bepalen hoe die schaduw eruit ziet.

De afmetingen van de pijl en de tekst daarin worden traploos aangepast aan de breedte van het venster van de browser. Daarom moeten ook de maten van de schaduw worden aangepast, want anders zou je in een smal venster een (veel) te grote schaduw krijgen, en in een breed venster juist een (veel) te kleine.

Voor dat aanpassen wordt gebruik gemaakt van max() en min(), vandaar dat deze regel er wat ingewikkeld uitziet. Maar eigenlijk staan er maar vier waarden, gescheiden door een spatie.

Op de afbeelding hieronder zijn die vier waarden vervangen door vier minder ingewikkelde:

filter: drop-shadow(30px -30px 10px #555);

De waarden zijn ook wat groter dan die in het voorbeeld, zodat de schaduw duidelijker is te zien.

filter: drop-shadow() zorgt ervoor dat de omtrek van de pijl wordt gevolgd. Hóé die omtrek wordt gevolgd, wordt bepaald door de waarden tussen de haakjes.

De eerste waarde 30px is de horizontale verplaatsing van de schaduw ten opzichte van de pijl: 30 px naar rechts.

De tweede waarde -30px is de verticale verplaatsing van de schaduw ten opzichte van de pijl: 30 px naar boven. Omdat het een negatieve waarde is, wordt naar boven verplaatst. Bij een positieve waarde van 30px zou naar beneden worden verplaatst.

Standaard zijn deze twee waarden 0. Maar als je ze allebei op 0 zou laten staan, zou de schaduw precies ónder de pijl komen te staan: onzichtbaar.

Althans: dat zou zo zijn, als er niet nog een derde waarde zou zijn: 10px. Deze bepaalt, over welke afstand de schaduw vervaagt: 10 . Je ziet dus altijd een heel vage schaduw van 10 px, ook als de horizontale en verticale verplaatsing 0 px is.

Op de afbeelding hiernaast is de derde waarde veranderd in 0: filter: drop-shadow(30px -30px 0 #555);. Omdat er nu niet wordt vervaagd, heeft de schaduw een scherpe rand. Nogal een verschil met de eerdere afbeelding, waar de schaduw wel langzaam vervaagde over een afstand van 10 px.

De vierde en laatste waarde #555 is de kleur: grijs. Die waarde is niet verplicht, als je hem weglaat, wordt de voorgrondkleur (color) gebruikt. Je zou hem hier dus weg kunnen laten, maar het is veiliger (en duidelijker) om ook die vierde waarde gewoon te gebruiken. Als anders ooit color bij een van de voorouders verandert, verandert de kleur van de schaduw ook plotsklaps, want color wordt geërfd van de voorouders van het element.

Eigenlijk gaat het dus maar om vier waarden bij drop-shadow(), gescheiden door een spatie. Dat geldt ook voor de meer ingewikkelde regel uit het voorbeeld.

In de regel hieronder staat dropshadow(), zoals dat in het voorbeeld wordt gebruikt. De vier waarden worden door een spatie van elkaar gescheiden. Om dat duidelijker te maken, is die spatie vervangen door een stip ●:

filter: drop-shadow(max(4px, 0.7vw)●(-5px, -0.7vw)●max(2px, 0.2vw)●rgba(0, 0, 0, 0.5));

Dat die vier waarden er wat ingewikkelder uitzien, maakt niets uit voor het principe: het zijn nog steeds vier waarden. Als zou je nog zeven geneste calc()'s toevoegen, het blijven vier waarden.

De eerste waarde max(4px, 0.7vw) zorgt weer voor de horizontale verplaatsing naar rechts.

De tweede waarde min(-5px, -0.7vw) zorgt weer voor de verticale verplaatsing. Naar boven, want de waarden zijn negatief.

De derde waarde max(2px, 0.2vw) bepaalt weer de afstand, waarover de rand van de schaduw vervaagt.

En de vierde waarde rgba(0, 0, 0, 0.5) ten slotte bepaalt de kleur: doorzichtig zwart.

Bij de eerste waarde max(4px, 0.7vw) wordt de eenheid vw gebruikt. 1 vw is 1% van de breedte van het venster van de browser. 0,7 vw is dus 0,7 % van die breedte.

De functie max() gebruikt de grootste van twee waarden, die worden gescheiden door een komma. 4px is altijd 4 px, maar 0.7vw is afhankelijk van de breedte van het browservenster.

Bij een browservenster met een breedte van 1000 px is 0,7% 7 px. Je kunt max(4px, 0.7vw) in zo'n venster dus vervangen door max(4px, 7px). Omdat max() de grootste waarde van de twee gebruikt, is de horizontale verplaatsing in zo'n venster dus 7 px naar rechts. En hoe breder het venster is, hoe groter de verplaatsing wordt. Wat goed uitkomt, want in een breed venster wordt ook de pijl breder.

In een browservenster met een breedte van 320 px is 0,7% 2,24 px. Je komt daarin dus uit op max(4px, 2.24px). Omdat max() de grootste waarde gebruikt, is dat hier 4 px. De horizontale verplaatsing is dus nooit minder dan 4 px naar rechts. Zou het kleiner worden, dan is de schaduw vrijwel niet meer te zien.

De derde waarde max(2px, 0.2vw) werkt precies hetzelfde als de gelijk hierboven beschreven eerste waarde, maar deze waarde bepaalt de breedte van de vervaging. Die is dus nooit minder dan 2 px.

De tweede waarde min(-5px, -0.7vw) werkt ook ongeveer hetzelfde als de iets hierboven beschreven eerste waarde, maar min() gebruikt juist de kleinste van twee waarden. Deze waarde bepaalt de verticale richting. Naar boven, want het zijn negatieve waarden.

Er is even wat hersengymnastiek nodig – en schrijver dezes ging hier ook eerst de mist in –, maar in dit geval heb je niet de grootste, maar juist de kleinste waarde nodig, om in een smal browservenster een voldoende grote verplaatsing naar boven te krijgen. Omdat voor een verplaatsing naar boven een negatieve waarde nodig is, levert een grotere absolute waarde (het getal zonder het minteken) een grotere verplaatsing op.

Stel dat min(-5px, -0.7vw) zou uitkomen op min(-5px, -2px), dan moet 5 px naar boven worden verplaatst, de minimale verplaatsing. Omdat -5px kleiner is dan -2px, moet je hier geen max(), maar juist min() gebruiken.

De minimale verplaatsing naar boven is dus altijd 5 px, ongeacht de breedte van het browservenster. En in bredere vensters is de verplaatsing naar boven weer groter.

De vierde waarde rgba(0, 0, 0, 0.5) bepaalt de kleur van de schaduw: doorzichtig zwart. Doorzichtig, omdat dat een betere schaduw oplevert.

Vaak wordt voor 'n kleur de hexadecimale notatie gebruikt, iets als color: #33ab01;. Daarbij worden niet alleen cijfers, maar ook letters gebruikt. 0 tot en met 9 werken precies hetzelfde als altijd, maar na de 9 komen nog A, B, C, D, E en F.

Als je telt, is 't dus: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F 10 11 12, enzovoort. Daarbij is A gelijk aan het tientallige 10, B aan 11, enzovoort. Op deze manier kun je met twee cijfers en/of letters 256 mogelijkheden aangeven: van 00 tot en met FF.

De eerste drie getallen bij rgba() geven de kleur aan. Deze lopen van 0 tot en met 255, dus ook hiermee kun je 256 mogelijkheden aangeven. En omdat er drie getallen zijn levert dat 256 x 256 x 256 = 16.777.216 mogelijke kleuren op, net iets meer dan het aantal kleurpotloden in de gemiddelde kleurdoos van 'n kind.

De notatie bij rgba() geeft dus precies evenveel mogelijkheden als de hexadecimale.

Het eerste getal staat voor rood, het tweede voor groen en het derde voor blauw (feitelijk de Engelse namen, maar de eerste letter is toevallig in het Nederlands hetzelfde). Uit deze drie kleuren zijn alle kleuren op een monitor opgebouwd.

255 wil zeggen volledig aanwezig, 0 wil zeggen helemaal ontbrekend.

255, 255, 255 levert wit op, 0, 0, 0 zwart.

In plaats van getallen mag je ook percentages gebruiken, bijvoorbeeld: rgba(10%, 20%, 100%, 0.3).

Omdat in dit voorbeeld drie keer 0 is opgegeven, levert dit een zwarte kleur op.

Het vierde getal staat voor het alfa-kanaal. Hiermee wordt de doorzichtigheid aangegeven. Dit getal loopt van 0 naar 1. Volledig doorzichtig is 0, volledig ondoorzichtig is 1.

Het getal voor het alfa-kanaal wordt als decimale breuk aangegeven, dus bijvoorbeeld 0.5 wil zeggen halfdoorzichtig. Let erop dat je 'n punt gebruikt, de Amerikaanse manier om breuken aan te geven. Als je 'n komma gebruikt, denkt de browser dat er twee verschillende getallen staan.

In dit voorbeeld is de schaduw half doorzichtig: 0.5. Dit levert een wat zachtere, meer realistische schaduw op.

Samengevat betekent de regel filter: drop-shadow(max(4px, 0.7vw) min(-5px, -0.7vw) max(2px, 0.2vw) rgba(0, 0, 0, 0.5)); dus: geef aan de inhoud van div#schaduw (de pijl) een schaduw met:

* een verplaatsing naar rechts van 0,7 % van de breedte van het browservenster, maar minimaal 4 px;

* een verplaatsing naar boven van 0,7% van de breedte van het browservenster, maar minimaal 5px;

* een vervaging over een breedte van 0,2% van de breedte van het browservenster, maar minimaal 2px;

* met een half doorzichtige zwarte kleur.

Voor het vinden van deze waarden is geen opleiding hogere geometrische functionele algebra of zo nodig: ze zijn gevonden door gewoon uitproberen.

width: 70vw;

Breedte.

De eenheid vw is gebaseerd op de breedte van het venster van de browser. 1 vw is 1% van de breedte van het venster, en 70 vw is 70% van de breedte. De <div> met de schaduw wordt hierdoor nooit breder dan 70% van de breedte van het venster, ongeacht de breedte van het venster.

De in div#schaduw zittende div#pijl is een blok-element, waardoor div#pijl – en dus de daarin zittende pijl – automatisch even breed wordt als div#schaduw. Deze breedte bepaalt dus ook de breedte van de pijl.

margin: 20px auto;

Omdat voor onder en links geen waarde is opgegeven, krijgen die automatisch dezelfde waarde als boven en rechts. Hier staat dus eigenlijk 20px auto 20px auto in de volgorde boven – rechts – onder – links.

Aan de bovenkant een kleine afstand tot de bovenkant van het venster van de browser. De marge aan de onderkant is hier onbelangrijk.

Links en rechts auto, wat hier hetzelfde betekent als evenveel. Hierdoor staat div#schaduw, en daarmee alles daarbinnen, altijd horizontaal gecentreerd binnen z'n ouder. Die ouder is hier <main>, een blok-element. Een blok-element wordt normaal genomen automatisch even breed als z'n ouder. Die ouder is <body>, ook weer een blok-element, dat dus weer even breed wordt als z'n ouder <html>. Omdat <html> het buitenste element is, wordt dit normaal genomen automatisch even breed als het venster van de browser.

Uiteindelijk staat div#schaduw hierdoor altijd horizontaal gecentreerd binnen het venster van de browser, ongeacht de breedte van het venster.

#pijl

Het element met id="pijl". De binnenste <div>, de <div> met de pijl.

Bij dit element zijn de belangrijkste maten opgegeven in vw, in procenten van de breedte van het browservenster. Dit element, en daarmee de erin zittende pijl en tekst, past zich daardoor sterk aan de breedte van het venster aan.

background: black;

Zwarte achtergrond.

color: white;

Witte voorgrondkleur. Dit is onder andere de kleur van de tekst.

webkit-clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%); clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%);

Hier staat eigenlijk twee keer hetzelfde: clip-path: polygon(100% 25%, 90% 50%, 100% 75%, 25% 75%, 25% 100%, 0 50%, 25% 0, 25% 25%);. Waarom dat zo is, is te vinden bij De voorvoegsels -moz,- -ms- en -webkit-.

Bij een eerste blik lijkt dit misschien op een koers voor een ruimteschip of zo. Maar als je het in stukjes hakt, valt dit enigszins mee. Bovendien heb je allerlei handige gereedschappen om te helpen met het vinden van de juiste getallen.

Om te beginnen valt het hele deel voor de eerste ; weg, want het deel achter clip-path is een herhaling van het deel achter ‑webkit-clip-path. Sommige browsers hebben het voorvoegsel -webkit- nog nodig, vandaar.

Dat halveert de ellende al, dat schiet lekker op.

Met het sleutelwoord polygon wordt aangegeven dat hier een polygoon, een 'veelhoek' wordt gemaakt. Dat is een figuur met een (groot) aantal hoeken. Het kan een onregelmatige figuur zijn, zoals een ster, maar ook een gewoon vierkant of rechthoek. Of, zoals hier, een pijl.

Je geeft aan waar de hoekpunten van de figuur komen, en de browser trekt daar dan rechte lijnen tussen. Van het laatste hoekpunt trekt de browser een rechte lijn naar het eerste hoekpunt, zodat je een gesloten figuur krijgt. Alles buiten die figuur wordt dan verborgen.

(Je kunt met andere sleutelwoorden ook bijvoorbeeld ronde lijnen maken, of een afbeelding gedeeltelijk verbergen, maar dat gebeurt hier allemaal niet.)

Omdat de browser een gesloten veelhoek maakt, maakt de volgorde van de hoekpunten niet uit. Bij een gesloten figuur is er niet echt een eerste of een laatste punt. In het voorbeeld is het eerst opgegeven punt de rechterbovenkant van de bovenste staartpunt. Waarom? Omdat dat toevallig zo ontstond.

De <div> waar de pijl in zit, is een doodgewone rechthoek. Omdat een <div> een blok-element is, krijgt dit normaal genomen automatisch dezelfde breedte als z'n ouder. Die ouder is hier div#pijl, die bij #pijl een breedte van 70 vw heeft gekregen: 70% van de breedte van het browservenster.

De regelhoogte is 14 vw, 14% van de breedte van het browservenster. Omdat geen gewone hoogte is opgegeven, is dit ook de hoogte van de <div>. De <div>, en daarmee de erin zittende pijl, verandert dus mee met de breedte van het venster.

Daarom worden hier de maten van de hoekpunten in procenten opgegeven. Als de <div> van grootte verandert, verandert de positie van de hoekpunten in dezelfde verhouding mee. De procenten gelden ten opzichte van de <div>, bijvoorbeeld 25% vanaf de bovenkant van de <div>.

Anders dan bij absolute maten zoals px verandert die 25% mee met de grootte van de <div>: 25% vanaf de bovenkant is áltijd 25%, ongeacht de hoogte van de <div>. Maar als dat beter uitkomt, kun je ook andere eenheden dan procenten gebruiken.

De hoekpunten worden opgegeven met behulp van twee coördinaten, twee getallen. Achter het sleutelwoord polygon worden die tussen haakjes in paren van twee opgegeven, gescheiden door een komma. Het eerste getal van elk tweetal is de horizontale afstand tot de linkerkant van het element (hier de <div>), het tweede getal is de afstand tot de bovenkant van het element.

Het eerste tweetal is hier 100% 25%. 100% vanaf de linkerkant van de <div>, dat is hetzelfde als helemaal rechts. En 25% vanaf de bovenkant. Dit hoekpunt bepaalt het uiteinde rechts van de bovenste staartpunt.

Op de afbeelding hieronder staat div#pijl, de <div> met de pijl. Omdat de schaduw bij div#schaduw wordt afgehandeld, ontbreekt die schaduw hier. Daaronder staat diezelfde div#pijl nogmaals, maar dan zonder de achtergrond, en met hoekpunten en dergelijke. De buitenste zwarte rand op die onderste afbeelding is de <div> met de pijl. De bij de hoekpunten gebruikte percentages worden met stippellijnen weergegeven, en de hoekpunten zelf zijn weergegeven met getallen in cirkeltjes, in de volgorde waarin ze bij clip-path staan.

Als kind had je van die afbeeldingen met getallen, waartussen je lijntjes moest trekken. Dat leverde dan uiteindelijk een herkenbare tekening op. De afbeelding werkt hetzelfde: als je denkbeeldige rechte lijnen tussen de hoekpunten trekt, zie je de pijl. Alles binnen die rechte lijnen is zwart, alles buiten die lijnen is doorzichtig, waardoor je daar de achtergrondkleur van de pagina ziet.

De coördinaten van het eerste hoekpunt zijn 100% 25%: de 1 staat helemaal rechts in de <div>, en 25% vanaf de bovenkant.

De coördinaten van het tweede hoekpunt zijn 90% 50%: 90% vanaf links, verticaal halverwege de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 1 en punt 2 op.

De coördinaten van het derde hoekpunt zijn 100% 75% : helemaal rechts en op driekwart vanaf de bovenkant van de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 2 en punt 3 op.

De coördinaten van het vierde hoekpunt zijn 25% 75%: 25% vanaf links en op driekwart van de bovenkant van de <div>. Dit levert een horizontale lijn tussen punt 3 en punt 4 op.

De coördinaten van het vijfde hoekpunt zijn 25% 100%: 25% vanaf links en helemaal aan de onderkant van de <div>. Dit levert een verticale lijn tussen punt 4 en punt 5 op.

De coördinaten van het zesde hoekpunt zijn 0 50%: helemaal links en verticaal halverwege de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 5 en punt 6 op.

De coördinaten van het zevende hoekpunt zijn 25% 0: op 'n kwart vanaf links en helemaal bovenaan de <div>. Dit levert een schuine lijn tussen punt 6 en punt 7 op.

De coördinaten van het achtste en laatste hoekpunt zijn 25% 25%: op 'n kwart vanaf links en 'n kwart vanaf de bovenkant van de <div>. Dit levert een verticale lijn tussen punt 7 en punt 8 op.

En omdat punt 8 het laatste opgegeven hoekpunt is, trekt de browser nog een lijn tussen punt 8 en punt 1: een horizontale lijn. Waarmee de polygoon gesloten is.

Eén van de grote voordelen van clip-path (en soortgelijke eigenschappen als shape-outside): je kunt uiterst simpel wijzigingen aanbrengen.

Om de hierboven staande pijl te krijgen is alleen bij het vijfde en zevende punt 25% veranderd in 35%, waardoor die punten verder naar rechts komen te liggen. In eerdere versies van dit voorbeeld, waarbij afbeeldingen werden gebruikt, is zo'n verandering onmogelijk. Althans: je zou dan de afbeeldingen moeten gaan aanpassen, en de positie, en...

Dit is natuurlijk allemaal fantastisch en geweldig en zo en wat kun je er 'n mooie dingen mee doen, maar hóé doe je dat? Je kunt gewoon in het wilde weg met 'n serie getallen beginnen. Maar als je nog nooit met clip-path hebt gewerkt, moet je dat alleen doen, als je verzekerd ben voor opname in een rusthuis.

Gelukkig zijn er hulpmiddelen. Op de pagina met links zijn onder CSS → Online uitproberen, code genereren, en dergelijke link naar online-editors voor clip-path te vinden.

In Firefox is in de ontwikkelgereedschappen een uitermate handige editor voor clip-path (en shape-outside) ingebouwd. Als je een element met clip-path of shape-outside selecteert en op de veelhoek rechts klikt, worden bij dat element de hoekpunten zichtbaar. Die punten kun je vervolgens verslepen, waarbij het uiterlijk van het element en de bijbehorende css mee veranderen. Als je dubbelklikt op een lijn van de editor, verschijnt een nieuw hoekpunt. En als je op 'n bestaand punt dubbelklikt, verdwijnt dit. Echt ongelooflijk handig.

De pijl is als volgt ontstaan. Gewoon lukraak beginnen had weinig zin. Ook niet met de editor in Firefox, want je moet íéts van 'n begin hebben. Als je zomaar begint met het maken van 'n pijl, heb je grote kans dat er 'n tulpenbol of 'n trompet blijkt te verschijnen. Of zoiets.

Om te beginnen is 'n online-editor 'n basisvorm uitgezocht, die enigszins op een pijl leek. Die was vervolgens redelijk overzichtelijk goed te krijgen met de editor in Firefox. Het handige van die ingebouwde is is dat je gelijk op de pagina zelf de veranderingen ziet, met de bijbehorende waarden van de coördinaten.

Die editor in Firefox levert echter geen mooie 25% op, maar 24,8796%. Of zoiets. Dus daarna zijn de percentages nog handmatig op elkaar afgestemd, wat relatief eenvoudig is.

font-size: 5vw;

Lettergrootte. Omdat de lettergrootte is opgeven in vw, verandert deze – net als de hele pijl waarin de tekst staat – mee met de breedte van het browservenster. Meer daarover staat gelijk hierboven bij width: 70vw;.

line-height: 14vw;

Regelhoogte. Omdat de regelhoogte is opgeven in vw, verandert deze – net als de hele pijl waarin de tekst staat – mee met de breedte van het browservenster. Meer daarover staat iets hierboven bij width: 70vw;.

Omdat voor de <div> geen gewone hoogte is opgeven, is de regelhoogte gelijk de hoogte van de <div>, en daarmee van de pijl.

Tekst wordt automatisch halverwege de regelhoogte neergezet. Hierdoor staat de tekst altijd horizontaal gecentreerd binnen de <div>, en daarmee binnen de pijl.

text-align: center;

Tekst horizontaal centreren. Als dat niet gebeurt, wordt de tekst gewoon links in de <div> gezet. Het deel dat buiten de met clip-path opgegeven polygoon valt, zou dan ook gewoon worden verborgen, zoals op de afbeelding is te zien.