Met behulp van shape-outside tekst uitlijnen naast een ronde of ster­vormige afbeel­ding - uitleg

Korte omschrijving

Tekst met behulp van shape-outside de buitenkant van een afbeelding laten volgen, bijvoorbeeld van een cirkel, een ellips of een ster.

Opmerkingen

• De afbeelding van de planeet is afkomstig van de niet meer bestaande site gimp.savvy.com.
• De afbeelding van de ster is afkomstig van clker.com.
• In het ontwikkelgereedschap van Firefox is een uiterst handige shape-editor ingebouwd. De handleiding hiervan is te vinden op developer.mozilla.org.

• De derde afbeelding (linksonder) is niet op een lokale computer te testen, tenzij je een server installeert. Dit heeft te maken met de zogenaamde 'same-origin policy', een beveiliging tegen kwaadaardige aanvallen.

  Bij deze afbeelding zie je dus gewoon een rechte kantlijn naast de afbeelding, tenzij je test op een zelf geïnstalleerde server, bij je hoster of op een server elders op internet.

• Met behulp van shape-outside kan tekst links óf rechts van een gefloat element worden neergezet. Het is dus niet mogelijk om een afbeelding of zoiets in het midden van een stuk tekst neer te zetten. In de toekomst wordt dit wel mogelijk met behulp van 'exclusions', een css-module waaraan nog wordt gewerkt.

Links in deze uitleg, vooral links naar andere sites, kunnen verouderd zijn. Op de pagina met links vind je steeds de meest recente links.

Dit voorbeeld is gemaakt op een systeem met Linux (Kubuntu). Daarbij is vooral gebruik gemaakt van Visual Studio Code, GIMP en Firefox met extensies. De pdf-bestanden zijn gemaakt met LibreOffice.

Vragen of opmerkingen? Fout gevonden? Ga naar het forum.

Achterliggend idee

Eh, dat is er eigenlijk niet meer. Bij de vorige versie stond hier een fantastisch verhaal over de wonderen die hier werden verricht, maar die wonderen zijn grondig de wereld uit geholpen door de nieuwe css-eigenschap shape-outside.

Met behulp van de css-eigenschap shape-outside kan zonder enige moeite de buitenkant van een afbeelding worden gevolgd. Feitelijk niet alleen van een afbeelding, maar van wat dan ook. Meestal zal het echter om een afbeelding gaan.

Bij de afbeelding linksboven gaat het om een ellipsvormige afbeelding, waarbij de tekst de rechterbuitenkant ervan volgt.

Bij de afbeelding rechtsboven gaat het om een cirkelvormige afbeelding, waarbij de tekst de linkerbuitenkant ervan volgt.

Bij de afbeelding linksonder gaat het om een cirkelvormige afbeelding, waarvan de achtergrond doorzichtig is. De tekst wordt automatisch over het doorzichtige deel gezet en volgt daardoor de rechterbuitenkant van de afbeelding.

De afbeelding rechtsonder ten slotte is een ster, waarbij de linkerbuitenkant van de ster wordt gevolgd. Er worden coördinaten opgegeven, waartegen de tekst komt te staan.

Om een idee te geven van hoe de vorige versie was, staan hieronder de css en html die nodig waren voor alleen de afbeelding linksboven:

Dit hele oerwoud aan code is vervangen door het lieflijke siertuintje hieronder:

shape-outside werkt alleen bij gefloate elementen. Als een browser het niet ondersteunt, staat de tekst nog steeds netjes naast de afbeelding. Gezien de waanzinnige hoeveelheid extra css en html die nodig is om het in bijvoorbeeld Internet Explorer 11 werkend te krijgen, is dat niet gedaan. In browsers die shape-outside niet ondersteunen, zie je gewoon recht uitgelijnde tekst naast een vierkante afbeelding.

De code aanpassen aan je eigen ontwerp

• Als je dit voorbeeld gaat aanpassen voor je eigen site, houd het dan in eerste instantie zo eenvoudig mogelijk. Ga vooral geen details invullen.
• Gebruik geen FrontPage, Publisher of Word (alle drie van Microsoft). Deze programma's maken niet-standaard code die alleen goed te bekijken is in Internet Explorer. In alle andere browsers zie je grotendeels bagger, áls je al iets ziet.

• Publisher en Word zijn niet bedoeld om websites mee te maken. FrontPage is zwaar verouderd en wordt al jaren niet meer onderhouden door Microsoft.

  Ook OpenOffice en LibreOffice leveren een uiterst beroerd soort html af. Tekstverwerkers met al hun toeters en bellen zijn gewoon niet geschikt om websites mee te bouwen.

  Je kunt beter een goed (gratis) programma gebruiken. Links naar dat soort programma's vind je op de pagina met links onder Gereedschap → wysiwyg-editor.

  Maar het allerbeste is om gewoon zelf html, css, enzovoort te leren, omdat zelfs het allerbeste programma het nog steeds zwaar verliest van 'n op de juiste manier met de hand gemaakte pagina.

• Als je in een desktopbrowser met behulp van zoomen het beeld vergroot, heeft dit hetzelfde effect, als wanneer de pagina in een kleiner browservenster wordt getoond. Je kunt hiermee dus kleinere apparaten zoals een tablet of een smartphone simuleren. Maar het blijft natuurlijk wel een simulatie: het is nooit hetzelfde als testen op een écht apparaat. Zo kun je bijvoorbeeld aanrakingen alleen echt testen op een echt touchscreen.

  Inmiddels hebben veel browsers in de ontwikkelgereedschappen mogelijkheden voor het simuleren van weergave op een kleiner scherm ingebouwd. Ook dit blijft een simulatie, maar geeft vaak wel een beter beeld dan zoomen.

• Ik maak zelf het liefst een site in Firefox. Als je 'n site maakt in Firefox, Opera, Safari, Google Chrome of Edge, is er 'n hele grote kans dat hij in alle browsers werkt. Ik geef de voorkeur aan Firefox, omdat het de enige grote browser is die niet bij een bedrijf hoort dat vooral op je centen of je data uit is.

  Google Chrome wordt ook door veel mensen gebruikt, maar ik heb dus wat moeite met hoe Google je hele surfgedrag, je schoenmaat en de kleur van je onderbroek vastlegt. Daarom gebruik ik Google Chrome zelf alleen om in te testen.

• Het allereerste dat je moet invoeren, is het doctype, vóór welke andere code dan ook. Een lay-out met een missend of onvolledig doctype ziet er totaal anders uit dan een lay-out met een geldig doctype. Wát er anders is, verschilt ook nog 'ns tussen de diverse browsers. Als je klaar bent en dan nog 'ns 'n doctype gaat invoeren, weet je vrijwel zeker dat je van voren af aan kunt beginnen met de lay-out.

  Geldige doctypes vind je op www.w3.org/QA/2002/04/valid-dtd-list.

  Gebruik het volledige doctype, inclusief de eventuele url, anders werkt het niet goed.

• Gebruik een 'strict' doctype of (beter!) het doctype voor html5. Deze zijn bedoeld voor nieuwe sites. Het transitional doctype is bedoeld voor al bestaande sites, niet voor nieuwe.

  Het transitional doctype staat talloze tags toe, die in html5 zijn verboden. Deze tags worden al zo'n tien jaar afgeraden. Het transitional doctype is echt alleen bedoeld om de puinhoop van vroeger, toen niet volgens standaarden werd gewerkt, enigszins te herstellen.

  Het strict doctype staat verouderde tags niet toe. Daardoor kan met 'n strict doctype, of het nu html of xhtml is, probleemloos worden overgestapt naar html5. Met een transitional doctype en het gebruik van afgekeurde tags kun je niet overstappen naar html5. Je moet dan eerst alle verouderde tags verwijderen, wat echt ontzettend veel werk kan zijn.

  Het doctype voor html5 is uiterst simpel: <!doctype html>. Omdat het doctype voor html5 in alle browsers werkt, zelfs in de gelukkig vrijwel uitgestorven nachtmerrie Internet Explorer 6, is er geen enkele reden dit uiterst simpele doctype niet te gebruiken.

• Als tweede voer je de charset in. Dit vertelt de browser, welke tekenset er gebruikt moet worden, zodat letters met accenten en dergelijke overal goed worden weergegeven. Het beste kun je utf-8 nemen. Als je later van charset verandert, loop je 'n grote kans dat je alle aparte tekens als letters met accenten weer opnieuw moet gaan invoeren. In html5 is het simpele <meta charset="utf-8"> voldoende.

• Test vanaf het allereerste begin in zoveel mogelijk verschillende browsers in 'n aantal resoluties (schermgroottes). Onder het kopje Getest in kun je in deze uitleg vinden, waar dit voorbeeld in is getest. Ook van Internet Explorer kun je meerdere versies naast elkaar draaien. Op de pagina met links staan onder het kopje Gereedschap → Weergave en dergelijke testen 'n aantal links die daarbij kunnen helpen. De compatibiliteitsweergave in Internet Explorer is niet geschikt om in te testen, omdat deze enigszins verschilt van de weergave in échte browsers.

  (Overigens wordt op deze site alleen nog in Internet Explorer 11 getest. Oudere versies van Internet Explorer worden niet meer ondersteund en zijn daardoor per definitie uiterst onveilig. In Edge, de opvolger van Internet Explorer, wordt wel gewoon getest.)

• Voor alle voorbeelden geldt: breng veranderingen stapsgewijs aan. Als je bijvoorbeeld foto's wilt laten weergeven, begin dan met het alleen veranderen van de namen van de foto's, zodat je eigen foto's worden weergegeven. Maakt niet uit als de maten niet kloppen en de teksten fout zijn. Als dat werkt, ga dan bijvoorbeeld de maten aanpassen. Dan de teksten. En controleer steeds, of alles nog goed werkt.

• Als het om een lay-out of iets dergelijks gaat: zorg eerst dat header, kolommen, footer, menu, en dergelijke staan en bewegen, zoals je wilt. Ga daarna pas details binnen die blokken invullen. In eerste instantie gebruik je dus bijvoorbeeld 'n leeg blok op de plaats, waar uiteindelijk het menu komt te staan.

  Als je begint met allerlei details, is er 'n heel grote kans dat die de werking van de blokken gaan verstoren. Bouw eerst het huis, en ga dan pas de kamers inrichten. Zorg eerst dat de blokken werken, zoals je wilt. Dan zul je het daarna gelijk merken, als 'n toegevoegd detail als tekst of 'n afbeelding iets gaat verstoren. Daarvoor moet je natuurlijk wel regelmatig controleren in verschillende browsers, of alles nog wel goed werkt.

  e kunt de blokken tijdens het aanpassen opvullen met bijvoorbeeld <br>1<br>2<br>3 enzovoort, tot ze de juiste hoogte hebben. Het is handig om aan het einde even iets toe te voegen als 'laatste', zodat je zeker weet dat er niet ongemerkt drie regels onderaan naar 't virtuele walhalla zijn verhuisd.

  Om de breedte te vullen, kun je het best 'n kort woord als 'huis' duizend keer of zo herhalen. Ook hier is het handig om aan 't eind (en hier ook aan 't begin) 'n herkenningsteken te maken, zodat je zeker weet dat je de hele tekst ziet.

• Zolang je in grotere dingen zoals 'n lay-out aan 't wijzigen bent, kan het helpen de verschillende delen een achtergrondkleur te geven. Je ziet dan goed, waar 'n deel precies staat. Een achtergrondkleur heeft – anders dan bijvoorbeeld een border – verder geen invloed op de lay-out, dus die is hier heel geschikt voor.
• Als je eigenschappen verandert in de css, verander er dan maar één, hooguit twee tegelijk. Als je er zeventien tegelijk verandert, is de kans groot dat je niet meer weet, wat je hebt gedaan. En dat je 't dus niet meer terug kunt draaien.

• margin, padding en border worden bij de hoogte en breedte van het element opgeteld. Hier worden vaak fouten mee gemaakt. Als je bijvoorbeeld in een lay-out 'n border toevoegt aan een van de 'hoofdvakken' (header, footer, kolommen), dan wordt deze er bij opgeteld. Bij 'n border van 2 px rondom de linkerkolom wordt deze dus plotseling 4 px breder (2 aan beide kanten), en 4 px hoger. Zoiets kan je hele lay-out verstoren, omdat iets net te breed of te hoog wordt. Je moet dan elders iets 4 px kleiner maken. Dat zal vaak zo zijn: als je één maat verandert, zul je vaak ook 'n andere moeten aanpassen.

  Css geeft de mogelijkheid om met behulp van box-sizing de padding en border bínnen de breedte en hoogte van de inhoud te zetten, als je dat handiger vindt.

  Met nieuwere css-eigenschappen als grid en flexbox, die speciaal zijn gemaakt om een lay-out mee te maken, spelen dit soort problemen veel minder. In alle browsers waarop hier nog wordt getest, werken flexbox en grid prima. Maar als je oudere browsers moet ondersteunen, kan dat wel problemen opleveren en moet je ook in die oudere browsers testen.

• In plaats van een absolute eenheid als px kun je ook een relatieve eenheid gebruiken, met name em en rem. Voordeel van em en rem is dat een lettergrootte, regelhoogte, en dergelijke in em en rem in alle browsers kan worden veranderd. Nadeel is dat het de lay-out sneller kan verstoren dan bijvoorbeeld px. Dit moet je gewoon van geval tot geval bekijken. Voor weergave in mobiele apparaten zijn relatieve eenheden als em en rem vrijwel altijd beter dan absolute eenheden als px.

  (De minder bekende rem is ongeveer hetzelfde als de em. Alleen is de lettergrootte bij rem gebaseerd op de lettergrootte van het <html>-element, waardoor de rem overal op de pagina precies even groot is. Bij de em kan de lettergrootte worden beïnvloed door de voorouders van het element, bij de rem niet.)

  Zoomen kan trouwens altijd, ongeacht welke eenheid je gebruikt.

• Valideren, valideren, valideren en dan voor 't slapen gaan nog 'ns valideren.

  Valiwie???

  Valideren is het controleren van je html en css op 'n hele serie fouten. Computers zijn daar vaak veel beter in dan mensen. Als je 300 keer <h2> hebt gebruikt en 299 keer </h2> vindt 'n computer die ene missende </h2> zonder enig probleem. Jij ook wel, maar daarna ben je misschien wel aan vakantie toe.

  Valideren kan helpen om gekmakende fouten te vinden. Valide code garandeert ook dat de weergave in verschillende browsers (vrijwel) hetzelfde is. En valide code is over twintig jaar ook nog te bekijken.

  Valideren moet trouwens ook niet worden overdreven. Het is een hulpmiddel om echte fouten te vinden, meer niet. Het gaat erom dat je site goed werkt, niet dat je het braafste kind van de klas bent. Als de code niet valideert, maar daar is een goede reden voor, is daar niets op tegen. Zeker met nieuwere html en css wil de validator nog wel eens achterlopen, terwijl dat al prima is te gebruiken.

  Op deze site is alle css en html gevalideerd. Als de code niet helemaal valide is (wat regelmatig voorkomt), staat daar onder Bekende problemen (en oplossingen) de reden van.

  Je kunt je css en html valideren als 't online staat, maar ook als het nog in je computer staat.

  Html kun je valideren op: validator.w3.org/nu.

  Css kun je valideren op: jigsaw.w3.org/css-validator.

Toegankelijkheid en zoekmachines

De tekst in dit hoofdstukje is een algemene tekst, die voor elke pagina geldt. Eventueel specifiek voor dit voorbeeld geldende problemen en eventuele aanpassingen om die problemen te voorkomen staan bij Bekende problemen (en oplossingen).

Toegankelijkheid (in het Engels 'accessibility') is belangrijk voor bijvoorbeeld blinden die een schermlezer gebruiken, of voor motorisch gehandicapte mensen die moeite hebben met het bedienen van een muis. Een spider van een zoekmachine (dat is het programmaatje dat de site indexeert voor de zoekmachine) is te vergelijken met een blinde. Als je je site goed toegankelijk maakt voor gehandicapten, is dat gelijk goed voor een hogere plaats in een zoekmachine. Dus als je 't niet uit sociale motieven wilt doen, kun je 't uit egoïstische motieven doen.

(Op die plaats in de zoekmachine heb je maar beperkt invloed. De toegankelijkheid van je site is maar één van de factoren, maar zeker niet onbelangrijk.)

Als je bij het maken van je site al rekening houdt met toegankelijkheid, is dat nauwelijks extra werk. 't Is ongeveer te vergelijken met inbraakbescherming: doe dat bij 'n nieuw huis en 't is nauwelijks extra werk, doe 't bij 'n bestaand huis en 't is al snel 'n enorme klus.

Enkele tips die helpen bij toegankelijkheid:

• Gebruik altijd een alt-beschrijving bij een afbeelding. De alt-tekst wordt gebruikt, als afbeeldingen niet kunnen worden getoond of gezien (dat geldt dus ook voor zoekmachines). Als je iets wilt laten zien, als je over de afbeelding hovert, gebruik daar dan het title-attribuut voor, niet de alt-beschrijving.

  Als een afbeelding alleen maar voor de sier wordt gebruikt, zet je daarbij alt="", om aan te geven dat de afbeelding niet belangrijk is voor het begrijpen van de tekst of zo.

• Als uit de tekst in een link niet duidelijk wordt, waar de link naartoe leidt, gebruik dan een title bij de link. Een tekst als 'pagina met externe links' is waarschijnlijk duidelijk genoeg, een tekst als alleen 'links' mogelijk niet. Een duidelijke zwart-witregel is niet te geven, omdat dit ook van tekst en dergelijke in de omgeving van de link afhangt.

• Accesskeys (sneltoetsen) kun je beter niet gebruiken, deze geven te veel problemen, omdat ze vaak dubbelop zijn met sneltoetsen voor de browser of andere al gebruikte sneltoetsen. Bovendien is voor de gebruiker meestal niet duidelijk, welke toetsen het zijn.

  Op zichzelf zijn accesskeys een heel goed idee. Maar helaas zijn ze ook in html5 volstrekt onvoldoende gedefinieerd. Er is nog steeds geen standaard voor de meest gebruikelijke accesskeys, zoals Zoek of Home.

  Er is nog steeds niet vastgelegd, hoe accesskeys zichtbaar gemaakt kunnen worden. Voor de makers van browsers zou dit 'n relatief kleine moeite zijn, voor de makers van 'n site is het bergen extra werk.

  Hierdoor zijn accesskeys (vrijwel) niet te gebruiken. Misschien kunnen ze nog enig nut hebben op sites, die gericht zijn op 'n specifieke groep gebruikers. Maar voor algemene sites is het advies: normaal genomen niet gebruiken.

• Met behulp van de Tab-toets (of op 'n soortgelijke manier) kun je in de meeste browsers door links, invoervelden, en dergelijke lopen. Elke tab brengt je één link, invoerveld, en dergelijke verder, Shift+Tab één plaats terug. Met behulp van het attribuut tabindex kun je de volgorde aangeven, waarin de Tab-toets werkt. Zonder tabindex wordt de volgorde van de html aangehouden bij gebruik van de Tab-toets, maar soms is een andere volgorde logischer.

  In principe is het beter, als tabindex niet nodig is, maar gewoon de volgorde van de html wordt aangehouden. Bij verkeerd gebruik kan tabindex heel verwarrend zijn. Het is niet bedoeld om van de pagina een hindernisbaan voor kangoeroes te maken, waarop van beneden via links over rechts naar boven wordt gesprongen.

• Als, zoals hierboven beschreven, een gebruiker van de Tab-toets bij een link, invoerveld, en dergelijke is aangekomen, heeft dit element 'focus'. Dit wordt aangegeven door de link, invoerveld, en dergelijke extra te markeren met een kadertje. Dat kadertje mag je alleen weghalen, als op een andere manier wordt duidelijk gemaakt, welk element focus heeft. Een gebruiker van de Tab-toets kan anders niet zien, waar zij of hij zit, en welk element gaat reageren op bijvoorbeeld een Enter.
• In het verleden werd vaak aangeraden de volgorde van de code aan te passen. Een menu bijvoorbeeld kon in de html onderaan worden gezet, terwijl het op het scherm met behulp van css bovenaan werd gezet. Inmiddels zijn schermlezers en dergelijke zo sterk verbeterd dat dit niet meer wordt aangeraden. De volgorde in de html kan tegenwoordig beter hetzelfde zijn als die op het scherm, omdat het anders juist verwarrend kan werken.

• Een zogenaamde skip-link is vaak nog wel zinvol. Dat is een link die je buiten het scherm parkeert met behulp van css, zodat hij normaal genomen niet te zien is. Zo'n link is wel gewoon zichtbaar in speciale programma's zoals tekstbrowsers en schermlezers, want die kijken gewoon naar wat er in de broncode staat.

  (Alleen in de schermlezer TalkBack op oudere versies van Android werkt zo'n buiten het scherm geplaatste link niet. TalkBack leest zo'n link wel voor, maar de link kan niet worden gevolgd, als deze buiten het scherm staat. Met ingang van versie 9 van Android is dit eindelijk opgelost en werkt een skip-link ook fatsoenlijk in TalkBack.)

  Een skip-link staat bovenaan de pagina, nog boven menu, header, en dergelijke, en linkt naar de eigenlijke inhoud van de pagina. Hierdoor kunnen mensen met één toetsaanslag naar de eigenlijke inhoud van de pagina gaan.

  Een skip-link is vooral nuttig voor gebruikers van de Tab-toets. Zodra de normaal genomen onzichtbare link door het indrukken van de Tab-toets focus krijgt, kun je hem op het scherm plaatsen, waardoor hij zichtbaar wordt. Bij een volgende tab wordt hij dan weer buiten het scherm geplaatst en is dus niet meer zichtbaar, zodat de lay-out niet wordt verstoord.

  Op pagina's en in voorbeelden waar dat nuttig is, wordt op deze site een skip-link gebruikt. (Althans: nog niet in alle voorbeelden die daarvoor in aanmerking komen, zit een skip-link. Maar geleidelijk aan worden dat er steeds meer.)

• Van oorsprong is html een taal om wetenschappelijke documenten weer te geven, pas later is hij gebruikt voor lay-out. Maar daar is hij dus eigenlijk nooit voor bedoeld geweest. Het gebruiken van html voor lay-out leidt tot enorme problemen voor gehandicapten en tot een lage plaats in zoekmachines.

  De html hoort alleen inhoud te bevatten, lay-out doe je met behulp van css. Die css moet in een externe stylesheet staan of, als hij alleen voor één bepaalde pagina van toepassing is, in de <head> van die pagina.

• Breng een logische structuur aan in je document. Gebruik een <h1> voor de belangrijkste kop, een <h2> voor een subkop, enzovoort. Schermlezers en dergelijke kunnen van kop naar kop springen. En een zoekmachine gaat ervan uit dat <h1> belangrijke tekst bevat.

  Dit geldt voor al dit soort structuurbepalende tags.

  Als een <h1> te grote letters geeft, maak daar dan met behulp van je css 'n kleinere letter van, maar blijf die <h1> gewoon gebruiken. Op dezelfde manier kun je al dit soort dingen oplossen.

• <table> is fantastisch, maar alleen als die wordt gebruikt om een echte tabel weer te geven, niet als hij voor opmaak wordt misbruikt. In het verleden is dat op grote schaal gebeurd bij gebrek aan andere mogelijkheden. Een tabel is, als je niet heel erg goed oplet, volstrekt ontoegankelijk voor gehandicapten en zoekmachines. Het lezen van een tabel is ongeveer te vergelijken met het lezen van een krant van links naar rechts: niet per kolom, maar per regel. Dat gaat dus alleen maar goed bij een echte tabel, zoals een spreadsheet. In alle andere gevallen garandeert 'n tabel volstrekte ontoegankelijkheid voor schermlezers en dergelijke en als extra bonus vaak 'n lagere plaats in een zoekmachine.

• Frames horen bij een volstrekt verouderde techniek, die heel veel nadelen met zich meebrengt. <iframe>'s hebben voor een deel dezelfde nadelen. Eén van die nadelen is dat de verschillende frames voor zoekmachines, schermlezers, en dergelijke als los zand aan elkaar hangen, omdat ze los van elkaar worden weergegeven. Ze staan wel naast elkaar op het scherm, maar er zit intern geen verband tussen.

  Als je 'n stuk code vaker wilt gebruiken, zoals 'n menu dat op elke pagina hetzelfde is, voeg dat dan in met PHP. Dan wordt de pagina niet pas in de browser, maar al op de server samengesteld. Hierdoor zien zoekmachines, schermlezers, en dergelijke één pagina, net zoals wanneer je maar één pagina met html zou hebben geschreven.

  (Je kunt ook invoegen met behulp van SSI. Maar tegenwoordig kun je beter PHP dan SSI gebruiken, omdat SSI min of meer aan het uitsterven is en PHP veel meer mogelijkheden heeft. Op deze site wordt in enkele voorbeelden nog SSI gebruikt, maar zodra die worden bijgewerkt, gaat dat vervangen worden door PHP.)

• Geef de taal van het document aan, en bij woorden en dergelijke die afwijken van die taal de afwijkende taal met behulp van lang="...". Op deze site gebeurt dat maar af en toe, omdat de tekst (en vooral de code) een mengsel is van Engels, Nederlands en eigengemaakte namen. Dat soort teksten is gewoon niet goed in te delen in een taal. Maar bij enigszins 'normale' teksten hoor je een taalwisseling aan te geven.

  Op deze site wordt de lijst op woordenlijst.org gebruikt om te bepalen, of een woord inmiddels 'Nederlands' is. Als het woord in deze lijst voorkomt, wordt geen lang-attribuut gebruikt, ook niet als het woord oorspronkelijk uit een andere taal komt.

• Gebruik de tag <abbr> bij afkortingen. Doe dat de eerste keer op een pagina samen met de title-eigenschap: <abbr title="ten opzichte van">t.o.v.</abbr>. Daarna kun je op dezelfde pagina volstaan met <abbr>t.o.v.</abbr>. Doe je dit niet, dan is er 'n grote kans dat 'n schermlezer 't.o.v.' uit gaat spreken als 'tof', en 'n zoekmachine kan er ook geen chocola van maken.
• Geef een verandering niet alleen door kleur aan. Een grote groep mensen heeft moeite met het onderscheiden van kleuren en/of het herkennen van kleuren. Verander bijvoorbeeld een ronde rode knop niet in een ronde groene knop, maar in een vierkante groene knop. Door ook de vorm te veranderen, is het herkennen van de verandering niet alleen van een kleur afhankelijk.
• Zorg voor voldoende contrast tussen achtergrond- en voorgrondkleur, tussen background-color en color. Soms zie je heel lichtgrijze tekst op een donkergrijze achtergrond, en dan ook nog in een mini-formaat. Dat is dus voor heel veel mensen stomweg volledig onleesbaar. Een uitstekende online contrastchecker is bijvoorbeeld te vinden op snook.ca.

• De spider van 'n zoekmachine, schermlezers, en dergelijke kunnen geen plaatjes 'lezen'. Het is soms verbazingwekkend om te zien hoe veel, of eigenlijk: hoe weinig tekst er overblijft op een pagina, als de plaatjes worden weggehaald.

  Op Linux kun je met Lynx kijken, hoe je pagina eruitziet zonder plaatjes en dergelijke, als echt alleen de tekst overblijft. Een installatie-programma voor Lynx op Windows is te vinden op invisible-island.net/lynx.

  Ook kun je in Windows het gratis programma WebbIE installeren. WebbIE laat de pagina zien, zoals een tekstbrowser en dergelijke hem ziet. WebbIE is te downloaden vanaf www.webbie.org.uk.

  Ten slotte kun je je pagina nog online op toegankelijkheid laten controleren op 'n behoorlijk aantal sites, zoals:

  lowvision.support: laat zien hoe een kleurenblinde de site ziet. Engelstalig.

  wave.webaim.org: deze laat grafisch zien, hoe de toegankelijkheid is. Engelstalig. Deze tester is ook als extensie in Firefox en Google Chrome te installeren.

  Op de pagina met links kun je onder Toegankelijkheid links naar meer tests en dergelijke vinden.

Getest in

Laatst gecontroleerd op 20 augustus 2020.

Onder dit kopje staat alleen maar, hoe en waarin is getest. Alle eventuele problemen, ook die met betrekking tot zoomen, lettergroottes, toegankelijkheid, uit staan van JavaScript en/of css, enzovoort staan iets hieronder bij Bekende problemen (en oplossingen). Het is belangrijk dat deel te lezen, want uit een test kan ook prima blijken dat iets totaal niet werkt!

Dit voorbeeld is getest op de volgende systemen:

Er is op de aan het begin van dit hoofdstukje genoemde controledatum getest in de meest recente versie van de browser, die op het betreffende besturingssysteem kon draaien. Het aantal geteste browsers en systemen is al tamelijk fors, en als ook nog rekening gehouden moet worden met (zwaar) verouderde browsers, is het gewoon niet meer te doen. Surfen met een verouderde browser is trouwens vragen om ellende, want updates van browsers hebben heel vaak met beveiligingsproblemen te maken.

In- en uitzoomen en – voor zover de browser dat kan – een kleinere en grotere letter zijn ook getest. Er is ingezoomd en vergroot tot zover de browser kan, maar niet verder dan 200%.

Er is getest met behulp van muis en toetsenbord, behalve op iOS, Android en Windows 10 Mobile, waar een touchscreen is gebruikt. Op Windows 8.1 en 10 is getest met touchscreen, touchpad, toetsenbord, muis, en – waar dat zinvol was – op een combinatie daarvan.

Als JavaScript is gebruikt, is op de desktop ook getest zonder JavaScript. Op iOS, Android en Windows 10 Mobile is niet getest zonder JavaScript, omdat je JavaScript in een toenemend aantal mobiele browsers niet uit kunt zetten. Bovendien is een mobiel apparaat zonder JavaScript niet veel meer dan een duur en groot uitgevallen horloge. Ook in Edge is niet getest zonder JavaScript, omdat Microsoft het onmogelijk heeft gemaakt dit uit te zetten. Ten slotte is getest zonder css en – als afbeeldingen worden gebruikt – zonder afbeeldingen.

Alleen op de hierboven genoemde systemen en browsers is getest. Er is dus niet getest op bijvoorbeeld 'n Blackberry. Er is een kans dat dit voorbeeld niet (volledig) werkt op niet-geteste systemen en apparaten. Om het wel (volledig) werkend te krijgen, zul je soms (kleine) wijzigingen en/of (kleine) aanvullingen moeten aanbrengen, bijvoorbeeld met JavaScript.

Er is ook geen enkele garantie dat iets werkt in een andere tablet of smartphone dan hierboven genoemd, omdat fabrikanten in principe de software kunnen veranderen. Dit is anders dan op de desktop, waar browsers altijd (vrijwel) hetzelfde werken, zelfs op verschillende besturingssystemen. Iets wat in Samsung Internet op Android werkt, zal in de regel overal werken in die browser, maar een garantie is er niet. De enige garantie is het daadwerkelijk testen op een fysiek apparaat. En aangezien er duizenden mobiele apparaten zijn, is daar geen beginnen aan.

De html is gevalideerd met de html-validator, de css met de css-validator van w3c. Als om een of andere reden niet volledig gevalideerd kon worden, wordt dat bij Bekende problemen (en oplossingen) vermeld.

Nieuwe browsers worden pas getest, als ze uit het bèta-stadium zijn. Anders is er 'n redelijke kans dat je tegen 'n bug zit te vechten, die voor de uiteindelijke versie nog gerepareerd wordt. Dit voorbeeld is alleen getest in de hierboven met name genoemde browsers. Vragen over niet-geteste browsers kunnen niet worden beantwoord, en het melden van fouten in niet-geteste browsers heeft ook geen enkel nut. (Melden van fouten, problemen, enzovoort in wel geteste browsers: graag! Dat kan op het forum.)

Bekende problemen (en oplossingen)

Waarop en hoe is getest, kun je gelijk hierboven vinden bij Getest in.

Als je hieronder geen oplossing vindt voor een probleem dat met dit voorbeeld te maken heeft, kun je op het forum proberen een oplossing te vinden voor je probleem. Om forumspam te voorkomen, moet je je helaas wel registreren, voordat je op het forum een probleem kunt aankaarten.

Bij toegankelijkheid is er vaak geen goed onderscheid te maken tussen oplossing en probleem. Zonder (heel simpele) aanpassingen heb je vaak 'n probleem, en omgekeerd. Daarom staan wat betreft toegankelijkheid aanpassingen en problemen hier bij elkaar in dit hoofdstukje.

Voor zover van toepassing wordt eerst het ontbreken van JavaScript, css en/of afbeeldingen besproken. Vervolgens problemen en aanpassingen met betrekking tot toegankelijkheid voor specifieke groepen bezoekers, zoals zoomen en andere lettergrootte, Tab-toets, tekstbrowsers en schermlezers. Als laatste volgen algemene problemen in alle of in specifieke browsers.

Als in een onderdeel geen problemen aanwezig zijn, staat in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Bij een onderwerp over toegankelijkheid zijn er soms geen problemen, maar alleen aanpassingen. Ook in dat geval staat bovenaan in een smal groen kadertje 'Geen problemen'. Daaronder staan dan de aanpassingen.

Als in een onderdeel één of meer problemen worden besproken, staat van elk probleem in een breed rood kadertje een korte samenvatting daarvan.

Als bij het probleem een oplossing wordt gegeven, staat de samenvatting in een rode stippellijn.

Als bij het probleem geen oplossing is gevonden, staat de samenvatting in een rode ononderbroken lijn.

Zonder JavaScript

Geen problemen.

Omdat JavaScript niet wordt gebruikt, heeft het aan- of uitstaan van JavaScript geen enkele invloed.

Zonder css

Geen problemen.

De afbeeldingen en de tekst zijn gewoon te zien. De lay-out is uiteraard volledig verpest.

Zonder afbeeldingen

Probleem: op iOS, iPadOS en in Safari op OS X verdwijnt de alt-tekst bij de twee afbeeldingen rechts op de pagina onder de tekst.

Als de afbeeldingen om wat voor reden dan ook niet worden getoond, hoort de alt-tekst bij de afbeelding te verschijnen. Dat gebeurt ook netjes in alle geteste browsers.

Standaard staat alt-tekst links uitgelijnd, net zoals gewone tekst. Bij de afbeeldingen links op de pagina levert dat geen problemen op.

Bij de afbeelding linksboven staat de tekst aan de rechterkant over de afbeelding heen. Omdat de alt-tekst links staat, is die gewoon te zien.

Bij de afbeelding linksonder speelt het al helemaal niet, want als de afbeelding niet wordt geladen, staat de tekst gewoon volledig naast de afbeelding.

Bij de twee afbeeldingen rechts op de pagina is het anders. Als de afbeeldingen niet worden geladen, volgt de tekst nog steeds de buitenkant van de afbeelding. Daardoor staat deze gedeeltelijk over de linkerkant van de afbeelding. Precies waar ook de alt-tekst staat. Om dit op te lossen wordt de alt-tekst bij de rechterafbeeldingen met text-align: right; rechts uitgelijnd.

Op iOS, iPadOS en in Safari op OS X heeft dit geen effect. Hierdoor verdwijnt daar de alt-tekst onder de gewone tekst. Omdat op iOS en iPadOS andere browsers verplicht de superieure ahum weergave-machine van Safari moeten gebruiken, werkt text-align op iOS en iPadOS in geen enkele browser.

Op de afbeelding is te zien dat de alt-tekst verdwijnt onder de gewone tekst. (Om dat beter zichtbaar te maken, is de alt-tekst vergroot en rood gekleurd.)

(Ook in Internet Explorer heeft text-align geen effect op alt-tekst. Maar omdat daarin shape-outside ook niet werkt, speelt het probleem daarin niet.)

Zonder css én zonder afbeeldingen

Geen problemen.

De gewone tekst en de alt-tekst wordt getoond met op de plaats van de afbeeldingen vier lege ruimtes.

Gebruikers Tab-toets

Geen problemen.

shape-outside heeft geen enkele invloed op het gebruik van de Tab-toets.

Tekstbrowsers

Geen problemen.

Alle gewone tekst en de alt-tekst wordt getoond.

Schermlezers

Geen problemen.

Tekst en alt-tekst worden op de gewone manier voorgelezen.

Zoomen en lettergroottes

Geen problemen.

Bij zoomen of een andere lettergrootte wordt de buitenkant van de tekst door de browser automatisch aangepast aan de nieuwe grootte van tekst en/of afbeelding.

(Uiteraard oogt het niet heel mooi als je de letters drie keer zo groot maakt en de afbeelding niet.)

Internet Explorer (alle besturingssystemen)

Probleem: Internet Explorer ondersteunt shape-outside niet.

In deze browser zie je gewoon tekst rondom vier gefloate afbeeldingen. Er verdwijnt dus niets: alle afbeeldingen en tekst zijn nog gewoon te zien.

Om dit werkend te maken in Internet Explorer (en andere browsers die shape-outside niet ondersteunen) is een waanzinnige hoeveelheid extra css en html nodig. (Dit is te zien bij Om een idee te geven... En voor vier afbeeldingen zou dat dus vier keer zoveel zijn.) Omdat afbeeldingen en tekst gewoon te zien zijn, en omdat dit probleem in rap tempo minder wordt, is voor Internet Explorer gewoon niets aangepast. In de vurige hoop dat het kreng binnenkort echt volledig is uitgestorven.

(Er bestaan enkele zogenaamde 'polyfills' voor shape-outside. Een polyfill is een stukje JavaScript, waarmee je bepaalde css werkend kunt krijgen in browsers die bepaalde css niet ondersteunen. Dat zou een oplossing zijn. Maar zoals wel vaker het geval is bij polyfills, bleek geen van die polyfills goed te werken.)

Validator

Probleem: shape-outside valideert (nog) niet.

shape-outside levert bij het valideren in de css-validator een foutmelding op, omdat de css-module met shape-outside nog geen officiële standaard is. Omdat de reden van deze fout bekend is en shape-outside gewoon werkt, kan deze foutmelding genegeerd worden.

Wijzigingen

Alleen grotere wijzigingen worden hier vermeld, geen dingen als een link die is geüpdatet.

Nieuw opgenomen:

4 oktober 2008:

10 april 2009:

Tekst aangepast aan de nieuw verschenen Internet Explorer 8. De code is niet veranderd.

1 december 2010

Bij body stond al color: white; background: black;. Deze css is tot essentieel gepromoveerd, omdat je zonder die kleuren helemaal geen ronding ziet.

20 augustus 2020:

• Alle aanpassingen voor Internet Explorer ouder dan versie 11 verwijderd.
• xhtml omgezet naar html.
• Enorme hoeveelheid css en html (<span>'s) vervangen door shape-outside.
• Achtergrond-afbeelding vervangen door gewone <img>.
• Aantal afbeeldingen uitgebreid van één naar vier.
• Tig kleine en grote wijzigingen in de tekst.

Inhoud van de download en licenties

De inhoud van deze download kan vrij worden gebruikt, met drie beperkingen:

* Sommige onderdelen die van 'n andere site of zo afkomstig zijn, vallen mogelijk onder een of andere licentie. Dat is hieronder bij het betreffende onderdeel te vinden.

* Je gebruikt het materiaal uit deze download volledig op eigen risico. Het kan prima zijn dat er fouten in de hier verstrekte code en dergelijke zitten. Voor eventuele schade die door gebruik van materiaal uit deze download ontstaat, in welke vorm dan ook, zijn www.css-voorbeelden.nl en medewerkers daarvan op geen enkele manier verantwoordelijk.

* Dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) wordt regelmatig bijgewerkt. Het is daarom niet toegestaan dit voorbeeld (en de bijbehorende uitleg en dergelijke) op welke manier dan ook te verspreiden, zonder daarbij duidelijk te vermelden dat voorbeeld, uitleg, en dergelijke afkomstig zijn van www.css-voorbeelden.nl en dat daar altijd de nieuwste versie is te vinden. Dit is om te voorkomen dat er verouderde versies worden verspreid.

Een link naar www.css-voorbeelden.nl wordt trouwens altijd op prijs gesteld.

tekst-043-dl.html: de pagina met het voorbeeld.

tekst-043.pdf: deze uitleg (aangepast aan de inhoud van de download).

tekst-043-inhoud-download-en-licenties.txt: een kopie van de tekst onder dit kopje (Inhoud van de download en licenties).

HTML

CSS

Technisch gezien is er geen enkel bezwaar om de css in de stylesheet allemaal achter elkaar op één regel te zetten:

div#header-buiten {position: absolute; right: 16px; width: 100%; height: 120px; background: yellow;} div p {margin-left 16px; height: 120px; text-align: center;}

Maar als je dat doet, garandeer ik je hele grote problemen, omdat het volstrekt onoverzichtelijk is. Beter is het om de css netjes in te laten springen:

              div#header-buiten {
            position: absolute;
            right: 16px;
            width: 100%;
            height: 120px;
            background: yellow;
        }

        div p {
            margin-left: 16px;
            height: 120px;
            text-align: center;
        }

Hiernaast is het heel belangrijk voldoende commentaar (uitleg) in de stylesheet te schrijven. Op dit moment weet je waarschijnlijk (hopelijk...), waarom je iets doet. Maar over vijf jaar kan dat volstrekt onduidelijk zijn. Op deze site vind je nauwelijks commentaar in de stylesheets, maar dat heeft een simpele reden: deze uitleg is in feite één groot commentaar.

Op internet zelf is het goed, als de stylesheet juist zo klein mogelijk is. Dus voor het uploaden kun je normaal genomen het beste het commentaar weer verwijderen. Veel mensen halen zelfs alles wat overbodig is weg, voordat ze de stylesheet uploaden. Inspringingen bijvoorbeeld zijn voor mensen handig, een computer heeft ze niet nodig.

Je hebt dan eigenlijk twee stylesheets. De uitgebreide versie waarin je dingen uitprobeert, verandert, enzovoort, met commentaar, inspringingen, en dergelijke. Dat is de mensvriendelijke versie. Daarnaast is er dan een stylesheet die je op de echte site gebruikt: een gecomprimeerde versie.

Dat comprimeren kun je met de hand doen, maar er bestaan ook hulpmiddelen voor. Op de pagina met links kun je onder het kopje Gereedschap → Snelheid, testen, gzip, comprimeren (inclusief theorie) links naar sites vinden, waar je bestanden kunt comprimeren.

(Stylesheets op deze site zijn niet gecomprimeerd. Omdat het vaak juist om de css gaat, kunnen mensen dan zonder al te veel moeite de css bekijken.)

#links-boven

Het element met id="links-boven". De afbeelding met de planeet linksboven.

float: left;

Zo hoog mogelijk en zover mogelijk naar links neerzetten.

Andere elementen, zoals de <p>'s met tekst, worden nu naast de <img> gezet. Tot zover niets bijzonders, dit kan al decennia. Pas door het gebruik van shape-outside iets hieronder gaat de tekst de ronding van de afbeelding volgen.

margin-top: 100px;

Afbeelding iets naar omlaag verplaatsen, zodat de ronding van de tekst beter is te zien.

shape-outside: ellipse(188px 175px at 35% 60%);

De afbeelding linksboven is een planeet op een zwarte achtergrond. De afbeelding is niet helemaal rond, maar een beetje ellipsvormig. Daarom wordt bij shape-outside gekozen voor ellipse().

ellipse(): de waarden binnen ellipse() definiëren het verloop van de tekst.

188px: het eerste getal is de straal van de ellips in de breedte. Dat is de helft van de breedte van de ellips, dus de ellips is 376 px breed.

175px: het tweede getal is de straal van de ellips in de hoogte. Dat is de helft van de hoogte van de ellips, dus de ellips is 350 px hoog.

at: hierachter volgen de waarden die het middelpunt van de ellips opgeven.

35%: 35% vanaf de linkerkant van de afbeelding.

60%: 60% vanaf de bovenkant van de afbeelding.

Op de afbeelding staat de planeet die linksboven op de pagina staat. De rode stippellijn is een outline, die de buitenkant van de afbeelding laat zien.

In het ontwikkelgereedschap van Firefox zit een uiterst handige shape-editor. De dunne blauwe lijn rondom de planeet is een onderdeel van deze editor, het is de omtrek van de ellips.

De drie ronde witte stippen zijn ook onderdeel van de editor. Door deze te verslepen, verandert de ellips van plaats en grootte. De waarden bij ellips() worden ook aangepast. De in dit voorbeeld gebruikte waarden zijn gevonden met behulp van deze editor.

De afbeelding is vierkant (de rode stippellijn), de tekst volgt de ellipsvormige blauwe lijn. Omdat de afbeelding iets hierboven naar links is gefloat, komt de tekst rechts ervan te staan.

De afbeelding is 286 px breed en 349 px hoog. De ellips is 376 px breed en 350 px hoog. Met die grootte blijkt de tekst het best op de afbeelding aan te sluiten.

Het middelpunt van de ellips is niet het middelpunt van de afbeelding, zoals je misschien zou verwachten. Horizontaal staat de ellips 35% van de linkerkant van de afbeelding, en niet in het midden op 50%. Hierdoor wordt het ontbrekende deel van de planeet als het ware aangevuld.

Verticaal staat de ellips op 60% van de bovenkant van de afbeelding. Dat is nodig, omdat de afbeelding met margin-top: 100px; omlaag is verplaatst. Door het verticale middelpunt van de ellips op 60% van de bovenkant van de afbeelding te zetten, komt het middelpunt precies boven het middelpunt van de afbeelding te staan. Dat is ook te zien aan de middelste witte stip, die verticaal in het midden van de afbeelding staat.

(Met behulp van shape-outside kan tekst links óf rechts van een gefloat element worden neergezet. Het is dus niet mogelijk om een afbeelding of zoiets in het midden van een stuk tekst neer te zetten. In de toekomst wordt dit wel mogelijk met behulp van 'exclusions', een css-module waaraan nog wordt gewerkt.)

#rechts-boven

Het element met id="rechts-boven". De roze cirkel rechtsboven.

float: right;

Zo hoog mogelijk en zover mogelijk naar rechts neerzetten.

Andere elementen, zoals de <p>'s met tekst, worden nu naast de <img> gezet. Tot zover niets bijzonders, dit kan al decennia. Pas door het gebruik van shape-outside iets hieronder gaat de tekst de ronding van de afbeelding volgen.

text-align: right;

Tekst rechts uitlijnen. Omdat dit een <img> is, gaat het om de alt-tekst bij de afbeelding.

Als de afbeelding niet wordt getoond, wordt de alt-tekst weergegeven. Deze staat standaard helemaal links. Maar daar staat nu gewone tekst, want die staat gedeeltelijk over de afbeelding heen. Door de alt-tekst rechts neer te zetten, voorkom je dat deze verdwijnt onder de gewone tekst.

Op iOS, iPadOS en in Safari op OS X werkt uitlijnen van alt-tekst niet. Meer daarover is te vinden bij Bekende problemen (en oplossingen) onder het kopje Zonder afbeeldingen.

margin: 100px 0 0 10px;

Met 100 px marge aan de bovenkant de afbeelding iets naar omlaag verplaatsen, zodat de ronding van de tekst beter is te zien.

Rechts en onder geen marge.

Links een marge van 10 px. Hierdoor komt de tekst iets minder dicht op de afbeelding te staan.

shape-outside: circle(155px at 155px 250px);

De afbeelding rechtsboven is een roze cirkel op een zwarte achtergrond. Daarom wordt bij shape-outside gekozen voor circle().

circle(): de waarden binnen circle() definiëren het verloop van de tekst.

155px: dit is de straal (de halve doorsnede) van de cirkel. De cirkel heeft dus een doorsnede van 310 px.

at: hierachter volgen de waarden die het middelpunt van de cirkel opgeven.

155px: 155 px vanaf de linkerkant van de afbeelding.

250px: 250 px vanaf de bovenkant van de afbeelding.

Op de afbeelding staat de cirkel die rechtsboven op de pagina staat. De rode stippellijn is een outline, die de buitenkant van de afbeelding laat zien.

In het ontwikkelgereedschap van Firefox zit een uiterst handige shape-editor. De dunne blauwe lijn rondom de cirkel is een onderdeel van deze editor, het is de omtrek van de cirkel.

De twee ronde witte stippen zijn ook onderdeel van de editor. Door deze te verslepen, verandert de cirkel van plaats en grootte. De waarden bij circle() worden ook aangepast. De in dit voorbeeld gebruikte waarden zijn gevonden met behulp van deze editor.

De afbeelding is vierkant (de rode stippellijn), de tekst volgt de cirkelvormige blauwe lijn. Omdat de afbeelding iets hierboven naar rechts is gefloat, komt de tekst links ervan te staan.

De afbeelding is 300 px breed en hoog. De cirkel heeft een doorsnede van 310 px, iets groter. Met die grootte blijkt de tekst het best op de afbeelding aan te sluiten.

Omdat de cirkel een doorsnede van 310 px heeft, is het middelpunt 155 px vanaf de boven- en linkerkant.

De cirkel wordt inderdaad 155 px vanaf links neergezet, maar 250 px vanaf de bovenkant. Omdat de <img> met margin-top: 100px; 100 px naar beneden is verplaatst, moet je die 100 px bij de 155 px optellen. Dan kom je op 255 px uit. Maar 250 px blijkt net iets beter aan te sluiten.

(Met behulp van shape-outside kan tekst links óf rechts van een gefloat element worden neergezet. Het is dus niet mogelijk om een afbeelding of zoiets in het midden van een stuk tekst neer te zetten. In de toekomst wordt dit wel mogelijk met behulp van 'exclusions', een css-module waaraan nog wordt gewerkt.)

#links-onder

Het element met id="links-onder". De gele cirkel linksonder.

De shape-outside bij deze afbeelding is niet op een lokale computer te testen, tenzij je een server installeert. Dit heeft te maken met de zogenaamde 'same-origin policy', een beveiliging tegen kwaadaardige aanvallen.

Bij deze afbeelding zie je dus gewoon een rechte kantlijn naast de afbeelding, tenzij je test op een zelf geïnstalleerde server, bij je hoster of op een server elders op internet.

float: left;

Zo hoog mogelijk en zover mogelijk naar links neerzetten.

Andere elementen, zoals de <p>'s met tekst, worden nu naast de <img> gezet. Tot zover niets bijzonders, dit kan al decennia. Pas door het gebruik van shape-outside iets hieronder gaat de tekst de ronding van de afbeelding volgen.

margin-top: 100px;

Afbeelding iets naar omlaag verplaatsen, zodat de ronding van de tekst beter is te zien.

shape-outside: url("../043-pics/cirkel.png");

De afbeelding linksonder is een gele cirkel op een doorzichtige achtergrond. Omdat een doorzichtige achtergrond onzichtbaar is, is de achtergrond op de afbeelding bruin gemaakt.

Maar normaal genomen zie je door die doorzichtige achtergrond de zware achtergrondkleur van <body>.

Als bij shape-outside als waarde een afbeelding met doorzichtige achtergrond wordt opgegeven, wordt de tekst uitgelijnd tegen de rand van die doorzichtige achtergrond. Je hoeft verder helemaal niets op te geven, de browser doet al het werk. Simpeler kan haast niet. (Met behulp van het hier niet gebruikte shape-image-threshold kun je zelfs opgeven hoe doorzichtig een afbeelding moet zijn.)

(Met behulp van shape-outside kan tekst links óf rechts van een gefloat element worden neergezet. Het is dus niet mogelijk om een afbeelding of zoiets in het midden van een stuk tekst neer te zetten. In de toekomst wordt dit wel mogelijk met behulp van 'exclusions', een css-module waaraan nog wordt gewerkt.)

#rechts-onder

Het element met id="rechts-onder". De gele ster rechtsonder.

float: right;

Zo hoog mogelijk en zover mogelijk naar rechts neerzetten.

Andere elementen, zoals de <p>'s met tekst, worden nu naast de <img> gezet. Tot zover niets bijzonders, dit kan al decennia. Pas door het gebruik van shape-outside iets hieronder gaat de tekst de ronding van de afbeelding volgen.

text-align: right;

Tekst rechts uitlijnen. Omdat dit een <img> is, gaat het om de alt-tekst bij de afbeelding.

Als de afbeelding niet wordt getoond, wordt de alt-tekst weergegeven. Deze staat standaard helemaal links. Maar daar staat nu gewone tekst, want die staat gedeeltelijk over de afbeelding heen. Door de alt-tekst rechts neer te zetten, voorkom je dat deze verdwijnt onder de gewone tekst.

Op iOS, iPadOS en in Safari op OS X werkt uitlijnen van alt-tekst niet. Meer daarover is te vinden bij Bekende problemen (en oplossingen) onder het kopje Zonder afbeeldingen.

margin: 100px 0 0 3px;

Met 100 px marge aan de bovenkant de afbeelding iets naar omlaag verplaatsen, zodat de uitlijning van de tekst beter is te zien.

Rechts en onder geen marge.

Links een marge van 3 px. Zonder deze marge komen sommige regels pal tegen de afbeelding aan te staan.

shape-outside: polygon(143px 95px, 38.23% 42.88%, 12.23% 35.4%, 24.5% 55.07%, 0.21% 62.98%, 24.25% 71.45%, 14.47% 89.28%, 39.64% 83.11%, 50.87% 101.14%, 145px 246px);

De afbeelding rechtsonder is een gele ster op een zwarte achtergrond. Omdat deze afbeelding onregelmatig is, wordt bij shape-outside gekozen voor polygon(). Daarmee kun je zelf de punten voor de uitlijning opgeven.

Deze punten staan paarsgewijs binnen polygon(), gescheiden door een komma. De eerste waarde geeft steeds de afstand vanaf de linkerkant van de afbeelding weer, de tweede waarde de afstand vanaf de bovenkant van de afbeelding.

Op de afbeelding staat de ster die rechtsonder op de pagina staat. De rode stippellijn is een outline, die de buitenkant van de afbeelding laat zien.

In het ontwikkelgereedschap van Firefox zit een uiterst handige shape-editor. Elke witte stip op de afbeelding hoort bij een van de paren waarden binnen polygon(). De in dit voorbeeld gebruikte waarden zijn gevonden met behulp van deze editor.

De afbeelding is vierkant (de rode stippellijn), de tekst volgt de denkbeeldige lijn tussen de witte stippen. Omdat de afbeelding iets hierboven naar rechts is gefloat, komt de tekst links ervan te staan.

Het eerste paar is 143px 95px. Dit is de bovenste witte stip: 143 px vanaf de linkerkant van de afbeelding, 95 px vanaf de bovenkant. Hoewel, vanaf links klopt dat, maar vanaf de bovenkant niet: de witte stip zou 95 px vanaf de bovenkant van de afbeelding (de rode stippellijn) moeten staan, maar staat zelfs iets boven de afbeelding. De afbeelding is echter iets hierboven met margin: 100px 0 0 3px; 100 px naar beneden verplaatst, en die 100 px moet je bij de afstand vanaf de bovenkant optellen. De bovenste witte stop staat dan slechts 5 px boven de afbeelding.

Met behulp van de shape-editor in Firefox zijn alle andere waarden ook gevonden. Als je 'n punt versleept, worden de waarden automatisch ook aangepast. (Waarom de shape-editor de ene keer kiest voor eenheden in pixels en de andere keer voor eenheden in procenten, behoort tot de Grote Onopgeloste Raadselen der Kosmos.)

(Met behulp van shape-outside kan tekst links óf rechts van een gefloat element worden neergezet. Het is dus niet mogelijk om een afbeelding of zoiets in het midden van een stuk tekst neer te zetten. In de toekomst wordt dit wel mogelijk met behulp van 'exclusions', een css-module waaraan nog wordt gewerkt.)

p

Alle <p>'s.

text-align: justify;

Standaard wordt tekst links uitgelijnd. Het links én rechts uitlijnen met text-align: justify; is meestal geen goed idee, omdat dat meestal gewoon foeilelijk is. In dit voorbeeld staan (veel te) lange zinnen, daardoor valt dat hier nogal mee. (Omdat ze zo lang zijn, zijn ze lastig te lezen. Bovendien zijn ook nog 'ns alle marges en alinea's weggelaten, dus 'in het echt' moet je tekst nooit zo weergeven.)

Als je echter shape-outside gebruikt in combinatie met float: right; en de tekst daardoor links van de afbeelding komt te staan, ontkom je er vaak niet aan.

Op de linkerafbeelding is de tekst niet rechts uitgelijnd, op de rechterafbeelding wel. Rechts volgt de tekst veel beter de ronding van de cirkel dan links.

margin: 0;

Standaard heeft een <p> een marge aan boven- en onderkant. Die wordt hier weggehaald.